Hoe los je vochtproblemen in huis op?

Heb je te maken met vaak en langdurig beslagen ruiten, vochtvlekken met vage contouren en soms schimmel? Komen de vlekken enkel aan de binnenkant van de muur of het plafond voor, vooral aan de (koude) noord-noordoostzijde, bij voorkeur in de winter, wanneer het koud weer is? Dan wijst dat op een probleem van condensatie.

Ventileren

Een goede ventilatie, bij voorkeur door permanent te verluchten, kan de condensatie fel verminderen of al helemaal doen verdwijnen. Goed ventileren vergt wel meer dan even het raam openzetten of enkele minuten een ventilator laten draaien. Je huis heeft nood aan een niet noodzakelijk sterke, maar wel constante luchtstroom.

Minder damp produceren

Een gezin van 4 personen produceert dagelijks gemiddeld zo’n 10 liter aan waterdamp door te douchen, baden, koken, wassen, strijken, ademen… Vermijd om nog méér vocht te produceren. Droog bijvoorbeeld geen linnen in huis, maar doe dat buiten of in een trommeldroger. En gebruik geen petroleumkachel in huis.

Koude wanden voorkomen

Je kunt de temperatuur van de wanden verhogen door te stoken. Zo laat je de temperatuur in een bewoonde kamer liever niet onder de 10°C duiken, zeker bij vochtig weer. Je kunt ook koude wanden voorkomen door te isoleren. Een schuin dak isoleren ligt in veel gevallen binnen het bereik van de doe-het-zelver. Bij een plat dak en bij muren is dat een ingewikkelder verhaal en is doorgaans de tussenkomst van een vakman vereist. De beste oplossing daarbij is isoleren van buitenaf (dus niet langs de binnenkant), vooral als je condensatieproblemen wilt vermijden.

Als er vocht opstijgt uit de bodem, dan kun je dat op verschillende manieren zien: buiten en binnen duiken er vochtvlekken met salpetervorming op. Buiten komt daar eventueel nog mosvorming bovenop, terwijl je binnen te maken kunt krijgen met loskomend behang, kapot pleisterwerk, soms ook schimmel enz.

Het vocht is zichtbaar over een grote lengte van de muur, tot een hoogte van 80 tot 120 cm, en dat het hele jaar door, zij het in wisselende mate volgens de hoeveelheid neerslag en grondwater.

Vochtbarrière

Om opstijgend vocht in een bestaande woning tegen te houden, moet er onderaan in de muren een vochtbarrière of waterkering aanwezig zijn. Dit is een ondoorlaatbare laag die, sinds de Tweede Wereldoorlog, in bakstenen muren wordt aangebracht op een hoogte van enkele bakstenen, om te vermijden dat het vocht dat de stenen opnemen zou gaan stijgen en heel de muur aantast. Maar deze laag moet wel intact zijn over de volledige lengte van de muren, anders verliest ze haar functie. Het water gaat zich
dan in de muur verspreiden en de zouten die erin zitten gaan kristalliseren, wat resulteert in witte vlekken. Ook kan er zich mos gaan vormen. De aantasting gaat over de volledige breedte van de muur en kan over een grote lengte gaan.

Is deze waterkering niet aanwezig of is ze niet intact of beschadigd, dan moet ze worden geplaatst of hersteld. Soms kun je dit zelf doen, maar weet dan dat de minste onvolkomenheid alle inspanningen kan tenietdoen. Laat je het aan een vakman over, vraag dan eerst een (gratis) bestek aan meerdere firma's.

Waterkering aanbrengen

Als er een waterkering moet worden aangebracht, dan kan dit op twee manieren. De eerste is het onderkappen van de muur. Daarbij wordt de muur, op enkele centimeters boven de vloer, ingeslepenen wordt in de sleuf een vochtscherm, d.i. een soepel of hard membraan, ingebracht. Om de stabiliteit van je huis niet in het gedrang te brengen, moet dit erg omzichtig, meter per meter, gebeuren. Het is een tijdrovende, arbeidsintensieve en dure klus. Dit systeem is doeltreffend, maar niet altijd toepasbaar, onder meer niet bij te dikke, onstabiele muren of ook bij muren waar je niet van weerszijden bij kunt, bv. spouwmuren.

Een tweede optie is om een vochtwerend middel, vaak op basis van siliconen, in de muur in te spuiten. Dat gebeurt rechtstreeks of via kokers, dan wel door injectie onder druk. Volgens studies zijn siloxanen op solventbasis in bijna alle omstandigheden het meest doeltreffend. De solventen kunnen allergielijders echter voor problemen stellen. En achteraf moet je weken intens verluchten. Siloxanen op waterbasis bezorgen u die ongemakken niet, terwijl ze ook doeltreffend zijn.

