Hoe en waarom met pensioensparen of langetermijnsparen beginnen als je jong bent?

Wat is pensioensparen? En wat is het verschil met langetermijnsparen?

Voor jonge twintigers lijkt een pensioen misschien nog ver weg. Het is echter aan te raden reeds bij de start van je professionele carrière je pensioen voor te bereiden. Naast het wettelijke pensioen dat je te wachten staat, zijn er nog andere mogelijkheden om ervoor te zorgen dat je voldoende financiële middelen hebt voor je oude dag.

Concreet zijn er, naast de groepsverzekering via je werkgever, nog twee andere populaire kanalen om extra kapitaal op te bouwen en vandaag belastingvoordeel te genieten: pensioensparen en langetermijnsparen. Bij beide regelingen krijg je een belastingvermindering dankzij de stortingen. Elk systeem heeft zijn voordelen, maar ook zijn beperkingen.

Pensioensparen en langetermijnsparen, twee geliefde formules

Als je kiest voor pensioensparen, kun je kiezen voor:

• Een pensioenspaarfonds: dit is een beleggingsfonds dat speciaal voor pensioensparen is opgericht en door een bank wordt beheerd. Het geeft recht op een belastingvermindering via de stortingen;
• Een pensioenspaarverzekering: dit is een levensverzekering waarbij je aangeeft dat je wilt genieten van een belastingvermindering (op de gedane stortingen) in het kader van pensioensparen.

Als je voor een fonds kiest, heb je één zekerheid … dat er geen zekerheid is qua rendement. Bij de inschrijving kun je evenwel beslissen welke risico's je bereid bent te nemen. Je kunt kiezen voor een dynamische strategie (de meest risicovolle), een neutrale strategie of een defensieve strategie (de minst risicovolle), afhankelijk van het percentage aandelen in je fonds. 

Kies je voor langetermijnsparen, dan is een levensverzekering een must. Een levensverzekering bestaat in verschillende categorieën (takken genoemd):

• Tak 21: dit is de veiligste optie, met een gegarandeerd minimumrendement:
• Tak 23: combineert een levensverzekering met een beleggingsfonds, dus een hoger risico, maar mogelijk een hoger rendement op lange termijn;
• Tak 44: als je goed rekent, combineert dit een tak 21 product (risicovrij) met een tak 23 product (risicovoller). 

Je kunt op deze twee formules intekenen vanaf de leeftijd van 18 jaar tot je 64e levensjaar. Wettelijk gezien is er geen leeftijdsgrens voorzien voor de stortingen voor het langetermijnsparen. De eindleeftijd voor de stortingen wordt bepaald in het contract. 

Ontdek ons grote pensioendossier

Waarom is het belangrijk voor jongeren om zich al bij het begin van hun carrière voor te bereiden op hun pensioen?

Als het gaat om aanvullende pensioenen, is het duidelijk: hoe vroeger je begint, hoe beter je je  kapitaal kunt maximaliseren. Je kunt immers genieten van het sneeuwbaleffect. We leggen het even uit.

Je bent 40 jaar oud en besluit om € 940 per jaar te investeren in een pensioenspaarfonds met een hypothetisch rendement van 4 %. Als je zestig bent, kun je rekenen op een bruto kapitaal van € 28 500. Als je daarentegen besluit om deze jaarlijkse € 940 te storten vanaf je 30e levensjaar, zal het kapitaal € 53 680 bedragen, of bijna dubbel zoveel.

Het verschil is het gevolg van rendement op rendement. In ons voorbeeld wordt de 4 % niet alleen toegepast op het volledig geïnvesteerde bedrag maar ook op het rendement:

• Eerste jaar: 4 % van € 940, dus € 37,6 = € 977,60
• Tweede jaar: 4 % van € 1 917,60 (€ 977,60 + jaarlijkse investering van € 940), d.w.z. € 76,70 = € 1 994,30
• Derde jaar: 4 % van € 2 934,30 (€ 1 994,30 + jaarlijkse investering van € 940), d.w.z. € 117,37 = € 3 051,67 enz.

Het groeitempo stijgt dus jaar na jaar. Met andere woorden, hoe vroeger je besluit om te beginnen met pensioensparen, hoe hoger het bedrag dat je aan het einde van je loopbaan zult ontvangen.

