Terugbetaling steunzolen verschillend voor orthopedische en podologische zolen

Wat zijn de verschillende soorten steunzolen?

Houdingsproblemen, verschillende voetkwalen, pijn bij het lopen of sporten enz.: er zijn veel redenen waarom het aangewezen is steunzolen te dragen. Hoewel de term "steunzolen" in de volksmond wordt gebruikt voor alle soorten losse zolen die je in je schoenen kunt leggen, is er in ons land een onderscheid qua benaming naargelang van de beroepsgroep door wie de inlegzolen worden gemaakt:

• De term "orthopedische zolen" verwijst naar inlegzolen gemaakt door een orthopedische technoloog
• de term "podologische zolen" verwijst naar inlegzolen gemaakt door een podoloog

Dat onderscheid kan vaag en moeilijk te begrijpen zijn voor het grote publiek. Met de hulp van onze gezondheidsexpert Katleen Dillen gaan we de verschillen tussen deze twee soorten steunzolen onderzoeken aan de hand van informatie verzameld bij de Belgische Beroepsvereniging voor Orthopedische Technologieën (BBOT) en de Belgische Vereniging der Podologen (BVP).

Worden zolen soms onnodig voorgeschreven? De resultaten van ons undercoveronderzoek

Wat zijn de verschillen tussen orthopedische en podologische zolen?

De vervaardiging van orthopedische zolen

Orthopedische zolen worden gemaakt door een orthopedische technoloog, tot voor kort bekend als bandagist of orthopedist (de naam werd veranderd in de zomer van 2023). Naast inlegzolen maakt hij ook andere medische hulpmiddelen zoals steunkousen, korsetten, halskragen, orthopedische schoenen enz.

Het beroep van orthopedist is in België erkend sinds 1997.

De vervaardiging van podologische zolen

Podologische zolen worden vervaardigd door een podoloog. Dat is een paramedische professional die patiënten met voetproblemen behandelt. "Dat kunnen problemen zijn  van de huid en de nagels van de voet, maar ook problemen in lichaamsdelen daarboven, zoals knie-, heup- en rugpijn, die veroorzaakt worden door de voeten", legt de FOD Volksgezondheid uit. Een podoloog behandelt dus aandoeningen van de voet, maar ook problemen in de onderste ledematen die hun oorsprong vinden in de voet, en hij of zij gaat op zoek naar de oorzaken. Dat is vooral belangrijk voor patiënten met chronische ziekten die een verhoogd risico op voetproblemen met zich meebrengen, zoals diabetes, multiple sclerose, de ziekte van Parkinson, kanker of reuma.

Podologen mogen niet worden verward met pedicures. Hoewel die laatsten ook voetzorg verlenen, pakken zij de oorzaken van de problemen niet aan en kunnen zij risicopatiënten niet behandelen.

Het beroep van podoloog is sinds 2016 erkend in België.

Vergelijking tussen orthopedische en podologische zolen

Het onderscheid is belangrijk omdat de procedures voor het verkrijgen en terugbetalen van orthopedische en podologische inlegzolen niet dezelfde zijn. 

*Prijsvork volgens BBOT - **Prijsvork vastgesteld bij onze mystery visits.

Hoe kom je aan orthopedische of podologische zolen?

Steunzolen van bij een orthopedische technoloog

Je hebt een voorschrift nodig van een specialist

Voor orthopedische zolen heb je een voorschrift nodig van een gespecialiseerde arts (een arts gespecialiseerd in fysische geneeskunde en revalidatie, een orthopedisch chirurg, (neuro)chirurg, neuroloog, kinderarts, reumatoloog of neuropsychiater). Die specialisten stellen een diagnose en bepalen of je inlegzolen nodig hebt. Zij zullen je dan doorverwijzen naar een orthopedische technoloog, die de nodige metingen/onderzoeken zal uitvoeren en je zolen zal laten maken.

Je kunt orthopedische zolen ook zonder voorschrift laten maken, maar dan heb je geen recht op gedeeltelijke terugbetaling via de verplichte ziekteverzekering.

