CBD: voordelen, risico's en gebruik

Wat is cannabidiol of CBD?

CBD, of cannabidiol, is één van de meer dan honderd cannabinoïden (een soort chemische stoffen) aanwezig in cannabis. Er worden medicinale eigenschappen aan toegeschreven. In tegenstelling tot THC (tetrahydrocannabinol), het meest bekende cannabinoïde in cannabis, word je van CBD niet “high” of “stoned”.  

Cannabinoïden zijn chemische stoffen die qua structuur vergelijkbaar zijn met zogenaamde “endocannabinoïden”. Dat zijn stoffen die ons lichaam zelf aanmaakt en die betrokken zijn bij allerlei processen zoals pijnbeleving, motoriek, eetlust, en de werking van je immuunsysteem.

Naar het dossier over cannabinoïden

Wat is het verschil tussen cannabis en cannabidiol?

Cannabis is de naam van een plantengeslacht binnen de familie Cannabaceae, maar de term wordt ook vaak gebruikt als synoniem voor “wiet” en “marihuana”. Dat zijn de gedroogde bloemtoppen van de vrouwelijke cannabisplant. Die worden gebruikt als recreatieve drug of voor medicinale doeleinden.

Cannabidiol (CBD) is slechts een van de vele stoffen die van nature in cannabis voorkomen en kan met diverse extractiemethoden uit de plant worden geïsoleerd. CBD kan ook synthetisch worden nagemaakt in een laboratorium.

CBD in verschillende vormen (olie, capsules, etc.)

• Het meest bekend is CBD-olie als “voedingssupplement”. Je moet weten dat de verkoop van voedingssupplementen met CBD eigenlijk niet legaal is. Vandaar dat er soms “niet geschikt voor consumptie” staat op flesjes CBD-olie die je vrij kunt kopen. Fabrikanten zetten dat erop om zich juridisch in te dekken. In Nederland wordt CBD-olie als voedingssupplement wel gedoogd door de autoriteiten. 
• Op het internet wordt ook kruidenthee verkocht met CBD. Dat mag ook niet. CBD is namelijk verboden in alle voedingsmiddelen, omdat er nog vraagtekens zijn over de veiligheid van deze stof. 
• Sommige apothekers maken zelf CBD-olie (magistrale bereiding) om oraal in te nemen. Dat mag wel. Deze olie wordt verkocht voor medicinale doeleinden, maar je kunt dit enkel kopen als je een voorschrift hebt van een dokter.  
• Ook populair zijn de vele zalfjes en gels met CBD om op je huid te smeren. Die vallen meestal onder de regelgeving van de cosmetica.  
• Er zijn ook kruidenproducten met CBD te koop die bestemd zijn om te roken. Die moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen, zoals een THC-gehalte hebben van minder dan 0,3%. 
• CBD wordt ook soms toegevoegd aan e-liquid om te vapen, maar dat is niet legaal.

Terug naar boven

De vermeende voordelen van CBD

Aan CBD worden allerhande gezondheidsbevorderende eigenschappen toegeschreven. Zo zou de stof relaxerend, pijnstillend, slaapbevorderend en angstverlichtend werken en helpen om verslavingen aan te pakken. Sommige verkopers beweren zelfs dat CBD helpt tegen kanker…

Terug naar boven

Is de effectiviteit van CBD wetenschappelijk bewezen?

Er is zeer weinig wetenschappelijk bewijs voor bovenvermelde claims. 

Het nut van CBD is enkel aangetoond voor de behandeling van enkele zeldzame vormen van epilepsie (Lennox-Gastautsyndroom, syndroom van Dravet), epilepsie bij tubereuze sclerose complex).  

Voor alle andere indicaties zijn er geen bewijzen of zijn die zeer mager.  

• Chronische pijn: we weten uit onderzoek dat cannabis beter werkt beter dan een placebo bij chronische pijn, maar dan moet er genoeg THC in zitten. “Preparaten die hoofdzakelijk cannabidiol (CBD) bevatten zijn niet effectiever dan een placebo”, schreeft het Geneesmiddelenbulletin (Gebu) in 2023 op basis van een analyse van het beschikbare onderzoek.  
  
