Betaal je straks weer zelf voor je geneesmiddel uit het buitenland?

Wat staat er op het spel voor patiënten?

Bescherming sinds 2025, maar voor hoe lang?

Sinds 1 januari 2025 zorgt het Koninklijk Besluit “Compensatie” ervoor dat patiënten in bepaalde gevallen beschermd zijn tegen extra kosten wanneer hun geneesmiddel tijdelijk niet beschikbaar is in België en moet worden ingevoerd.

Maar die bescherming wankelt. Op 6 november 2025 vernietigde het Grondwettelijk Hof het wetsartikel dat de zogenaamde onbeschikbaarheidsbijdrage invoerde – de bijdrage die farmaceutische bedrijven betalen om deze terugbetalingen te financieren.

Dat betekent dat er voorlopig geen financiering meer is voor dit systeem. Afhankelijk van verdere politieke beslissingen kan het dus zijn dat patiënten beschermd blijven tegen extra kosten, of dat ze opnieuw zelf zullen moeten betalen voor ingevoerde geneesmiddelen.

Waarom is dat belangrijk voor patiënten?

Tekorten aan geneesmiddelen hebben niet alleen gevolgen voor de gezondheid en het welzijn van patiënten, maar ook voor hun portemonnee. In onze bevraging begin 2024 gaf één op drie respondenten die een tekort ervoer aan dat dit financiële gevolgen had.

Wanneer een geneesmiddel tijdelijk niet beschikbaar is, kan de apotheker het in uitzonderlijke gevallen in het buitenland bestellen. Maar dat is niet zonder kosten: geneesmiddelen die normaal terugbetaald worden in België, zijn dat niet automatisch bij invoer. De patiënt betaalt dan de volledige aankoopprijs, aangevuld met transportkosten.

Een recent voorbeeld is Hydrea, gebruikt bij verschillende bloedkankers en bloedaandoeningen. Tijdens het tekort in 2023 moesten sommige apothekers het rechtstreeks in het buitenland bestellen. Belgische patiënten betaalden tot bijna € 100 voor een doos van 100 tabletten, terwijl het middel normaal volledig terugbetaald wordt en dus gratis wordt afgeleverd.

Sommigen konden het wel gratis krijgen via een strategische voorraad die door de overheid werd ingevoerd, maar niet alle apothekers waren daarvan op de hoogte.

Wie betaalt dit allemaal en waarom is er discussie over?

De meerprijs voor ingevoerde geneesmiddelen (zoals portkosten) wordt gefinancierd via de onbeschikbaarheidsbijdrage: een solidariteitsmechanisme waaraan alle farmaceutische bedrijven met een vergunning voor vergoedbare geneesmiddelen bijdragen.

Het uitgangspunt is logisch: bevoorradingsproblemen worden veroorzaakt door de industrie, dus de industrie – en niet de patiënt of de ziekteverzekering – betaalt de extra kosten.

Maar daartegen kwam verzet. Verschillende bedrijven, koepels van de generische industrie en parallelhandelaars stapten naar het Grondwettelijk Hof, omdat ze de bijdrage te hoog en oneerlijk berekend vonden in vergelijking met de bijdrage die producenten onder patent moeten betalen.

Het Grondwettelijk Hof heeft hen op 6 november gelijk gegeven en beslist dat het wetsartikel dat de bijdrageverplichting invoerde vernietigd moet worden. Dat betekent dat er voorlopig geen financiering meer is door bedrijven voor de onbeschikbaarheidsbijdrage, wat zorgen baart over de toekomst van het systeem.

Het FAGG waarschuwde eerder al: "Als er een vernietiging komt, dan zijn er geen inkomsten voor de onbeschikbaarheidsbijdrage. Zonder financiering zal het KB Compensatie wellicht geen stand houden."

Wat doet het KB Compensatie precies voor jou?

Het KB zorgt ervoor dat je als patiënt alleen het normale remgeld betaalt als je geneesmiddel tijdelijk uit het buitenland moet worden ingevoerd.

De invoer kan gebeuren door de apotheker of een groothandelaar, mits toestemming van het FAGG.

Dat geldt zowel voor geneesmiddelen die je zelf afhaalt als voor die in het ziekenhuis toegediend worden.

De regeling geldt enkel als aan alle volgende voorwaarden is voldaan:

• het gaat om een kritieke onbeschikbaarheid: geen of onvoldoende Belgische alternatieven;
• het geneesmiddel is essentieel: noodzakelijk om ernstige gezondheidsachteruitgang te voorkomen;
• het middel wordt al terugbetaald in België;
• en het kan effectief ingevoerd worden door een apotheker of groothandelaar.

Het FAGG beslist geval per geval of een geneesmiddel als "essentieel" wordt beschouwd.

Zijn alle meerkosten daarmee opgelost?

Neen. Als je apotheker bijvoorbeeld een magistrale bereiding moet maken omdat het originele geneesmiddel niet beschikbaar is, komt de ziekteverzekering daar niet in tussen. Die kost betaal je dus volledig zelf.

Moet je zelf iets doen om terugbetaling te krijgen?

Om in aanmerking te komen voor terugbetaling moet je de apotheker twee documenten bezorgen:

• Een voorschrift van je arts;
• Een “artsenverklaring”, waarin je arts bevestigt dat je niet adequaat behandeld kunt worden met de geneesmiddelen die in België beschikbaar zijn.

Daarna verloopt alles automatisch via de apotheker, die weet welke geneesmiddelen in aanmerking komen voor compensatie vanuit de ziekteverzekering.

Bij invoer door de groothandelaar is een artsenverklaring niet nodig. Je zult waarschijnlijk wel merken dat het geneesmiddel ingevoerd is omdat de verpakking uit een ander land komt.

Hoe weet je of jouw geneesmiddel automatisch wordt terugbetaald?

Wil je zelf controleren of een onbeschikbaar geneesmiddel door je apotheker moet worden besteld en of dit zonder extra kosten voor jou gebeurt? Dat kan op twee manieren.

Op FarmaStatus

1. Surf naar farmastatus.be.
2. Geef de naam van je geneesmiddel in.
3. Kijk bij "impact" of er vermeld staat "invoer door groothandelaar mogelijk" of "invoer door de apotheker mogelijk".
4. Klik op het icoontje (i): staat er: "automatische terugbetaling kan mogelijk zijn" én wordt er een CNK-code voor apothekers vermeld, dan is automatische terugbetaling voorzien.

Op de website van het RIZIV

1. Surf naar de RIZIV-pagina over vergoedbare farmaceutische specialiteiten.
2. Open de tabel "Specialiteiten die in aanmerking komen voor KB Compensatie".
3. Zoek je geneesmiddel in het Excel-bestand. (De doorstreepte geneesmiddelen zijn ondertussen weer beschikbaar.)

Onze eis: blijvende bescherming voor patiënten

Het KB "Compensatie" betekende een belangrijke stap vooruit: sinds begin 2025 zijn patiënten beschermd tegen extra kosten bij de invoer van essentiële geneesmiddelen die tijdelijk onbeschikbaar zijn.

Nu er geen financiering meer is door de industrie, is het afwachten wat het beleid verder zal beslissen. Wij vragen dat snel werk wordt gemaakt van een solide en rechtvaardige berekeningswijze van de onbeschikbaarheidsbijdrage, zodat patiënten blijvend beschermd blijven tegen deze meerkost.