Nee, er is geen geneesmiddel tegen corona
Hoe langer de coronacrisis aanhoudt, hoe vaker we in de media ongenuanceerde berichten zien opduiken. Berichten die je foutief hoop kunnen geven. Het malariamiddel was daar het beste voorbeeld van. “Malariamiddel helpt tegen coronavirus” en “Malariamiddel remt coronavirus af”, het waren maar enkele van de titels die we in kranten zagen verschijnen. Dat het malariamiddel coronavirussen doodt in celculturen weten we intussen al, maar in welke mate het werkzaam is bij patiënten, dat is voorlopig nog koffiedik kijken.
Hoopvolle berichten van eigen bodem
(Hydroxy)chloroquine is een oud malariamiddel dat in ons land gebruikt wordt als tweedelijnsbehandeling voor ernstige vormen van de ontstekingsziekten reuma en lupus erythematosus. Het feit dat er nu massaal onderzoek wordt verricht naar dit middel is gestoeld op een ontdekking van de bekende viroloog professor Van Ranst aan het Rega Instituut van de KULeuven. Het huidige virus, SARS-CoV-2, is een nieuwe variant binnen de familie van de coronavirussen. Twee andere virussen van deze groep veroorzaakten in 2003 en 2012 ook al problemen in Azië, beter gekend als SARS en MERS. In 2004 toonde Van Ranst aan dat het malariamiddel in celculturen werkzaam is tegen het SARS-virus. Intussen is dat effect in celculturen ook aangetoond voor het huidige coronavirus.
Veel studies, veel tekortkomingen
In China zijn er zo’n 20 klinische studies aan de gang waar chloroquine uitgetest wordt bij Covid-19 patiënten. Hoewel de Chinese overheid hier een maand geleden zeer enthousiast mee uitpakte, zijn er nog voor geen enkele van deze studies resultaten gepubliceerd. Wat we wel al weten is dat het steevast om kleine patiëntengroepen gaat. Die zijn waarschijnlijk te klein om betrouwbare conclusies uit te kunnen trekken.
In Frankrijk zetten onderzoekers ook een kleine studie op poten met hydroxychloroquine . Sommige patiënten kregen bijkomend ook een antibioticum toegediend, azithromycine. Hoewel ook hier veelbelovend over werd gecommuniceerd, zitten er te veel mankementen in het opzet van de studie om betrouwbare conclusies te kunnen trekken. Zo was onder meer de patiëntengroep te klein en werden patiënten die tijdens de studie naar intensieve zorgen werden overgebracht niet verder opgevolgd.
Nood aan grootschalig onderzoek
Het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) riep daarom recent op om enkel degelijke grootschalige studies op te zetten waaraan verschillende landen deelnemen. Op die manier wil ze een wildgroei tegengaan aan kleine studies en gebruik buiten studieverband.
Er werd intussen gehoor gegeven aan deze oproep. Verschillende grootschalige studies staan in de steigers. Eén daarvan is een studie bij 3 200 patiënten die gecoördineerd zal worden door de Franse publieke onderzoeksinstelling Inserm. Er zal naast de werkzaamheid van hydroxychloroquine ook gekeken worden naar andere geneesmiddelen: een medicijn dat in aantocht was om ebola te behandelen (remdesivir), en eentje dat wordt gebruikt bij HIV (ritonavir/lopinavir), al dan niet in combinatie met een medicijn dat gebruikt wordt bij multiple sclerose (interferon beta). Verschillende Belgische ziekenhuizen nemen deel aan dit onderzoek. We houden je op de hoogte van de resultaten.
Experimentele toepassing
Toch mogen deze geneesmiddelen in sommige gevallen al worden gebruikt. In elk land ontwikkelden de bevoegde overheidsinstanties immers richtlijnen voor behandeling van Covid-19 patiënten. Deze aanbevelingen baseren zich op de meest recente wetenschappelijke informatie en worden frequent bijgesteld. Het gebruik van het malariamiddel is volgens de richtlijn in ons land “experimenteel”. Daarom mag het uitsluitend worden gebruikt in ziekenhuizen. We mogen ook niet vergeten dat het gebruik van dit middel bijwerkingen kan veroorzaken, waaronder ook hartritmestoornissen.
Niettemin vroegen veel mensen zich af of ze preventief (hydroxy)chloroquine konden aanschaffen bij de apotheker. Het heeft echter geen enkel nut om dit middel preventief in te nemen, integendeel, dit kan gevaarlijk zijn. Daarom heeft het geneesmiddelenagentschap een verbod opgelegd aan apothekers om dit nog te verkopen. Ze mogen dit product enkel nog afleveren aan wie er chronisch mee worden behandeld.