  
• Angst en stress: er is een aantal kleine studies waar gesuggereerd wordt dat 300 – 800 mg CBD per dag helpt om angst- en stressgevoelens af te zwakken. Verkopers pakken daar graag mee uit. Dit onderzoek is echter pril en heel kleinschalig. Ruim onvoldoende om conclusies uit te trekken. Bovendien is 300 – 800 mg een vrij hoge dosis. Wie die dosis wil innemen met vrij verkrijgbare CBD-olie, betaalt zich blauw, want een flesje met 1000 mg CBD kost al snel meer dan € 50. Daar zou je dan 1 tot 3 dagen mee toekomen.
  
  
• Slapeloosheid: sommige mensen rapporteren een suf of slaperig gevoel als ze een hoge dosis CBD innemen. Dat wil echter nog niet zeggen dat CBD doeltreffend is bij slapeloosheid. Het onderzoek naar het nut van CBD bij slapeloosheid staat nog in de kinderschoenen. Het beschikbare onderzoek suggereert alvast dat lage doses CBD (≤ 150 mg/dag) niet helpen om beter in- of door te slapen.  
  
  
• Kanker: er is geen enkel onderzoek dat aantoont dat CBD slikken helpt om kanker te genezen of kanker te voorkomen. Er zijn een aantal studies die suggereren dat tumorcellen krimpen of doodgaan wanneer je ze in een laboratoriumschaaltje blootstelt aan hoge doses CBD. Maar dat is niet zo indrukwekkend, aangezien cellen heel gevoelig zijn voor tal van stoffen. Testen met mensen zijn tot nu toe niet veelbelovend.  
  
  
• Verslavingen: je hoort soms dat CBD helpt om ontwenningsverschijnselen veroorzaakt door een verslaving aan alcohol, tabak of andere drugs te verminderen. Ook dat is twijfelachtig. Onderzoekers namen onlangs de resultaten van verschillende studies onder de loep. Ze concludeerden: “Cannabidiol (CBD) lijkt niet effectief te zijn bij de behandeling van stoornissen in middelengebruik.” 

Terug naar boven

Voor welke ziekten of patiënten wordt CBD aanbevolen?

Zoals hierboven uitgelegd, is aangetoond dat het effectief is bij bepaalde zeldzame vormen van epilepsie. CBD is echter niet de eerste keuze van behandeling. Het wordt gebruikt als aanvulling op conventionele anti-epileptische behandelingen. Terug naar boven

Risico's en bijwerkingen van CBD?

Sommige verkopers van CBD-olie beweren dat CBD geen bijwerkingen heeft. Dat klopt niet. De stof wordt over het algemeen goed verdragen, maar in studies zijn wel al problemen gerapporteerd:

• maag- en darmklachten
• hoofdpijn
• slaperigheid
• verstoorde leverwaarden
• longontsteking

Deze bijwerkingen zijn weliswaar vooral vastgesteld in studies waarin patiënten een hoge dosis CBD innamen (> 300 mg CBD per dag), en dit combineerden met anti-epileptica.

Op dit ogenblik is het niet duidelijk of en in hoeverre een lage dosis CBD ook ongewenste bijwerkingen kan hebben. Het Europese voedselagentschap (EFSA) gaf in 2022 aan dat er nog veel vraagtekens zijn over de veiligheid van CBD in voeding en voedingssupplementen. En dat is nog steeds het geval. Er is een gebrek aan gegevens over de mogelijke schadelijke effecten van CBD op onder meer de lever, het maagdarmkanaal, het endocriene systeem en het zenuwstelsel. Daarom is het gebruik van CBD in voeding en voedingssupplementen momenteel nog steeds niet toegelaten.

Pas op voor interacties tussen CBD en geneesmiddelen

Het is sowieso oppassen geblazen voor een interactie met geneesmiddelen. CBD remt namelijk de werking van een aantal leverenzymen, wat de werking van een aantal geneesmiddelen kan beïnvloeden. Volgens het Farmacotherapeutisch Kompas zijn interacties mogelijk met bijvoorbeeld clobazam (anti-epilepticum en angstremmer), theofylline (luchtwegverwijderaar) en bupropion (anti-depressivum en rookstopmiddel).

