Zo stel je zelf een testament op

In een testament leg je vast wat er met je vermogen moet gebeuren op het ogenblik dat jij bent overleden en je nalatenschap openvalt, zoals men zegt.

Je kunt daarvoor altijd een notaris inschakelen. Maar daar zijn kosten aan verbonden. 

Er bestaan zelfs onlineplatformen waar je aan de hand van een tool en eventueel de bijstand van een medewerker online een testament kunt maken. Maar ook daar zul je in de regel voor moeten betalen. 

Voor een relatief eenvoudig testament hoef je nochtans geen geld uit te geven, je kunt dat volledig zelf doen, gratis. Je hoeft daar immers helemaal geen jurist voor te zijn.
Er zijn geen vaste regels voor de formulering. Hou gewoon voor ogen dat er niet de minste twijfel mag bestaan over je identiteit en die van je legatarissen (zoals men de personen noemt die jij via je testament van jou laat erven), en dat precies en ondubbelzinnig moet blijken wat we je wensen zijn. In wat volgt, geven we tips over waarop te letten als je zelf een testament opstelt. Met concrete voorbeelden van formuleringen.

Essentieel is dat je je wilsbeschikking zelf volledig met de hand schrijft, het document dateert en ondertekent. Een testament dat je op de computer hebt getikt of door iemand anders hebt laten schrijven, is dus niet rechtsgeldig, ook al onderteken je het zelf.

Het is niet mogelijk om je testament samen met iemand anders, bijvoorbeeld je partner, te maken, of zelfs maar om hetzelfde blad papier te gebruiken. Ieder moet zijn eigen document opstellen.

Wat kun je regelen in je testament?

In een testament beslis je wat er met je bezittingen moet gebeuren wanneer jij er niet meer bent. 

Je kunt dat alleen doen zolang je nog gezond van geest bent. Let wel: ook al schrijf je letterlijk in je testament dat je nog bij je volle verstand bent, dat kan achteraf eventueel toch worden aangevochten, bijvoorbeeld op basis van een medisch attest of een getuigenis.

Een testament is niet bedoeld om schriftelijk vast te leggen wat er met je lichaam moet gebeuren wanneer je zwaar ziek wordt of wanneer je bent overleden. Hoe je dat kunt aanpakken, kun je lezen in ons dossier over het voorbereiden van je levenseinde. 

Je kunt diverse redenen hebben waarom je iemand in een testament opneemt. Maar weet dat wanneer je ongetrouwd samenwoont met iemand en ook zonder verklaring van wettelijke samenwoning, een testament een absolute must is als je wilt dat die partner later ook maar iets van jou erft. De betrokkene zal daar in sommige gevallen wel veel erfbelasting ("successierechten") op moeten betalen, namelijk evenveel als iemand die totaal geen familie van jou is. In het Vlaams Gewest ben je er beter aan toe: na een jaar samenwonen wordt een "feitelijk" samenwonende partner voor de erfbelasting gelijkgesteld met een huwelijkspartner, wat betekent dat het laagste tarief van toepassing is. Kijk in onze tabellen met de tarieven van de erfbelasting als je wilt weten hoe zwaar je kunt worden belast. 

Je mag in je testament in principe alles beslissen wat je wilt over je bezittingen. Maar als je kinderen hebt en/of een huwelijkspartner, is het oppassen met hoeveel je toekent. Ook zijn er uitzonderlijk personen die je niet in een testament mag opnemen. Meer daarover bij ons voorbeeld van testamentaire beschikkingen. 

Je testament moet tijdig worden gevonden

Een testament heeft maar nut als het tijdig wordt gevonden wanneer je overlijdt. 

Weet ook dat alleen een origineel document rechtsgeldig is, met een kopie kan een begunstigde niets aanvangen. 

Het is daarom belangrijk dat je goed nadenkt over hoe je ervoor zult zorgen dat iemand op de hoogte is van het bestaan én van de vindplaats van je testament. Er zijn diverse manieren om een testament te bewaren.

Hoe kun je zeker zijn dat je testament wordt uitgevoerd?

Je kunt in je testament desgewenst een testamentuitvoerder aanstellen. Het is zijn taak erover te waken dat je wilsbeschikking correct wordt uitgevoerd. 

Dat kan een advocaat of een notaris zijn, maar evengoed een familielid of gewoon iemand die je vertrouwt. Het verdient aanbeveling om dat ook in de tweede hypothese vooraf te bespreken met de betrokkene, zeker als de opdracht niet zo eenvoudig is. 

In de praktijk is aan die opdracht vaak een vergoeding gekoppeld. Die bepaal je volledig zelf als het niet om een professional gaat, maar weet dat men er tot 5 % niet van zal uitgaan dat de vergoeding deel uitmaakt van je nalatenschap. Met een professionele testamentuitvoerder valt hoe dan ook niet te ontsnappen aan die vergoeding, ook al heb je dat zelf vooraf niet vastgelegd.

Het is zeker niet verplicht om een testamentuitvoerder aan te stellen. Als je dat niet hebt gedaan, kunnen legatarissen die problemen ondervinden, zich altijd tegen betaling door een notaris van hun keuze laten helpen. Als je in je testament onroerend goed nalaat, zal er sowieso een notaris moeten worden ingeschakeld voor de verdeling van je nalatenschap.

Zit je met vragen?

Wanneer je niet zeker bent wie wat van jou zal erven als je geen testament maakt, kun je dat uitzoeken met de eenvoudige tool die we daarvoor hebben uitgewerkt.

Je kunt met je vragen over erfrecht ook altijd bellen naar de experts van onze Adviesdienst, elke dinsdag van 9 tot 12.30¼uur en van 13 tot 17 uur op het nummer 02 542 33 68.

IK BEL EEN EXPERT VAN DE ADVIESDIENST