Waterkering herstellen

Als er wel al een waterkering is, moet worden onderzocht waarom die niet goed werkt. Soms komt het pleisterwerk tot onder de waterkering en moet dit worden verwijderd en vervangen door een waterafstotend (“hydrofoob”) product. Soms is het ook zo dat het grondoppervlak buiten de woning in de loop der jaren is verhoogd, waardoor de waterkering te laag ligt en er toch nog water in de muren kan doordringen. Dan moet de waterwerende laag hoger worden geplaatst.

Het boren van verluchtingsbuizen in de muur, elektro-osmose en elektromagnetische systemen geven geen overtuigende resultaten, vooral niet als systeem op zich, dus zonder dat tegelijk een vochtbarrière wordt opgetrokken.

Als je te maken hebt met witte uitbloeiingen op je gevel en duidelijke vochtvlekken op je binnenmuren, vooral aan de zuid-zuidwestkant, dan is er sprake van waterinsijpeling door de inslag van regen of door vocht. De vochtvlekken op binnenmuren verergeren bij of na hevige of aanhoudende regen of ook soms bij dooi.

Verschillende oorzaken 

Aan de oorsprong van dit probleem kunnen verschillende oorzaken liggen. Ten eerste is het zo dat een bakstenen muur niet al het water tegenhoudt, maar er ook een gedeelte van opneemt. Als je vervolgens geen spouwmuur hebt die dat water afvoert, of als die spouwmuur niet helemaal open is door bv. cementresten, kan het water tot binnen
in huis doordringen.

Daarnaast zijn er nog verschillende andere mogelijke oorzaken. Misschien zijn de voegen van je gevel beschadigd of zitten er barsten in, waardoor er water kan binnendringen. Ook een defect aan de dakgoot of aan een regenpijp is een mogelijke oorzaak. En ten slotte kan het probleem er ook in bestaan dat het dak niet goed aansluit op de gevel(s), of dat er gaten zijn in de dakbedekking.

Herstellen of grondig renoveren

Als het probleem zich aan de gevel situeert, moet die eerst worden hersteld. De voegen dienen opnieuw te worden gevuld, en eventueel laat je een vochtwerende of -afstotende coating aanbrengen ("hydrofoberen"): een beschermende laag die de gevel beschermt tegen de regeninslag en andere weersomstandigheden. Dit wordt ook “hydrofoberen” genoemd.

Als het vocht binnensijpelt via je dak of je dakgoot lekt, dan moet je dit defect zo snel mogelijk vinden en laten herstellen.

Soms kan een dergelijke, op het eerste gezicht kleine ingreep ook een goede aanleiding zijn om grotere aanpassingen, die misschien al langer op de planning staan, te doen. Laat je je gevel hydrofoberen, kijk dan meteen na of dit niet het ideale moment is om bv. je gevel extra te isoleren langs de buitenzijde.

Lekken in een waterleiding zorgen voor concentrische vochtkringen met eventueel schimmel. Ze kunnen overal voorkomen waar waterleidingen lopen en sanitaire toestellen aanwezig zijn, meestal plaatselijk. De vochtvlekken zijn blijvend en verergeren soms na gebruik van een sanitair toestel, bv. het bad.

Loodgieterswerk

Bij blootliggende leidingen sijpelt het water duidelijk zichtbaar weg. Maar de opsporing ervan is vaak minder vanzelfsprekend wanneer de leidingen in de muur of in de grond zijn weggewerkt; soms komt het vocht pas een eind verderop aan de oppervlakte.

Een lek in de toevoerleiding kun je proberen vast te stellen door de stand van de watermeter na te gaan, bv. vóór en na de nacht, en te zien of de watermeter intussen van stand is veranderd. Dat veronderstelt wel dat je intussen geen water verbruikt en dat geen enkel toestel in huis lekt (kranen, wc, elektrische boiler enz.).

Voor de opsporing van een lek in een waterafvoerleiding kan het feit dat de vochtvlekken telkens groter worden of terugkomen na gebruik van een sanitair toestel, bv. het bad, erop wijzen dat de afvoerleiding van dit toestel ergens lekt.

Zodra je weet waar het lek zich bevindt, moet loodgieterswerk soelaas brengen. Heb je de nodige stielkennis, dan kun je zelf aan de slag gaan. Anders neem je beter contact op met een vakman.