Het gebruik van CBD tijdens de zwangerschap en borstvoeding wordt afgeraden wegens een gebrek aan veiligheidsdata. Dierstudies zijn wat dit betreft niet meteen geruststellend, maar de resultaten daarvan kun je niet zomaar doortrekken naar mensen.

Terug naar boven

Advies voor consumenten die CBD willen proberen

Het nut van CBD is enkel aangetoond voor mensen met bepaalde zeldzame vormen van epilepsie. Voor alle andere indicaties is ons advies: denk toch maar twee keer na vooraleer je geld uitgeeft aan een CBD-product. CBD heeft voor andere indicaties namelijk geen bewezen werking, en het gebruik ervan is niet zonder risico.

Als je een “therapeutische” dosis wil innemen, zoals proefpersonen in studies, is CBD ook heel duur. Voor 1000 mg CBD betaal je namelijk al snel meer dan € 50. De doses die patiënten in klinische studies kregen lopen uiteen van 100 mg tot 1500 mg per dag. Met een flesje CBD-olie kom je dus niet lang toe.

Wil je toch eens CBD-olie proberen? Dan is het belangrijk om te weten dat CBD-olie géén erkend voedingssupplement is (daarom staat op sommige flesjes "niet voor consumptie"). Dat betekent dat deze producten zelfs niet aan de relatief zwakke kwaliteitscriteria voor voedingssupplementen moeten voldoen. Fabrikanten zijn niet verplicht om de CBD-olie die ze verkopen grondig te testen. Er is geen onafhankelijke toezichthoudende instantie die de samenstelling en de kwaliteit van deze producten bewaakt. Het verbaast dan ook niet dat sommige van deze producten veel minder CBD bevatten dan op het etiket staat (dit stelden wij zelf vast enkele jaren geleden toen we enkele producten lieten analyseren).  Met magistraal bereide CBD-olie uit de apotheek heb je dat probleem niet. Die moet aan strenge kwaliteitseisen voldoen.

Terug naar boven

Veelgestelde vragen over CBD

De legaliteit van CBD: wat is toegestaan en wat niet?

Hoewel je in België legaal CBD kunt kopen, is niet alles toegestaan, zoals hierboven uitgelegd.

Dit is legaal: 

• Magistrale bereidingen
• Het geneesmiddel Epidyolex
• Kruidenproducten met CBD om te roken
• Gels en crèmes op basis van CBD
  
  

Er zijn hier wel specifieke voorwaarden aan verbonden. De kruidenproducten moeten bijv. onder de 0,3% THC bevatten.

Dit is niet legaal:

• CBD verkocht als voedingssupplement
• CBD-thee
• CBD-vloeistoffen voor elektronische sigaretten en vapes

Helpt CBD om beter te slapen?

Het is wetenschappelijk niet aangetoond dat CBD helpt om beter te slapen. Het onderzoek naar het nut van CBD bij slapeloosheid staat nog in de kinderschoenen. 

Wat is het effect van te veel CBD?

Bij te veel CBD kun je te kampen krijgen met ongewenste effecten, zoals diarree en slaperigheid.

In de bijsluiter van Epidyolex staat het volgende: “De ervaring met doses hoger dan de aanbevolen therapeutische dosis is beperkt. Lichte diarree en slaperigheid zijn gemeld bij gezonde volwassen proefpersonen die een enkele dosis van 6 000 mg namen; dit komt overeen met een dosis van meer dan 85 mg/kg voor een volwassene van 70 kg. Deze bijwerkingen verdwenen na voltooiing van het onderzoek”.

"In het geval van overdosering moet de patiënt worden geobserveerd en de juiste symptomatische behandeling worden gegeven, inclusief het controleren van de vitale functies".

Is CBD in België zonder voorschrift verkrijgbaar in de apotheek?

Sommige apothekers verkopen CBD-olie die je zonder voorschrift kunt kopen. Die is officieel “niet geschikt voor consumptie”.

Terug naar boven