Wat zijn de risico's als je vroeg intekent op een formule met fiscaal voordeel?

Vroeg beginnen is vaak de boodschap maar overhaast je niet. Er zijn een paar gevallen waarin het beter is niet té vroeg van start te gaan.

Zeer hoge boetes bij vervroegde opname

Wanneer je start met pensioensparen of langetermijnsparen, kun je er best van uitgaan dat het geld dat je investeert, in principe geblokkeerd zit tot je 60e. Als je besluit om het geld voortijdig op te nemen (meestal voor je 60e), heeft dat gevolgen en word je in principe zwaar belast.

Je moet er dus zeker van zijn dat je het geld dat je investeert in je aanvullend pensioen in tussentijd niet nodig hebt voor het financieren van andere projecten, zoals het kopen van vastgoed. Om een hypotheek te krijgen, moet je immers een bepaald bedrag op tafel kunnen leggen. Geld dat je hebt geïnvesteerd in een van de gepresenteerde spaarproducten kan hier in principe niet voor gebruikt worden, tenzij je bereid bent een grote som te spenderen aan kosten en extra belastingen. In een dergelijke situatie is het snel investeren in een aanvullend pensioen niet de juiste keuze.

Je betaalt weinig tot geen belasting

Tweede reden: de belastingvermindering. Als je weinig of geen belasting betaalt, levert het belastingvoordeel verbonden aan deze regelingen geen echte winst op. Dit is bijvoorbeeld het geval voor veel studenten. Het voordeel wordt immers afgetrokken van de verschuldigde personenbelasting: als je geen belasting verschuldigd bent, gaat het voordeel verloren.

Je sloot een hypothecair krediet af vóór 2016 of 2017 

Als je vóór 2016 een hypothecair krediet hebt afgesloten in Vlaanderen of Wallonië (of vóór 2017 in Brussel), wordt je belastingvoordeel op langetermijnsparen sterk verminderd of zelfs volledig geneutraliseerd. Reden hiervoor? Beide systemen maken deel uit van dezelfde fiscale korf. Als je lening na die datum werd aangegaan, geldt deze beperking niet, op voorwaarde dat de lening betrekking heeft op je enige en eigen woning.

Waarom opteren voor een formule met fiscaal voordeel als er beter renderende producten zijn?

Op het gebied van beleggingen zijn er producten op de markt die op de lange termijn een beter rendement bieden dan de formules met belastingvoordeel. Dit is bijvoorbeeld het geval bij aandelen (individueel of via fondsen). Hoewel rendementen uit het verleden geen garantie bieden voor de toekomst, is het duidelijk dat over de afgelopen vijf jaar het gemiddelde rendement op internationale aandelentrackers (die worden aanbevolen door Testaankoop invest) twee keer zo hoog was als het gemiddelde rendement op het best presterende pensioenspaarfonds.

Waarom een lans breken voor een product voor aanvullend pensioen met belastingvoordeel als er beter renderende producten worden aangeboden op de markt? Heel eenvoudig: winstmaximalisatie is nooit het hoofddoel geweest van deze producten.

• Spreiding: Pensioenspaarfondsen moeten voldoen aan een reeks strenge regels, vooral op het vlak van diversificatie. Zo moeten ze beleggen in aandelen én obligaties. Je kapitaal is bijgevolg onderhevig aan minder extreme schommelingen. Zo’n spreiding verkleint ook het risico dat net op het moment dat je de belegging te gelde wil maken, je geconfronteerd wordt met een sterke daling van de waarde.
• Productaanbod: Wij zijn van mening dat er een voldoende kwalitatief aanbod is van pensioenspaarfondsen.
• Discipline: Zoals hierboven reeds uitgelegd, bestaat het principe van pensioensparen erin om systematisch en dit voor een langere periode een bepaald bedrag te storten. Er wordt een belastingvoordeel toegekend om je aan te moedigen elk jaar opnieuw trouw te beleggen en je emotioneel niet te laten meeslepen bij een beurscrash zoals bijvoorbeeld de financiële crisis in 2008 (de markten kelderden toen met 50 %). Veel pensioenspaarders bleven toen storten. Het belastingvoordeel moedigde mensen aan om te blijven investeren, met als resultaat dat er kon worden gekocht tegen bodemprijzen.