Heb je een nieuwe woning gebouwd, dan blijft er onvermijdelijk veel bouwvocht achter in de verwerkte bouwmaterialen. Het kan al gauw 1 tot 2 jaar duren alvorens dat helemaal is verdampt, zelfs als je het gebouw verwarmt en ventileert. Je doet er trouwens goed aan om de (wand)bepleistering zolang bloot te laten en te wachten met verven of behangen.

Wanneer er in de woning zoveel bouwvocht aanwezig is dat er schimmelvorming optreedt, kan het gebruik van een elektrische ontvochtiger nuttig zijn. Die is wel duur in aankoop – reken op een aantal honderden euro’s -, maar er zijn er ook te huur. Bij langdurig gebruik lopen ook de energiekosten op. Gebruik ze bij voorkeur niet te lang.

Keldermuren staan in contact met de bodem, die in meer of mindere mate vochtig is. Het regenwater dat in de bodem dringt, kan de keldermuren aantasten: je dient het water daarom af te voeren (al dan niet met drainage). De muren moeten aan de buitenzijde worden afgedicht, ook onder het aardoppervlak.

Bij renovatie is het niet altijd mogelijk om hiervoor de aarde uit te graven. Er bestaan wel cosmetische ingrepen, in de vorm van verf, cementpleister of membranen om het vocht te verdoezelen.

In het extreme geval dat de bodem grondwater bevat, bestaat er bijna geen oplossing voor een bestaand gebouw: in dat geval zit er niets anders op dan je er bij neer te leggen dat je kelder geregeld onder water zal staan. Ook bij nieuwbouw blijft het bouwen van een kelder waar grondwater staat, een ingewikkelde en dure zaak.

Verwarmingsketels worden steeds doeltreffender en de temperatuur van de gassen die ze uitstoten, komt daardoor steeds lager te liggen. Oude schoorstenen zijn daarop niet afgestemd; ze zijn immers te groot en slecht geïsoleerd, trekken niet goed en uiteindelijk condenseert het vocht dat in de gassen aanwezig is. Het metselwerk van de schoorstenen wordt nat, zodat je in huis soms lelijke roetbruine vlekken te zien krijgt.

Hiervoor bestaan er twee oplossingen: een buis in de schoorsteen aanbrengen of een andere afvoer plaatsen (bv. een korte buis bij een gesloten verwarmingsketel).

Nog dit: bij schoorstenen is het vochtprobleem soms ook te verklaren doordat er regen binnendringt via een gebrekkige aansluiting tussen dak en schoorsteen. Ga dit voor alle zekerheid na.

Vocht in huis is een complex probleem. Om het te bestrijden moet je oordeelkundig te werk gaan en blijf je het best weg van gemakkelijke oplossingen. Denk trouwens niet dat alleen oude woningen met vochtproblemen zoals condensatie te kampen hebben. Ook recente woningen ontsnappen er niet aan. Daarom is ventilatie intussen een wettelijke verplichting in nieuwbouwwoningen.

Meerdere ingrepen nodig

Soms kunnen verschillende vochtproblemen tegelijk opduiken, bv. condensatie op een betonlatei boven het raam omdat de lucht te veel waterdamp bevat. Dat teveel aan waterdamp kan zelf afkomstig zijn van opstijgend vocht onder aan de muur. En dat kan op zijn beurt voortkomen uit een lek in een ondergrondse waterleiding.

Niet goedkoop 

Google “vocht in huis” en je krijgt in eerste instantie vooral goedkope oplossingen voorgeschoteld in advertenties. Meestal gaat het om luchtontvochtigers: kleine of grote, goedkope(re) of dure toestellen die de lucht in een kamer van het overtollige vocht kunnen ontdoen. We gaan hier niet beweren dat deze toestellen niet werken, want dat doen ze (meestal) wel, maar een oplossing op lange termijn bieden ze niet. Ze bestrijden alleen de symptomen en dit moet je steeds weer herhalen als het probleem zich stelt, zonder zicht op verbetering.

Ook vochtvreters voor nog kleinere ruimtes, bv. een kast, kleine doosjes die meestal een soort kristallen bevatten, werken maar heel plaatselijk, bv. in een kleerkast.

Ventilatie op maat is beste optie 

Uiteindelijk is enkel goede ventilatie de beste en vaak enige oplossing om het vochtprobleem in of aan je huis op te lossen. Dit houdt wel in dat de vuile en vochtige lucht overal in huis geregeld wordt vervangen door verse lucht, en niet alleen in de ruimtes waar er zichtbaar een probleem is. De luchtstromen in huis, bv. via roosters in deuren en/of ramen, moeten dan goed in kaart worden gebracht.

Over de keuze en plaatsing van een ventilatiesysteem lees je meer in ons specifiek daaraan gewijde dossier.