Zijn zoetstoffen beter dan suiker?

Wat zijn zoetstoffen?

Wat zijn zoetstoffen en hoe verhouden ze zich tot suiker?

Zoetstoffen zijn chemische stoffen met een zoete smaak. Sommige zijn calorievrij, andere leveren minder calorieën dan suiker (sacharose).

Hun zoetkracht kan sterker, gelijk of zachter zijn dan die van suiker die als referentie wordt genomen. Wanneer een zoetkracht hoger is dan die van suiker, moet er minder aan toegevoegd worden en zo de calorie-inname ervan zo laag mogelijk te houden.

Sommige zoetstoffen hebben een lagere zoetkracht dan suiker, maar bevatten minder calorieën, en zijn ze voor de fabrikanten zeer aantrekkelijk. Je kunt zoetstoffen ook in producten terugvinden waar je het niet zou verwachten zoals in Ketchup of haringfilet. Daarom is het interessant om de etiketten te lezen en te leren ontcijferen. Zoetstoffen worden vaak vermeld alleen met hun E-nummers. Ontdek hieronder onze databank van additieven en om welke zoetstoffen het gaat.

Verschillende kunstmatige zoetstoffen

Eerst zijn er de verschillende kunstmatige zoetstoffen:

• Intense zoetstoffen
  
  Hun zoetkracht is groter (tientallen tot enkele duizenden malen) dan die van sucrose. Ze leveren weinig of geen calorieën.
  
  Tien daarvan zijn momenteel in Europa toegestaan:
  
  
  • aspartaam (E951),
  • sacharine (E954),
  • cyclamaat (E952),
  • acesulfaam-K (E950),
  • sucralose (E955),
  • steviolglycoside (E960),
  • thaumatine (E957),
  • neotaam (E961),
  • neohesperidinedihydrochalcone (E959)
  • advantame (E969).

   

Andere zoetstoffen die de EU niet (of nog niet) heeft toegestaan zijn suikervervangers zoals miraculine en mogoroside. Miraculine komt van een tropische bes die zure smaken in zoetheid omvormt. Deze wordt gebruikt in Afrikaanse landen en Japan. Mogoroside is een monniksvrucht, die in China als een natuurlijke zoetstof wordt gebruikt.

• Massa/calorische zoetstoffen

Polyolen behoren tot de meest gebruikte zoetstoffen omdat zij geen tandbederf veroorzaken, als conserveermiddel werken, het vriespunt van diepvriesdesserts verlagen en niet deelnemen aan de Maillard-reactie. ((Deze reactie treedt op wanneer voedsel wordt gekookt en veroorzaakt bruinkleuring. De suikers en aminozuren in het voedsel reageren om nieuwe aroma's, geuren en kleuren te creëren, bijvoorbeeld wanneer wit brood wordt verhit om toast te maken).

Polyolen worden vaak gebruikt in producten waarvan suiker een belangrijke rol speelt. Deze stoffen spelen een rol in de textuur en de massa van het product zoals desserts, koekjes, confituur, ijs, sauzen, enz. Hun namen? Sorbitol (E420), mannitol (E421), isomaltose (E953), maltitol (E965), lactitol (E966), xylitol (E967) en erythritol (E968). Zij worden vaak gebruikt in combinatie met intense zoetstoffen om de nasmaak te maskeren en het product voller te maken (wat met intense zoetstoffen niet mogelijk is).

Tagatose en trehalose

Twee andere massale zoetstoffen, die enkele jaren geleden op de markt zijn gekomen, zijn geen polyolen maar: tagatose en trehalose.

Tagatose komt van nature voor in sommige vruchten en zuivelproducten. Deze kan je terugvinden in producten zoals yoghurt, granen, dranken, kauwgom, ijs, enz. Zijn zoetkracht ligt dicht bij die van glucose en is vrij caloriearm. Bij Tagatose moet je wel rekening houden dat deze maar deels verteerd kan worden, waardoor deze, bij overmatige consumptie, darmklachten kan veroorzaken, zoals diarhee.

Trehalose kan je terugvinden in planten, schimmels, insecten,... en wordt vooral aangetroffen in producten zoals sportdranken. Deze heeft weinig effect op je bloedsuikerspiegel en helpt bevroren producten gehydrateerd te blijven.

Lees meer hoe je verborgen suikers detecteert

Welk effecten kan zoetstoffen hebben op je lichaam?

Zijn natuurlijke zoetstoffen beter dan kunstmatige zoetstoffen?

Het is waarschijnlijk niet de eerste keer dat je leest dat sommige zoetstoffen niet altijd een gezond alternatief kunnen zijn.

Zo wordt Stevia wel gezien als een ‘gezonder’ alternatief. Waarom? Stevia (E960) is een zoetstof die als natuurlijk wordt beschouwd. Het is niet schadelijk voor de tanden en is een alternatief waarvan je niet verdikt. Maar het is niet, omdat het “natuurlijk” is, dat het ook veilig is.

Zoals bij elke zoetstof zit alles in het doseren. Stevia is een additief die driehonderd keer zoeter is dan suiker. Deze is afkomstig van de steviolglycoside die van de steviaplant komt. Het is echter niet verkregen door een eenvoudige extractie zoals thee, maar is het resultaat van een complex zuiveringsproces. Stevia is dus wel een veilig alternatief, maar is geen zoetstof die je onbeperkt kunt gebruiken. De aanvaardbare inname is vastgesteld op 4mg/Kg lichaamsgewicht.

Helpen zoetstoffen bij gewichtsverlies?

WHO publiceerde in mei 2023 een richtlijn over zoetstoffen. Deze vertelt dat zoetstoffen voor gewichtsverlies je op lang termijn niet helpt. Integendeel, uit een analyse van een reeks studies concludeert WHO dat mensen die vaak kunstmatige zoetstoffen innemen over het algemeen meer eten en meer zin hebben in zoetigheid, omdat zoetstoffen een langdurig verlangen naar zoete smaken opwekken.

Conclusie: zijn zoetstoffen nu beter dan suikers?

Is de switch naar zoetstoffen echt beter voor je gezondheid

Nee, het is beter om de ophoping van allerlei zoetstoffen te vermijden. En beperk hun consumptie in het algemeen om de constante zin in zoetigheid te voorkomen.

Bovendien betekent het feit dat een product gezoet is met andere stoffen dan suiker, niet dat het gezonder is. In het kader van een evenwichtige voeding is het beter af en toe een zoet product te eten dan dagelijks te "schransen" met dieetproducten.

Frequente vragen over zoetstoffen en suikers

Is zoetstof kankerverwekkend?

Franse onderzoekers hebben onlangs iets meer dan 100 000 volwassenen geanalyseerd. De resultaten wijzen op een verband tussen de consumptie van zoetstoffen en een verhoogd risico op kanker. Daarnaast publiceerde, in juli 2023, WHO haar bevindingen over de gevaren en risico’s van aspartaam. Deze wordt veel gebruikt als suikeralternatief in voedselproducten en behoort tot de groep van kunstmatige stoffen. WHO heeft zich gebaseerd op zijn studies samen met de IARC. Deze concludeert dat aspartaam nu ingedeeld wordt in groep 2B van “mogelijke kankerverwekkende stoffen.” Lees meer hierover in ons dossier.

Kun je suiker vervangen door zoetstof?

Ja, maar uit de richtlijnen van de WHO is het duidelijk dat het weinig zin heeft om suikers te vervangen met zoetsoffen als je niet aan een ziekte lijdt zoals diabetes. Lees meer over zoetstoffen en diabetes.

Ontdek ons dossier over suikers en zoetstoffen