De financiële experts van Testaankoop juichen het bestaan van deze producten toe, ook al zijn ze niet perfect. Het stoort hen mateloos dat je je opgespaarde kapitaal niet kunt overhevelen van een pensioenspaarfonds (risicovol) naar een pensioenspaarverzekering met gewaarborgd rendement (in principe risicoloos). Ook vinden ze de spreidingsregels waaraan de pensioenspaarfondsen moeten voldoen al lang niet meer van deze tijd.

Maar hoe dan ook, pensioensparen stelt je in staat om te beleggen op lange termijn en dit op een systematische en gedisciplineerde manier.

Hoe kies je het juiste product?

Als je uiteindelijk besluit om voor een van deze opties te gaan, welke moet je dan kiezen? En waar moet je op letten om het product te kiezen dat het beste bij je past?

Kies een dynamisch fonds

Een dynamisch fonds is samengesteld uit een groter percentage aandelen (kan 2/3 tot zo’n 3/4 van de portefeuille vertegenwoordigen). Op lange termijn bieden aandelen een groter winstpotentieel. Over het algemeen geldt: hoe verder verwijderd van de dag dat je het opgebouwd kapitaal zult opvragen, hoe meer risico je je kunt permitteren.

Daarom kunnen jongeren, in vergelijking met 45-plussers, het zich veroorloven een dynamisch fonds te kiezen.

Voor deze jongeren, gaat de voorkeur van onze experts uit naar het dynamisch pensioenspaarfonds van Argenta.

Als je kiest voor een levensverzekering, dan is een tak 44-product de beste optie. Vergeleken met een pensioenspaarfonds geeft het beleggers de mogelijkheid om kapitaal te verplaatsen van een dynamisch product (tak 23, dat risicovoller is) naar een product met een gegarandeerd rendement (tak 21), zonder fiscaal beboet te worden en vaak ook zonder financiële penalisatie. Maar elke optie kent voor- en nadelen. Zo lopen de jaarlijkse kosten voor een tak 23-product meestal hoger op.

In deze categorie kiezen onze experts voor Allianz Strategy Dynamic.

Alternatief voor angsthazen

Zoals hierboven uitgelegd, lopen jonge investeerders niet zoveel risico op lange termijn. Voor hen die toch opteren voor meer zekerheid zijn er de levensverzekeringen (zowel in de formule pensioensparen als langetermijnsparen) met gegarandeerd rendement. Op het einde van de rit krijg je dan gegarandeerd je initiële investering terug (na aftrek van kosten), verhoogd met de opbrengst dankzij het jaarlijks gegarandeerd rendement en mogelijk een winstdeelname van de verzekeraar als zijn financiële resultaten beter meevallen dan voorzien.

Op lange termijn biedt deze optie in principe een lager rendement dan een fonds.

Voor pensioenspaarverzekeringen gaat de voorkeur van onze experts uit naar Top Rendement van AG Insurance. Bij langetermijnsparen kiezen ze voor Plan for life+ van Allianz. Tip: kies in het laatste geval voor een hoge eindleeftijd bv. 99 jaar.

Pas op voor fiscaal voordelige formules in combinatie met een prefinanciering van je woonkrediet

Sommige hypothecaire kredietverstrekkers proberen jongeren te overtuigen om te kiezen voor een tak 21-spaarverzekering met fiscaal voordeel. Later, als ze een hypotheeklening aangaan, wordt de premie voor de schuldsaldoverzekering dan betaald met het opgebouwde kapitaal van die tak 21-spaarverzekering. Met andere woorden, het gaat om een prefinanciering van je woonkrediet.  

Ons advies: blijf weg van deze producten. De bankverzekeraars die je lokken met deze deals, bieden vaak levensverzekeringen aan die geen Beste Koop zijn. Je loopt het risico een te hoge interestvoet voor je hypotheeklening te betalen alsook een zeer dure schuldsaldoverzekering. Bovendien hoeft niet iedereen een schuldsaldoverzekering af te sluiten. Wees heel voorzichtig met deze aanbiedingen.