Afdrukname van de voeten en aanvullende onderzoeken

Het onderzoek omvat altijd het nemen van een afdruk (schuim of gips) van de voeten in rust, eventueel aangevuld met een computeranalyse. Dat is een absolute voorwaarde voor het verkrijgen van een gedeeltelijke terugbetaling door de verplichte ziekteverzekering. Alhoewel er ongetwijfeld orthopedische technologen zijn waarbij het onderzoek zich beperkt tot de afdrukname van de voeten in rust, mag dat niet als standaardprocedure worden beschouwd. Het onderzoek hoeft niet beperkt te blijven tot die voetafdruk, behalve in het geval van eenvoudige en veel voorkomende aandoeningen. Aanvullende onderzoeken zoals een 3D-scan van de voet of een loopanalyse kunnen ook worden uitgevoerd, afhankelijk van de aanwijzingen in het voorschrift en het doel van de zolen.

De functie van orthopedische zolen

Het doel van orthopedische zolen varieert naargelang van de persoon en de aandoening. In sommige gevallen hebben ze eerder een ondersteunende functie of dienen ze om  de patiënt een comfortabeler gevoel te bieden. Bij anderen is het doel het corrigeren of stimuleren van de voetfunctie.

Inlegzolen van bij een podoloog

Je hebt geen voorschrift nodig om zolen te kopen bij een podoloog. Je podoloog zal direct een diagnose stellen en ervoor zorgen dat je zolen worden gemaakt.

Volledig biomechanisch onderzoek

Om de zolen te maken, zal een podoloog eerst een uitgebreid biomechanisch onderzoek uitvoeren. Hij neemt hoekmetingen van alle gewrichten in het bewegingsapparaat (rug, heup, knie, enkel, voet) en analyseert de houding en het lopen in beweging. Er wordt ook een afdruk van de voet gemaakt met een 3D-scanner. Het doel van een podoloog is om de oorzaken van de pijn van de patiënt op te sporen.

De functie van podologische zolen

"Het doel van podologische zolen is het corrigeren of bijsturen van de voetfunctie en de lichaamshouding. Daarom worden ze ook wel "stuurzolen" of "functionele zolen" genoemd", legt Katleen Dillen uit. Ze moeten de anatomische structuren in staat stellen om te functioneren in de "zone van optimale belasting", anders gezegd: een houding bereiken waarbij gewrichten, spieren en pezen optimaal belast worden en optimaal functioneren.

Dat geldt zowel voor mensen met pijnklachten, om bestaande klachten te verminderen, als voor mensen zonder klachten om de mechanische efficiëntie van de voet te optimaliseren en zo klachten te voorkomen.

Alles over platvoeten en hoe ze te behandelen

Hoeveel kosten steunzolen?

De kostprijs van orthopedische zolen

Je krijgt een gedeeltelijke terugbetaling in elke fase van de procedure, d.w.z.

• tijdens het bezoek aan de arts-specialist die de diagnose stelt en het voorschrift uitreikt
• voor de vervaardiging en aankoop van de inlegzolen bij een orthopedische technoloog.

De prijs van orthopedische zolen kan variëren van ongeveer € 130 tot € 200, afhankelijk van de functie van de zolen, de gebruikte materialen en de uitgevoerde tests. De kosten van de raadplegingen hangen af van de specialist en of die al dan niet geconventioneerd is.

De kostprijs van podologische zolen

Raadpleging bij een podoloog wordt niet terugbetaald door de verplichte ziekteverzekering. Hetzelfde geldt voor podologische zolen, waar de ziekteverzekering evenmin in tussenkomt. Sommige ziekenfondsen vergoeden wel een deel van de kosten van podologische zolen, maar alleen als je een aanvullende verzekering hebt.

Door die verschillen in terugbetaling zijn de totale kosten van orthopedische zolen in de meeste gevallen lager dan de kosten van podologische zolen.

De prijs van podologische zolen kan variëren van ongeveer € 150 tot € 190. De prijs van een raadpleging kan variëren tussen € 40 en € 80, zoals onze mystery visits bij twaalf zorgverleners hebben aangetoond.

Bekijk de resultaten van ons undercoveronderzoek

Voorwaarden voor terugbetaling van steunzolen

De terugbetalingsprocedures voor de twee soorten van inlegzolen zijn verschillend.

Terugbetaling van orthopedische zolen

Terugbetaling van de raadpleging

Wanneer je een arts-specialist raadpleegt voor orthopedische zolen, vergoedt de verplichte ziekteverzekering de kosten van de raadpleging. Voor de meeste geconventioneerde specialisten bedragen de kosten € 12 voor gewoon verzekerden en € 3 voor personen met een verhoogde tegemoetkoming. Niet-geconventioneerde specialisten kunnen supplementen aanrekenen.

