Glyfosaat: einde van het voorzorgsbeginsel?

De Commissie nodigt het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest uit om het verbod op het gebruik van glyfosaat op zijn grondgebied te herbekijken. Het gaat slechts om opmerkingen van de afdeling interne markt van de Commissie na de late kennisgeving van het Gewest van een beslissing die al in 2016 was genomen. Maar Brussel stelt zich nu wel bloot aan een openlijke confrontatie met de EU. 

Het Gewest wil, terecht volgens ons, de betwistbare motieven van die Europese tussenkomst aanvechten. Een woordje uitleg.

Slecht signaal

De Commissie baseert zich op de gezamenlijke adviezen van het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA), de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) en verschillende andere organisaties om te stellen dat er "geen reden is om glyfosaat als kankerverwekkend te klasseren".

Ze voegt eraan toe dat het Brusselse Gewest niet zomaar het voorzorgsbeginsel kan inroepen, ofwel veiligheidsoverwegingen die te algemeen, te abstract worden geacht. 

Maar volgens ons kan het uitblijven van een consensus over de impact van glyfosaat op de menselijke gezondheid geen excuus vormen om niets te doen.  

Des te meer omdat de Europese wetgeving het voorzorgsbeginsel als een van de fundamenten van haar beleid beschouwt, en dat impliceert preventieve beslissingen wanneer er een risico bestaat voor zowel de gezondheid als het milieu.

Vermoedelijk kankerverwekkend

De debatten over de impact van glyfosaat op de menselijke gezondheid zijn niet afgesloten. Wij verwijzen naar ons nieuwsitem Glyfosaat: onafhankelijk onderzoek is cruciaal waarin ons standpunt wordt toegelicht nadat de Monsanto Papers in het nieuws kwamen. Het Internationaal Centrum voor Kankeronderzoek (IARC) van de WGO, dat een evaluatie heeft uitgevoerd van de commerciële producten die hulpstoffen bevatten waardoor de toxiciteit van het werkzame bestanddeel kan worden verhoogd, beschouwt glyfosaat nog steeds als een kankerverwekkende stof. 

De kans is bovendien klein dat dit oordeel wordt tegengesproken. Al zeker niet door de Amerikaanse tuinier Dewayne Johnson, gebruiker van RangerPro (de professionele versie van Roundup) en getroffen door lymfeklierkanker in een terminaal stadium. Noch door de rechtbank van San Francisco, die Monsanto onlangs veroordeelde tot de betaling van een schadevergoeding van 78 miljoen dollar, waarmee de aansprakelijkheid van het product voor zijn aandoening werd erkend.
Een juridisch precedent dat als een olievlek zou kunnen uitdeinen in Europa.

Glyfosaat, antibioticum

In 2010 verkreeg Monsanto trouwens een patent voor de werking van glyfosaat als breedspectrum antibioticum. In een rapport van de Canadese Vereniging van Artsen voor het Milieu wordt herhaald dat glyfosaat inwerkt op meer dan alleen het metabolisme van planten, wat van het product een onkruidverdelger zou maken die andere levende organismen beschermt. Glyfosaat kan echter ook schimmels, bacteriën en dieren aantasten. Zodat de bacteriën die ons spijsverteringsstelsel koloniseren, op hun beurt, zouden kunnen lijden onder het glyfosaat.

Door het evenwicht van de darmflora te verstoren, wordt dan onrechtstreeks de deur opengezet voor ziekten en kankers.

Gezondheid belangrijker dan economische belangen

Glyfosaat blijft de meest gebruikte onkruidverdelger ter wereld (25 % van de wereldmarkt van de onkruidverdelgers). Sinds het patent van Monsanto publiek domein is geworden, in 2000, wordt deze stof onder verschillende merknamen op de markt gebracht door andere fytofarmaceutische bedrijven. De economische en financiële inzet is dus bijzonder hoog. Toch zou Europa, onder de intense druk van de industriële lobbygroepen, haar (ethische en voorzorgs)beginselen niet mogen vergeten, net zomin als haar verantwoordelijkheid om op te komen voor de gezondheid van haar burgers. 

Wij steunen het Brusselse Gewest dus in zijn strijd. 

Asbest als tragisch precedent

In het geval van asbest heeft de geschiedenis ons geleerd tot welke menselijke schade het negeren van het voorzorgsbeginsel kan leiden. Het heeft bijna een eeuw geduurd vooraleer in de wetenschappelijke wereld een consensus werd bereikt over het kankerverwekkende karakter van asbest, ook al luidden organisaties en drukkingsgroepen al decennialang de alarmbel. Vandaag kunnen we de gevolgen voor de gezondheid van die doofheid evalueren in termen van het aantal mensenlevens dat gespaard hadden kunnen worden indien Europa op tijd haar verantwoordelijkheid had genomen.