Meer nieuwe varianten door vaccinongelijkheid
De omikron-variant heeft ook in België zijn intrede gedaan. Niet geheel onverwacht. Het aandeel niet-gevaccineerden op wereldschaal is immers nog veel te hoog om nieuwe varianten, die gevaarlijker en/of besmettelijker kunnen zijn, in de kiem te kunnen smoren. Welstellende landen reserveren immers een ruime voorraad vaccins voor hun eigen bevolking, én verzetten zich bovendien ook tegen maatregelen om die vaccinongelijkheid weg te werken.
Boosterprik voor basisvaccinatie
Afgelopen zomer vroeg de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) aan welstellende landen om te wachten met het toedienen van een extra prik. Door deze uit te stellen tot het einde van 2021, hadden er meer vaccins beschikbaar gesteld kunnen worden voor kwetsbare groepen elders ter wereld die nog geen basisvaccinatie kregen. Dat had de wereldwijde vaccinatiegraad moeten doen stijgen.
Helaas viel deze oproep in dovemansoren. Heel wat landen beloofden hun steun voor een rechtvaardigere verdeling van de vaccins, maar beslisten uiteindelijk toch om de vaccins zelf te gebruiken. Eerst voor de inenting van tieners, die zelf weinig risico lopen op ernstige gezondheidsproblemen. Vervolgens om een extra prik te geven aan bepaalde groepen op een moment dat er nog onzekerheden bestonden over het nut ervan.
Vrij spel voor varianten
Intussen weten we dat die extra prik wel degelijk voordelen oplevert voor bepaalde groepen, maar hoe dan ook ligt de globale gezondheidswinst sowieso lager dan wanneer deze vaccins ingezet waren bij risicogroepen elders ter wereld die nog niet of slechts gedeeltelijk gevaccineerd zijn. Begin november werden wereldwijd dagelijks 6 keer meer boosterprikken gezet dan de eerste of tweede prikken van de basisvaccinatie in minderbedeelde landen.
De keuze om zoveel mogelijk vaccins voor de eigen bevolking te houden is echter niet enkel nefast voor de minderbedeelde landen zelf, maar voor de ganse wereld. Onderzoekers hebben immers berekend dat een eerlijke verdeling van vaccins de beste manier is om de ontwikkeling van nieuwe varianten te voorkomen. Hoe meer mensen er op wereldschaal nog besmet kunnen worden, des te groter de kans dat er steeds nieuwe varianten opduiken die besmettelijker zijn én misschien ook resistent tegen de vaccins.
Tijd voor actie
Helaas heeft het weinig zin om jouw extra prik te weigeren in de hoop dat je vaccin dan naar minderbedeelde landen gaat. Het is immers een politieke en geen individuele keuze om vaccins hiervoor in te zetten. Er is dringend nood aan een globale visie om vaccinongelijkheid aan te pakken. Op dit moment neemt ieder land immers afzonderlijk keuzes in functie van haar bevolking. Naast een gecoördineerde aanpak, moet vooral de tijdelijke opschorting van patenten zorgen voor een wereldwijde beschikbaarheid van voldoende vaccins. Een voorstel waartegen een aantal rijke landen, waaronder ook de EU, zich nu verzetten. Generische bedrijven zouden dan tijdelijk de toelating krijgen om ook coronavaccins te produceren, wat de meest efficiënte manier zou zijn om vaccins overal ter wereld voor iedereen beschikbaar en toegankelijk te maken. Anders riskeren we dat er steeds extra prikken nodig gaan zijn, omdat er alsmaar nieuwe varianten blijven opduiken.