Terugbetaling van orthopedische zolen

De terugbetaling van de orthopedische zolen zelf is voor iedereen gelijk, ongeacht het ziekenfonds, en dat in tegenstelling tot de terugbetaling van podologische zolen die wel verschilt.

• Als je naar een geconventioneerde orthopedische technoloog gaat, krijg je € 54,18 per paar terugbetaald. Aangezien de prijs van orthopedische zolen varieert van € 130 tot € 200, zullen de werkelijke kosten voor de patiënt ongeveer € 76 à € 146 bedragen.
• Als je naar een niet-geconventioneerde orthopedische technoloog gaat, krijg je € 36,40 per paar terugbetaald.
• Personen met een laag inkomen die genieten van een verhoogde tegemoetkoming, krijgen hetzelfde bedrag terugbetaald (€ 54,18 per paar), ongeacht of ze naar een geconventioneerde of niet-geconventioneerde orthopedische technoloog gaan.
• Het gipsmateriaal voor de voetafdruk wordt terugbetaald ten bedrage van € 1,14 per paar.

Patiënten jonger dan 18 jaar hebben elk jaar recht op deze terugbetaling. Vanaf 18 jaar heb je maar om de twee jaar recht op de terugbetaling.

Voorwaarden voor terugbetaling van orthopedische zolen

Om orthopedische zolen terugbetaald te krijgen moet je:

• je zolen op maat laten maken
• je zolen laten voorschrijven door een gespecialiseerde arts (via een arts gespecialiseerd in fysische geneeskunde en revalidatie, een orthopedisch chirurg, een (neuro)chirurg, een neuroloog, een kinderarts, een reumatoloog of een neuropsychiater).

Een voorschrift voor inlegzolen is slechts twee maanden geldig voor een eerste paar. Als het om een hernieuwing van de zolen gaat, is het voorschrift zes maanden geldig.

Om terugbetaling te verkrijgen, moet je het voorschrift aan een orthopedische technoloog geven. Wanneer je je zolen afhaalt, geeft de orthopedische technoloog je een bewijs van aflevering van de zolen en krijg je het voorschrift terug. Die twee documenten moet je vervolgens aan je ziekenfonds bezorgen.

Terugbetaling van podologische zolen

Zoals hoger uitgelegd, worden podologische zolen niet gedekt door de verplichte ziekteverzekering. Een aantal ziekenfondsen bieden wel een tegemoetkoming aan voor podologische zolen als onderdeel van hun aanvullende verzekering. De terugbetaalde bedragen variëren echter:

*Mutualia betaalt ook tot € 10 per jaar terug voor raadpleging van een podoloog.

Hoe kies je de juiste inlegzolen?

Er zijn niet echt wetenschappelijke criteria om te kiezen tussen orthopedische of podologische zolen. Op basis van de beschikbare wetenschappelijke gegevens kunnen we niet zeggen dat het ene type inlegzool doeltreffender is dan het andere. De gepubliceerde wetenschappelijke studies definiëren niet altijd duidelijk om welk type inlegzool het gaat en zijn ook niet van voldoende kwaliteit. Om je te helpen bij je keuze, kun je de volgende factoren in overweging nemen.

De kostprijs van steunzolen

Dankzij de gedeeltelijke terugbetaling door de verplichte ziekteverzekering zijn orthopedische zolen gemiddeld goedkoper dan podologische zolen.

Na terugbetaling moet je gemiddeld € 123 uitgeven voor orthopedische zolen voorgeschreven door een geconventioneerde gespecialiseerde arts en vervaardigd door een geconventioneerde orthopedische technoloog. Je krijgt bijna € 18 minder terugbetaald bij een niet-geconventioneerde orthopedische technoloog.

Voor podologische zolen kosten raadpleging en steunzolen je gemiddeld € 227 (volgens ons undercoveronderzoek). Als je een aanvullende verzekering hebt afgesloten en een jaarlijkse terugbetaling van € 50 krijgt, zal je rekening gemiddeld € 177 zijn.

Dit zijn gemiddelde prijzen. Zoals we al eerder hebben uitgelegd, varieert de prijs van zolen afhankelijk van meerdere factoren.

Het vereiste aantal medische afspraken

Voor orthopedische zolen heb je minstens drie afspraken nodig. De eerste afspraak is met een geneesheer-specialist, die je het voorschrift geeft. De tweede afspraak is met de orthopedische technoloog die de maten van je voeten opneemt, en de derde afspraak is om de zolen te passen en af te halen.

Voor podologische zolen heb je minstens twee afspraken met de podoloog nodig. De eerste voor een uitgebreid biomechanisch onderzoek en opmetingen, de tweede om je inleg zolen te passen en af te halen. Bij die procedure is dus maar één zorgverstrekker betrokken.

De onpartijdigheid van specialisten

In theorie heeft de arts-specialist die je orthopedische zolen voorschrijft daar geen financieel belang bij, omdat hij of zij niet degene is die ze aan je levert. Bij onze mystery visits merkten we echter dat sommige orthopedisch chirurgen in groepspraktijken werken waar ook orthopedische technologen aanwezig zijn.

Podologen daarentegen stellen de diagnose en maken de zolen zelf. Zij hebben er dus een duidelijker financieel belang bij om zolen te maken.

De ervaring/expertise van de zorgverlener

Om je te helpen kiezen tussen een orthopedische technoloog en een podoloog kun je het beste de mening vragen van de arts-specialist die de steunzolen voorschrijft. Die heeft zelf de diagnose gesteld en weet precies wat het doel van je zolen zal zijn. Andere zorgverleners (kinesiherapeut, huisarts enz.) kunnen je ook helpen.

Welk type inlegzool kiezen?

Zoals je al hebt begrepen, is het onderscheid tussen orthopedische en podologische zolen heel genuanceerd. Er zijn geen overtuigende wetenschappelijke studies die de doeltreffendheid van het ene type inlegzool tegenover het andere bewijzen. "Ons doel is niet om een standpunt in te nemen en het ene type zool boven het andere aan te bevelen. We willen de consument informeren", bevestigt Katleen Dillen. "Daarom is het belangrijk dat ze weten dat podologische zolen na terugbetaling gemiddeld duurder zijn. Anderzijds is het voor de consument eenvoudiger om naar een podoloog te gaan, omdat die zowel de voetanalyse kan doen als de zolen kan maken en er geen voorschrift van een arts nodig is. Dat past in een tendens die we tegenwoordig wel vaker zien, namelijk dat patiënten bewust kiezen voor duurdere maar voorschriftvrije behandelingen, omdat ze op die manier een doktersbezoek kunnen vermijden. 

Het staat de consument vrij om zelf de keuze te maken en voor de zorgverlener te gaan in wie hij of zij het meeste vertrouwen heeft. "Als je kiest voor een orthopedische technoloog, zoek dan uit of die geconventioneerd is. Zo niet, zal de tussenkomst van je ziektefonds lager zijn," besluit ze.

Naar een uniforme terugbetaling van orthopedische en podologische zolen

Dit overzicht toont de vele verschillen aan die er bestaan op het gebied van de terugbetaling van inlegzolen. Testaankoop roept op tot harmonisering van het terugbetalingsbeleid voor alle inlegzolen, orthopedische én podologische.

• Momenteel worden orthopedische zolen gedeeltelijk terugbetaald door de verplichte ziekteverzekering, maar podologische zolen niet. Voor die laatste moet je een aanvullende verzekering afsluiten, en dat geldt niet voor alle ziekenfondsen. Bovendien is de terugbetaling door de verplichte ziekteverzekering afhankelijk van de verstrekker (of de orthopedische technoloog al dan niet geconventioneerd is).
• Dit is geen eenvoudige situatie voor de patiënt, aangezien al die zorgverleners (geconventioneerde en niet-geconventioneerde orthopedische technologen en podologen) dezelfde diensten kunnen leveren (onderzoek, diagnose, inlegzolen en gebruikte materialen), maar niet dezelfde vergoeding krijgen.

Daarom vragen we het RIZIV (Rijksinstituut voor Ziekte en Invaliditeitsverzekering) om zijn terugbetalingsbeleid te herzien en te harmoniseren. Er moet worden bepaald welke onderzoeken (loopanalyse, 3D-voetscans enz.), materialen en zolen een bewezen toegevoegde waarde hebben voor bepaalde aandoeningen. Er zouden dan wetenschappelijke criteria kunnen worden opgesteld om de terugbetaling te bepalen, ongeacht de status van de zorgverlener.