Nog steeds bisfenolen zoals BPA in heel wat producten voor kinderen

Resultaten van ons onderzoek naar bisfenol A en andere bisfenolen

Heel wat producten die dagelijks door baby’s, peuters en jonge kinderen worden gebruikt, bevatten verschillende bisfenolen, waarvan meerdere als gevaarlijk worden beschouwd. Dat blijkt uit ons onderzoek naar de samenstelling van bijtspeelgoed, dekentjes, slabbetjes, kousenbroeken en leren schoentjes voor baby’s, en zonnebrillen en drinkflessen en -bekers voor jonge kinderen. Ongeboren baby’s of zuigelingen krijgen de stof bovendien door via de moeder.

Waarvoor worden bisfenolen gebruikt?

Bisfenol A (BPA) is een chemische verbinding die in verschillende toepassingen wordt gebruikt. Meestal wordt de stof gebruikt voor de productie vaan polycarbonaat, een harde plastic. Dit wordt gebruikt in heel wat producten voor baby’s en kinderen, bv. bijtringen. Daarnaast zit BPA ook vaak in de kunststof binnenbekleding van blikverpakking voor voeding, bv. groenten, fruit, pasta en soep, en in blikken voor frisdrank. We vinden de stof soms ook in synthetisch textiel, bv. in dekentjes, slabbetjes en maillots voor kinderen. Ook in leren schoentjes wordt bisfenol gebruikt.

Doordat BPA al decennialang wordt gebruikt, is het alomtegenwoordig en heeft ieder mens een zekere concentratie BPA in haar of zijn lichaam, zo blijkt uit onderzoek. Ook andere bisfenolen die als alternatief voor BPA worden gebruikt, blijken alomtegenwoordig en even schadelijk.

Schadelijke gevolgen voor baby’s en kinderen

Bisfenolen kunnen ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van de mens en voor het milieu. Van BPA, BPB, BPF en BPS staat vast dat ze een hormoonverstorende werking hebben. Ze kunnen leiden tot problemen met de voortplanting en seksuele stoornissen zoals impotentie. Ze kunnen ontwikkelingsstoornissen veroorzaken vanaf het stadium van de foetus en in een latere fase cognitieve en gedragsstoornissen bij jonge kinderen. Ook een verhoogd risico op prostaat- en borstkanker, obesitas, cardiovasculaire aandoeningen, oogschade, irritatie van de luchtwegen en huidallergie kunnen gevolgen zijn van de inname van deze stoffen.

Bovendien blijkt uit recente wetenschappelijke studies dat het bij hormoonverstoorders niet de hoeveelheid is die telt. Ook een zeer lage concentratie kan al een negatief effect hebben.

Europees onderzoek op voedselblikken, kinder- en babyproducten en textiel

We hebben verschillende types producten onderzocht op de aanwezigheid van bisfenol, dus zowel BPA als de alternatieven zoals BPB, BPC, BPS, BPF en BPAF. Het opzet van dit onderzoek was niet om na te gaan of de producten voldoen aan de Europese limieten voor het gebruik van de stof, aangezien er enkel limieten bestaan voor BPA en ook omdat er bv. voor zonnebrillen voor kinderen geen limiet bestaat op dit vlak.

We willen vooral de aandacht vestigen op het feit dat kwetsbare personen, zoals foetussen, baby’s en kinderen, voortdurend aan de stof worden blootgesteld via tal van producten en dat er te weinig zicht is op de gevolgen van deze dagelijkse cocktail op hun gezondheid.

Samen met andere Europese consumentenorganisaties hebben we gekozen om zeven soorten producten te testen op de aanwezigheid van bisfenol. Verspreid over die categorieën hebben we 179 producten getest: 58 stukken textiel (babymaillots, dekens en slabben), 11 paar leren schoentjes, 16 zonnebrillen voor kinderen, 20 soorten bijtspeelgoed, 22 frisdrankblikken, 35 voedingsblikken, 16 drinkflessen of -bekers. Bij die laatste categorie gaat het om producten voor kinderen vanaf 3 jaar, aangezien het gebruik van BPA sowieso verboden is in drinkflessen en -bekers voor kinderen van 0 tot 3 jaar.

Bisfenolen aanwezig in merendeel van producten voor kinderen

Uit onze test blijkt dat er bisfenol aanwezig was in 32 van de 52 producten die in contact komen met het speeksel van baby’s en kinderen, d.i. het bijtspeelgoed, de doppen van drinkflessen en van drinkbekers, en zonnebrillen. De positieve gevallen zijn vrij gelijk verdeeld over de verschillende producten: van 8 op 16 bij de drinkflessen en -bekers over 13 positieve gevallen op 20 bij het bijtspeelgoed, tot 11 op 16 bij de zonnebrillen. Vooral de aanwezigheid van BPA, BPB en BPAF in bijtspeelgoed is verontrustend aangezien baby’s hier vaak de hele dag door gebruik van maken en zij zeker op dermate jonge leeftijd erg gevoelig zijn voor hormoonverstoorders.

Ook in het merendeel van de onderzochte slabbetjes, dekentjes en kousenbroeken voor baby’s en kinderen, bleek bisfenol aanwezig. In 37 van de 58 geteste textielproducten vonden we deze stof, vooral BPA en BPS. Daarnaast vonden we bisfenol in alle leren schoentjes voor baby’s en kinderen die we hebben getest.

Ook onrechtstreekse inname via de moeder

Maar baby’s en kinderen krijgen niet alleen bisfenol binnen via producten die ze zelf gebruiken. Ze nemen de stof al voor de geboorte op via de moeder of na de geboorte via de moedermelk. In alle blikken voor voeding en frisdrank die we hebben onderzocht, hebben we minstens een, maar soms zelfs zes soorten bisfenol aangetroffen.

“BPA-vrij” is geen garantie

Uit de test blijkt ook dat heel wat claims geen garantie zijn op volledig veilige producten. Zelfs producten waarop we de aanduiding “BPA-free” of “vrij van BPA” vonden, bleken bisfenolen vrij te geven. Ook bij “organic cotton” bleek je niet zeker te zijn van een BPA-vrij product. Textiel met het Oekotex-label kan dan weer niet als vrij van bisfenol worden gezien omdat in de voorwaarden voor dit label staat opgenomen dat het product 100 mg per kg BPA en 1 000 mg per kg BPB mag bevatten; normen die voor ons veel te hoog liggen.

Tolereerbare dagelijkse inname verlaagd

Door de jaren heen werd het gebruik van BPA sterk beperkt. We vermeldden al het verbod in drinkflessen en -bekers voor baby’s en peuters, en ook in verpakkingen van voeding voor 0 tot 3 jaar is BPA verboden.

Daarnaast is er een toxicologische grenswaarde voor de totale hoeveelheid BPA die een mens in het totaal mag binnenkrijgen per dag, uit verschillende voedingsproducten. Deze Tolereerbare Dagelijkse Inname of TDI, bepaald door de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA), lag in 2006 nog op 50 µg per kg lichaamsgewicht per dag en werd in 2015 verlaagd tot 4 µg per kg lichaamsgewicht.

Een voorstel van de EFSA om die limiet nog eens drastisch te verlagen en 100 000 keer lager te leggen, op een maximale dagelijkse inname van 0,04 nanogram per kilogram lichaamsgewicht per dag, was hangende sinds 2021. Op 19 april jl. heeft de EFSA beslist om de limiet 20 000 keer te verlagen, tot 0,2 nanogram (twee miljardste deel van een gram) per kg lichaamsgewicht per dag.

Producten voor baby’s en kinderen moeten bisfenolvrij zijn

Voor ons is dit slechts een beginpunt. De Europese Commissie moet nu actie ondernemen zodat de verschillende producten slechts in die mate bisfenol bevatten, zodat de tolereerbare dagelijkse inname wel degelijk niet wordt overschreden. Om aan de nieuwe norm van EFSA te kunnen voldoen, vragen wij alvast dat het gebruik van bisfenol in materialen die in contact komen met voeding aan banden wordt gelegd om migratie van de ongewenste stoffen te voorkomen. Maar ook alle producten voor baby’s en kinderen zouden volledig vrij van bisfenol moeten zijn, gezien de mogelijke schadelijke gevolgen.
Bovendien moet er niet alleen een verdere beperking komen voor BPA, maar ook voor alle andere schadelijke bisfenolen.