Asbest in je dak: wat mag je doen en wat niet?

Kan asbest in je dak kwaad?

Het gebruik van asbest in België is al meer dan 20 jaar verboden omdat het een gevaar vormt voor de gezondheid. Zie de asbestrubriek in ons dossier over verontreiniging binnenshuis voor meer informatie.

Door de lange levensduur van asbestproducten komen ze echter nog steeds voor in de daken van sommige huizen. We krijgen regelmatig vragen over het reinigen of ontmossen van deze daken, of over het installeren van zonnepanelen op asbestdaken, wat allebei verboden is. Als particulier kun je dus bijna niets doen. De enige oplossing is een beroep doen op een professional, maar ook hij moet zich aan strenge regels houden bij alles wat hij doet. Een woordje uitleg.

Hoe kan je asbest herkennen?

Asbest in daken komt voor in de vorm van asbestcement, dat op zichzelf ook verschillende vormen kan aannemen. Leien en golfplaten zijn de meest gebruikte materialen in voor daken.

Golfplaten (voornamelijk gebruikt voor loodsen, schuren, garages enz.)

Leien kunnen als dakbedekking, maar ook als gevelbekleding worden gebruikt.

Risico's van blootstelling aan asbest

Verschillende epidemiologische studies hebben aangetoond dat er een risico bestaat op het ontwikkelen van ziektes door de blootstelling aan asbest in gebieden waar dakwerken met asbestcement werden uitgevoerd. Ook de emissie van asbestdeeltjes in de omgeving afkomstig van bestaande daken is aangetoond.

Tot nu toe, en ondanks alle beschikbare gegevens, heeft geen enkele gespecialiseerde wetenschappelijke instelling een minimumdrempel voor de blootstelling aan asbest kunnen definiëren waaronder er geen risico’s voor de gezondheid zijn. Elke bron van asbest in de omgevingslucht van een gebied moet daarom zoveel mogelijk worden verwijderd of ingeperkt.

Hoe komt asbest vrij in cementproducten?

Natuurlijke slijtage en klimaatgerelateerde processen

Verspreiden asbestvezels afkomstig van asbestcementdaken zich in de omgeving als ze zijn blootgesteld aan de grillen van het weer: zon, wind, neerslag, groei van mossen of korstmossen? Het antwoord is ja. Na 20 tot 40 jaar resulteert de verslechtering van de materialen altijd in het vrijkomen van vezels die in de omgevingslucht terechtkomen. Hoewel de aanwezigheid van mossen en korstmossen de verspreiding van vezels in de omgeving schijnbaar kan beperken, dragen ze toch bij aan de progressieve verslechtering van asbestcement.

In bepaalde landen wordt daarom aanbevolen om een beschermende laag aan te brengen op de bestaande dakelementen om eventueel vrijgekomen vezels op te vangen. Helaas kunnen die producten alleen worden aangebracht op homogene, schone en droge materialen.

Elke mechanische handeling die het product beschadigt

Bij elke ingreep op de materialen, bij elke bewerking, maar vooral bij het snijden van de materialen of het gebruik van een hogedrukapparaat, komen onvermijdelijk vezels vrij in de directe omgeving van de uitgevoerde werkzaamheden.

Daarom verbiedt onze wetgeving elke handeling op dit soort materialen.

Ben je verplicht asbest te verwijderen?

Elk gebruik van asbest is bij ons al heel lang verboden. België heeft in zijn wet ook een Europese richtlijn uit 2009 omgezet betreffende de bescherming van werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan asbest. De Commissie is van plan om een strengere grenswaarde voor de beroepsmatige blootstelling aan asbest in te voeren en werknemers nog beter te beschermen.

Tot die tijd bepaalt onze arbeidswet expliciet dat "het gebruik van mechanische werktuigen met grote snelheid, hogewaterdrukreinigers, luchtcompressoren, schuurschijven, en slijpmachines voor het bewerken, snijden of schoonmaken van objecten of ondergronden in asbesthoudend materiaal of ermee bekleed, of voor het verwijderen van asbest verboden is".

Een website over asbest bundelt nuttige informatie zoals de actieradius van ondernemers die met asbest worden geconfronteerd.

Het wettelijk kader met betrekking tot asbest in de drie gewesten

Elk gewest heeft de hierboven beschreven verbodsbepalingen opgenomen in zijn regelgeving, met toevoeging van bepaalde specifieke punten.

In Vlaanderen

Het Vlaamse Gewest heeft het gebruik van asbest verboden in 2002. De wet verbiedt vrijwel elke ingreep op asbestdaken om werknemers te beschermen tegen een blootstelling aan asbestvezels die tijdens mechanische werkzaamheden kunnen vrijkomen.

Bovendien moet elke persoon die een onroerend goed heeft gekocht dat dateert van vóór 2001 een asbestattest kunnen voorleggen zodat een nieuwe eigenaar de asbesthoudende materialen in de woning kan identificeren.

Asbestattest

Het asbestattest bestaat alleen in Vlaanderen. Elke eigenaar die zijn onroerend goed verkoopt, moet echter de aanwezigheid van asbest aan de koper melden. Als deze melding niet gebeurt, wordt de aanwezigheid van asbest als een verborgen gebrek beschouwd.

In Wallonië

Wallonië heeft het gebruik van asbestcement in de bouwsector verboden in 1998. Sindsdien is het wettelijk kader een aantal keer gewijzigd, in het bijzonder met betrekking tot de behandeling en het onderhoud van asbesthoudende materialen, in overeenstemming met de Belgische en Europese regelgeving. In voorkomend geval moeten asbesthoudende materialen worden gedemonteerd en ongewijzigd worden verwijderd, onder omstandigheden die het vrijkomen van stof beperken.

In Brussel

Het Brussels Gewest heeft het gebruik van asbest verboden in 2001.
De wet vereist het verwijderen van asbest telkens wanneer werkzaamheden asbesthoudende producten aantasten of kunnen aantasten. Het maakt niet uit of het gaat om totale of gedeeltelijke sloop (ook in het geval van een woning), of als een asbestmateriaal niet intact kan worden gehouden tijdens werkzaamheden.
Het asbest moet worden verwijderd vóór de werkzaamheden en worden afgevoerd in overeenstemming met de milieuwetgeving.

Conclusies en aanbevelingen

Is je asbestdak bedekt met mossen en korstmossen? Verwijder ze dan niet. Het is niet alleen illegaal, maar bovendien kunnen er bij elke handeling op asbestcement grote hoeveelheden asbestvezels in je directe omgeving vrijkomen. Met gevaar voor je gezondheid.

Als je op je dak werkzaamheden moet uitvoeren zoals het plaatsen van zonnepanelen, laat dan eerst de dakbedekking vervangen door een erkend bedrijf.

De lijst van erkende professionals die asbest kunnen verwijderen, is terug te vinden op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg.