Hoe kies je de beste lenzen?

Wat zijn de voor- en nadelen van lenzen tegenover een bril?

Welke verschillende soorten lenzen zijn er?

Er bestaan heel wat verschillende soorten contactlenzen, elk met eigen voor- en nadelen. We kunnen lenzen opdelen naargelang van het gebruikte materiaal, hoe vaak je ze moet vervangen, wanneer je ze draagt en het type oogafwijking waarvoor ze corrigeren.

Wil je voor de eerste keer lenzen dragen, dan raden we je aan een oogzorgspecialist te raadplegen. Die kan je ogen onderzoeken en je een aantal vragen stellen over je levensstijl en voorkeuren, en op basis daarvan het meest geschikte type lenzen aanraden.

Zachte of harde lenzen

De overgrote meerderheid van de lenzendragers kiest voor zachte lenzen: flexibele lenzen uit kunststof, die zich aanpassen aan de vorm van je oog. Ze zijn niet alleen comfortabel, maar ook gemakkelijk in gebruik. We kunnen dit type lenzen onderverdelen in twee categorieën naargelang van het materiaal: hydrogel of siliconenhydrogel.

Siliconenhydrogel is nieuwer dan hydrogel, en heeft als voornaamste voordeel dat het meer zuurstof doorlaat. Daardoor kun je ze langer dragen zonder risico op complicaties door zuurstoftekort. Sommige mensen kunnen deze lenzen echter niet goed verdragen en ze zijn gemiddeld ook duurder dan lenzen van hydrogel.

Voor wie slechts af en toe lenzen draagt, bv. enkel tijdens het sporten, kan hydrogel een valabele én voordelige optie zijn omdat de zuurstofdoorlaatbaarheid dan minder belangrijk is.

Harde of vormstabiele lenzen behouden daarentegen hun vorm. Ze zijn kleiner en harder dan zachte lenzen, en zijn gemaakt van licht flexibel plastic dat zuurstof doorlaat naar het oog. Ze worden daarom ook wel RGP-lenzen genoemd, voluit ”rigid-gas permeabel”. Harde lenzen zijn minder populair dan zachte lenzen, omdat ze een langere gewenningsperiode en meer onderhoud vragen. Ze worden vaak aangeraden aan personen met complexe of specifieke oogproblemen.

Voordelen en nadelen van zachte lenzen t.o.v. harde lenzen

Daglenzen of herbruikbare lenzen

De naam zegt het zelf: daglenzen zijn wegwerplenzen die je dagelijks moet vervangen. Elke dag gebruik je dus een nieuw paar lenzen. Probeer ze niet langer te gebruiken of je riskeert oogirritaties of infecties.

Herbruikbare lenzen mag je daarentegen langer dragen, meestal twee weken of een maand. Je moet ze elke avond reinigen en correct bewaren, zodat je ze de volgende dag opnieuw kunt dragen.

Er zijn ook lenzen op maat die je om de 3 tot 6 maanden moet vervangen. Die worden vooral gebruikt bij personen met hoge sterktes, hoge cilinderafwijkingen (astigmatisme) en/of meer afwijkende oogvormen.

Let op, maandlenzen moet je een maand na opening sowieso weggooien, ongeacht hoe vaak je ze hebt gedragen.

Voordelen en nadelen van daglenzen t.o.v. herbruikbare lenzen

Daglenzen of dag- en nachtlenzen

Een beetje verwarrend, maar de term daglenzen geeft niet alleen aan hoe vaak je de lenzen moet vervangen, maar kan ook duiden op de periode wanneer je ze draagt. Daglenzen voor "daily wear" worden alleen overdag gedragen. Dit kunnen dus zowel daglenzen zijn, die je dagelijks vervangt, of herbruikbare lenzen.

Je mag niet slapen met daglenzen voor "daily wear". Hou je ze toch ’s nachts in, dan loop je meer kans op irritatie, ooginfecties of zelfs schade aan je oog.

Dag- en nachtlenzen, "extended wear”of “continuous wear“, draag je daarentegen 1 tot 4 weken permanent, zowel overdag als ’s nachts, zonder ze uit te doen of te reinigen. Dat kan omdat deze lenzen een heel hoge zuurstofdoorlaatbaarheid hebben. Dit soort lenzen wordt enkel aangeraden in uitzonderlijke situaties, zoals voor personen met uitzonderlijk lange werkdagen. Voor normale lenzendragers zijn ze niet aangeraden omwille van het hoge risico op infecties.

Sferische, torische, multifocale, ortho-K of sclerale lenzen

Tot slot kun je lenzen ook indelen volgens het type oogafwijking dat ze moeten corrigeren.

• Sferische lenzen, het meest voorkomende type, corrigeren enkel verziendheid (= hypermetropie; lenzen met een plussterkte) of bijziendheid (= myopie; lenzen met een minsterkte). Op je bril- of lensvoorschrift staat bij de letters SFR een plus- of minwaarde.
• Torische lenzen corrigeren astigmatisme, in de volksmond ook cilinderafwijking genoemd, door te compenseren voor de onregelmatige kromming van het hoornvlies. Ze kunnen tegelijkertijd ook verziendheid of bijziendheid corrigeren. Op je voorschrift staat bij de letters CYL (cilinder) en AS (axis) een waarde die verschillend is van 0.
• Multifocale lenzen hebben meerdere optische zones waardoor je op verschillende afstanden, zowel ver als dichtbij, scherp kunt zien. Ze worden o.a. gebruikt bij mensen met zowel bijziendheid als ouderdomsverziendheid (presbyopie) en zijn te herkennen aan een waarde bij de letters ADD (additie) op je voorschrift.
• Ortho-K lenzen (orthokeratologie) of nachtlenzen zijn harde lenzen die je enkel tijdens je slaap draagt. Ze vlakken 's nachts het hoornvlies tijdelijk af, waardoor je overdag weer scherp kunt zien zonder lenzen of bril. Draag je de lenzen niet elke nacht, dan verdwijnt dit effect. Ze worden vooral gebruikt bij personen met bijziendheid. Doordat het risico op ooginfecties iets groter is, zijn goede contactlenshygiëne en frequente oogcontroles extra belangrijk.
• Sclerale lenzen zijn harde lenzen die niet alleen het hoornvlies, maar ook het oogwit bedekken. Ze worden vooral gebruikt voor personen met een onregelmatig hoornvlies en bij ernstige gevallen van droge ogen.

Hoe moet je lenzen kiezen?

Wil je voor de eerste keer lenzen proberen? Bestel dan geen lenzen online of koop ze niet bij de drogisterij. Daar krijg je immers geen gespecialiseerd advies. De kans is reëel dat je lenzen koopt die niet passen bij jouw ogen en levensstijl, waardoor je meer kans loopt op complicaties.

Hoewel je strikt genomen geen voorschrift nodig hebt om lenzen te kopen, laat je je daarom toch beter adviseren door een oogzorgspecialist. Die kent de voor- en nadelen van de verschillende soorten lenzen en kan lenzen aanraden die passen bij de vorm van jouw ogen en je levensstijl.

Welke lenzen bij jou passen, hangt af van verschillende factoren. Een specialist zal heel wat vragen stellen die de keuze voor bepaalde lenzen beïnvloeden:

1. Welke oogafwijking heb je?

• Ben je enkel bijziend of verziend, dan heb je sferische lenzen nodig.
• Heb je een correctie nodig voor zowel dichtbij als veraf, dan heb je multifocale lenzen nodig.
• Wie astigmatisme heeft, heeft torische lenzen met een cilinder nodig.
• Bij complexe oogafwijkingen worden vaak harde lenzen aangeraden.

2. Hoe vaak en wanneer wil je de lenzen dragen?

• Wil je maar af en toe lenzen dragen, bv. om te sporten, dan kies je beter voor zachte daglenzen.
• Als je dagelijks lenzen wilt dragen, dan gebruik je beter herbruikbare zachte lenzen dan daglenzen. Harde lenzen moet je zelfs elke dag dragen, omdat je ogen er anders telkens opnieuw aan moeten wennen.
• Wil je enkel ’s nachts lenzen dragen, dan bestaan er nachtlenzen.
• Wil je je lenzen dag en nacht dragen, bv. omwille van je beroep, dan bestaan er lenzen voor ”extended wear” (lenzen voor langdurig gebruik) of ”continuous wear” (continue lenzen). Deze geven echter een verhoogd risico op complicaties en worden daarom maar zelden aangeraden. Laat je goed adviseren door een specialist en bekijk samen of er andere oplossingen mogelijk zijn.

3. Wat zijn je hobby’s en wat voor beroep doe je?

Doe je hobby’s zoals meerdaagse trektochten of heb je een beroep met hele lange werkdagen, dan kun je gaan voor lenzen voor ”extended wear” (lenzen voor langdurig gebruik) of ”continuous wear” (continue lenzen). Deze geven echter een verhoogd risico op complicaties en worden daarom maar zelden aangeraden. Laat je goed adviseren door een specialist en bekijk samen of er andere oplossingen mogelijk zijn.

Als je een beroep uitvoert met water of veel stof, dan kies je beter daglenzen of nachtlenzen (die je overdag niet hoeft te dragen).

Doe je frequent aan watersport of ga je vaak naar de sauna, draag dan daglenzen (liefst met zwembril) of combineer zachte daglenzen (tijdens de sport) met herbruikbare zachte lenzen (op andere dagen). Ook nachtlenzen zijn een optie.

4. Heb je last van allergie zoals hooikoorts, droge ogen of een andere (oog)aandoening?

Wie last heeft van allergie zoals hooikoorts kiest beter voor zachte daglenzen. Wil je toch herbruikbare lenzen dragen, gebruik dan lenzenvloeistof op basis van waterstofperoxide.

Heb je droge ogen of een oogaandoening, neem je bepaalde medicatie of heb je last van auto-immuun- of ontstekingsziekten zoals reumatoïde artritis, diabetes mellitus of multiple sclerose, dan vraag je beter advies aan een oogzorgspecialist om complicaties te vermijden.

5. Rook je?

Als je rookt, kies je beter voor zachte daglenzen.

6. Zie je het zitten om je contactlenzen dagelijks te reinigen?

Zie je dit niet zitten, of weet je van jezelf dat je niet erg nauwkeurig bent met zulke zaken, dan kies je beter voor zachte daglenzen die je ’s avonds gewoon weggooit en niet hoeft te reinigen.

7. Hoe belangrijk is de prijs voor jou?

Op lange termijn zijn harde lenzen het goedkoopst, maar zij hebben hogere opstartkosten en het duurt even vooraleer je eraan gewend bent. Zachte herbruikbare lenzen scoren daarentegen erg goed qua prijs, gebruiksgemak én comfort, maar zijn duurder op langere termijn.

Als je prijs helemaal niet belangrijk vindt, kun je kiezen voor het gemak van zachte daglenzen. Op lange termijn is dat meestal de duurste optie.

Mag je zomaar van lenzen veranderen?

Liever niet. Vraag eerst advies aan je oogzorgspecialist voor je van lenzen verandert. Als je je vaste merk lenzen toch wilt inruilen voor een ander (goedkoper) product, dan is het belangrijk dat deze op verschillende parameters overeenkomen.

Zo moeten de nieuwe lenzen niet alleen dezelfde sterkte hebben, maar ook een gelijkaardige pasvorm en materiaaleigenschappen. Lenzen die niet goed passen of niet voldoende zuurstof doorlaten naar je hoornvlies, zullen niet alleen oncomfortabel aanvoelen, maar kunnen op lange termijn ook ongezond zijn voor je ogen.

Pasvorm en sterkte van de lenzen

Contactlenzen moeten je oogafwijking corrigeren en de afmetingen moeten passen bij de vorm van je oogbol.

• Lenssterkte (dioptrie): Een contactlens moet je oogafwijking juist corrigeren zodat je terug scherp ziet. Een te hoge of te lage sterkte kan leiden tot o.a. wazig zicht, vermoeide ogen, hoofdpijn, duizeligheid of misselijkheid. Deze correctie wordt op de verpakking van lenzen vaak aangeduid met de letters PWR (power). Bij torische lenzen moet je ook letten op de waarden bij de letters CYL (cilinder) en AX of AS (axis), bij multifocale lenzen op de waarden bij de letters ADD (additie).
• Diameter: De contactlens moet goed op je oog passen en mag niet te los of te vast zitten, wat kan leiden tot roodheid, irritatie of wazig zicht. De diameter is de totale breedte van de lens van rand tot rand. Op de verpakking wordt deze parameter aangegeven met de letters DIA.
• Basiscurve: De kromming aan de binnenkant van de contactlens is belangrijk voor de pasvorm en de circulatie van zuurstof en traanvocht. Een te hoge of te lage basiscurve kan een oncomfortabel gevoel, roodheid, irritatie, wazig zicht, zwelling, lichtgevoeligheid, droge ogen of net tranende ogen veroorzaken. Je herkent de basiscurve aan de letters BC op de verpakking.

Eigenschappen van het materiaal

Naast de pasvorm en de sterkte is ook het materiaal van je lenzen belangrijk. Het gebruikte materiaal herken je aan de USAN-naam (afkorting voor United States Adopted Name) op de verpakking, die altijd eindigt op op -filcon or -focon, vaak gevolgd door een cijfer of letter (bv. comfilcon A, filcon II). Dit bepaalt o.a. hoe jouw lenzen presteren qua:

• Watergehalte: Water helpt om de lens soepel, vochtig en comfortabel te laten aanvoelen. Het optimale watergehalte hangt af van persoon tot persoon. Mensen met droge ogen kiezen wel beter voor een lager watergehalte. Het watergehalte staat soms apart vermeld op de verpakking, maar je kunt het ook snel zelf berekenen door het percentage voor de USAN-naam af te trekken van 100 %.
• Zuurstofdoorlaatbaarheid: Je hoornvlies heeft zuurstof nodig om gezond te blijven, anders riskeer je o.a. irritatie, rode ogen, droge ogen, zwelling, vorming van nieuwe bloedvaatjes in het oog of infecties. Hoe hoger de zuurstofdoorlaatbaarheid van de lens, hoe gezonder voor je oog en hoe langer je de lenzen zonder onderbreking kunt dragen. De zuurstofdoorlaatbaarheid staat meestal niet op de verpakking, maar wel op de website van de fabrikant of verdeler als Dk/t-waarde.
• Bevochtigbaarheid: Hoe hoger de bevochtigbaarheid, hoe langer het duurt vooraleer er droge plekken ontstaan op het lensoppervlak en hoe langer je je lenzen comfortabel kunt dragen zonder de drang om veel te knipperen. Deze parameter is extra belangrijk als je vele uren per dag naar een scherm kijkt, bv. bij computerwerk, maar staat helaas niet op de verpakking.
• Bescherming tegen uv: Sommige contactlenzen houden uv-straling gedeeltelijk tegen, wat schade aan je oog helpt voorkomen. Deze eigenschap is meestal op de verpakking of online terug te vinden. Let op, lenzen met uv-bescherming zijn geen vervanging voor een zonnebril.
• Randafwerking: De randen van een contactlens zijn het liefst dun, afgerond en perfect glad. Slecht afgewerkte of scherpe randen kunnen een schurend gevoel bij het knipperen veroorzaken en soms leiden tot irritatie en een oncomfortabel gevoel. Dit kun je helaas enkel proefondervindelijk ontdekken.

Zijn lenzen van een huismerk even goed als die van een A-merk?

Ja, vaak wel. Heel wat optiekketens zoals Hans Anders, Pearle, Alain Afflelou en iLens verkopen lenzen van hun huismerk die 100 % identiek zijn aan lenzen van een bekend A-merk. Ze worden gemaakt door dezelfde fabrikant en met dezelfde materialen, enkel de verpakking is anders. Winkels proberen zo klanten aan zich te binden: als je denkt dat de lenzen van het huismerk ”uniek” zijn, zul je (online) niet op zoek gaan naar goedkopere alternatieven.

Het kan dus zeker lonen om prijzen te vergelijken. Soms zijn huismerken erg scherp geprijsd, soms zijn het net de lenzen van een A-merk die online goedkoper worden verkocht dan de lenzen van het huismerk. In onze test van zachte contactlenzen zagen we dat je bij bepaalde huismerken 2 tot 3 keer zoveel betaalt voor hetzelfde product. Dat komt onder meer omdat de prijs van "gratis" oogmetingen en oogcontroles verrekend wordt in de prijs van de lenzen, en komt zowel bij daglenzen als bij herbruikbare lenzen voor.

Kijk bij het vergelijken van de prijzen dan ook altijd naar het totaalplaatje van de kosten, inclusief de kosten van regelmatige lenscontroles. Draag je lenzen, dan moet je je ogen immers regelmatig laten controleren door een oogzorgspecialist, zelfs als je geen klachten hebt en ook als je je lenzen online koopt.

Hoe kun je nagaan of lenzen van verschillende merken identiek zijn?

1. Check of het om dezelfde soort lenzen gaat (zachte lenzen, daglenzen of herbruikbare lenzen, sferische lenzen enz.).

2. Controleer of de naam van het materiaal dezelfde is. Je kunt contactlenzen objectief vergelijken aan de hand van de zogenaamde USAN-naam. Deze eindigt altijd op -filcon or -focon, vaak gevolgd door een cijfer of letter (bv. comfilcon A, filcon II) en staat verplicht op de buitenste verpakking en op de blisters.

3. Controleer of diameter en basiscurve dezelfde zijn. Check ook de sterkte.

4. Controleer of het om dezelfde fabrikant gaat.

Als al deze elementen overeenkomen, dan mag je 100 % zeker zijn dat het om identieke lenzen gaat. Let wel op, huismerken veranderen af en toe van verpakking en/of van naam. Controleer daarom elke keer of de USAN, afmetingen en fabrikant nog overeenkomen.

Deze infografiek geeft een overzicht van de overeenkomsten tussen A-merken en huismerken voor de lenzen uit onze test. Staat je merk niet in deze tabel? Pas dan zelf ons stappenplan toe.

Kunnen contactlenzen met een UV-filter je zonnebril vervangen?

Het is belangrijk om je ogen te beschermen tegen uv-straling, omdat overmatige blootstelling aan uvA- en uvB-straling schade kan veroorzaken aan je oog zelf of aan de huid rondom je ogen. Sommige lenzen bieden bescherming tegen uv-straling. Toch zijn ze absoluut geen vervanging voor een zonnebril.

Sommige lensmaterialen absorberen uv-straling. Ze zijn onder te verdelen in twee klassen:

• Klasse I: zulke lenzen houden minstens 90 % van de uvA-stralen en minstens 99 % van de uvB-stralen tegen.
• Klasse II: zulke lenzen houden minstens 50 % van de uvA-stralen en minstens 95 % van de uvB-stralen tegen.

Vergis je echter niet, ze zijn absoluut geen alternatief voor een zonnebril. Contactlenzen met uv-bescherming beschermen immers enkel je hoornvlies en een deel van je oogwit. In tegenstelling tot een zonnebril bieden ze dus geen bescherming voor de rest van je ogen: je oogwit, je oogleden en de huid rondom je ogen.

Lenzen met uv-bescherming kunnen je dus een vals gevoel van veiligheid geven. Als de zon schijnt, draag je daarom beter ook een zonnebril die 100 % beschermt tegen uvA en uvB, zelfs als je lenzen met uv-bescherming draagt. Zo krijgen je ogen de meest complete bescherming.

Let op, de bescherming van een zonnebril hangt niet af van de categorie op het etiket (CE-categorie 0 t.e.m. 4). Die categorie geeft enkel aan hoeveel zichtbaar licht (dus niet uv-licht) doorgelaten wordt, kortom, hoe geschikt de bril is voor verschillende lichtomstandigheden zoals sneeuw of strand. Goede bescherming tegen uv-stralen herken je daarentegen aan het opschrift "100 % UV" of "UV400" op de zonnebril. Draag het liefst ook altijd een pet of hoed met zonneklep om je ogen zoveel mogelijk te beschermen.