Roche en Novartis, wij eisen ons geld terug

Lucentis (Novartis) en Avastin (Roche) behoren tot dezelfde familie van geneesmiddelen. Avastin is officieel alleen geregistreerd voor kankerbehandelingen. Toch wordt het sedert 2005 ook gebruikt voor de behandeling van natte maculaire degeneratie, een ernstige oogaandoening. Lucentis daarentegen is wél officieel geregistreerd voor de behandeling van deze oogaandoening, maar is peperduur.

Tegen alle commerciële logica in, vroeg Roche geen officiële erkenning aan voor natte maculaire degeneratie. Integendeel, beide firma’s deden er alles aan om de veiligheid van Avastin voor deze behandeling in een slecht daglicht te plaatsen.

Aangezien de firma’s financieel verstrengeld zijn, was het voor hen financieel interessanter dat het dure Lucentis bleef worden ingezet. Deze praktijken zijn niet enkel ethisch ontoelaatbaar, ze hebben intussen ook al een bom geld gekost aan onze sociale zekerheid.

Hoe ver staat de juridische procedure?

Eind 2014 dienden wij klacht in bij de Belgische mededingingsautoriteit tegen Novartis en Roche. Beide firma’s werden in Italië beboet voor dezelfde praktijken voor ruim € 182 miljoen. Roche en Novartis haalden alle juridische middelen boven om te ontsnappen aan deze boete. Nadat de firma’s hun beroepsprocedure verloren, trokken ze naar de Raad van State. Deze besliste het Europees Hof van Justitie een aantal technische vragen voor te leggen alvorens een definitief oordeel te vellen.

Deze rechtbank is hier nu mee klaar en bevestigt in haar arrest op alle punten de manier waarop de mededingingsautoriteit de wetgeving geïnterpreteerd had. Positief nieuws! De bevoegde rechters kunnen er nu de zaak afronden, en een oordeel vellen waarvan we verwachten dat het de beslissing van de mededingingsautoriteit zal bekrachtigen.
Nu de Europese uitspraak is gevallen, is er geen reden meer om nog te talmen in dit dossier en Roche en Novartis te beboeten voor het bedrag dat de sociale zekerheid heeft verspild aan het gebruik van het dure Lucentis. Het Belgisch Oogartsensyndicaat schat het verspilde bedrag in ons land op zo'n € 200 miljoen voor een periode van 5 jaar. Helaas lijkt het dossier geen prioriteit te zijn voor de Belgische mededingingsautoriteit.

Is er intussen al iets veranderd?

De procedure leidde gelukkig al tot een stevige prijsdaling begin 2016 voor Lucentis. Dat was één van onze eisen aan het adres van Minister van Volksgezondheid De Block, die naar aanleiding van onze procedure een werkgroep oprichtte met het Riziv, het FAGG en de oogartsen. Het zou of een fikse prijsdaling voor Lucentis worden, of de terugbetaling van Avastin, zo liet het kabinet ons einde 2015 weten. Op het moment dat we klacht indienden betaalde je nog € 831 voor Lucentis. Uiteindelijk zakte de officiële prijs in ons land tot onder de € 700, het Europese minimum volgens de firma, maar toch nog een pak geld. Ter vergelijking, voor Avastin betaal je € 40. Een bijkomende prijsdaling voor Lucentis werd onderhandeld in een geheim contract.

Op hetzelfde moment werden de bestaande beperkingen in de duur van de terugbetaling opgeheven. Voorheen was deze beperkt tot drie jaar – maar oogartsen behandelen een aanzienlijk aantal patiënten langer dan deze periode. Sedertdien moet je als patiënt deze injectie in het oog niet meer volledig uit eigen zak betalen: je betaalt alleen het remgeld van € 11,9 in plaats van zo’n € 40. Dat was dan wel de prijs voor een behandeling met Avastin, waar oogartsen sowieso op overschakelden, om hun patiënten eengepeperde rekening te besparen van vele honderden euro’s. 

Of onze sociale zekerheid met deze deal al dan niet een kat in de zak heeft gekocht, is koffiedik kijken, maar valt te vrezen. Hoeveel we als maatschappij uiteindelijk écht betalen voor Lucentis blijft immers geheim. En dat geldt ook voor andere bepalingen die in de overeenkomst werden vastgelegd. Zo rees weliswaar de vraag om in het kader van dit contract de werkzaamheid en veiligheid van langere behandelingen met Lucentis te bestuderen. Het ontbreekt immers aan wetenschappelijke gegevens om te beslissen wanneer een behandeling best gestopt of onderbroken wordt. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg klaagde echter in een recente analyse over dergelijke contracten echter nog aan dat meestal de vereiste nieuwe studies niet uitgevoerd werden. Het is dringend tijd voor een klare kijk!