Tanden en tandverzorging

Je tanden zijn kostbaar en verdienen de juiste dagelijkse zorg. Hier alvast onze tips om ze in de beste staat te bewaren, zodat bezoekjes aan de tandarts eindigen met een geruststellende "helemaal in orde!". Preventie is heel belangrijk voor een schoon gebit. Moet er toch worden ingegrepen door een professional, dan vertellen wij je ook ineens meer over de tarieven en hoe je de tandartsfactuur kunt beperken.

 

Poets je tanden na de maaltijd. Poets je tanden elke dag twee of drie keer, en dat telkens twee minuten lang. Deel je gebit bij voorkeur in in 4 delen en poets ieder deel 30 seconden zodat je je tanden gelijkmatig schoon maakt. Slik niet te veel tandpasta in.

 

Elektrische tandenborstels verwijderen iets meer tandplak dan manuele borstels, maar vooral de poetstechniek is bepalend. Bij beide moet je erop letten dat je alle delen van de tand en de tandvleesrand grondig reinigt.

Hoe poetsen met een gewone tandenborstel?

• Reinig de buitenkant van de tanden en de binnenkant van de achterste tanden door met de borstel heen en weer te gaan en tegelijkertijd kleine draaibewegingen te maken. Gebruik niet te veel kracht want dan beschadig je het tandvlees.
• Als afsluiting van het poetsen van een reeks tanden wordt de borstel het best van het tandvlees weg naar het uiteinde van de tanden bewogen zodat restjes uit de interdentale ruimte worden gekatapulteerd.
• Reinig de binnenkant van de voorste tanden door de borstel verticaal op en neer te bewegen.
• Reinig de kauwvlakken door de borstel er horizontaal over te bewegen.
• Poets het voorste deel van de tong, want ook daarop huizen bacteriën en voedselresten.
• Poets gedurende twee à drie minuten en dit twee keer per dag.

Hoe poetsen met een elektrische tandenborstel?

Een elektrische tandenborstel maakt zelf al de juiste poetsbeweging, zodat je je enkel moet concentreren op de plaatsing van de borstelkop ten opzichte van de tanden en het tandvlees. De meeste elektrische tandenborstels bevatten een poetsdruksensor (geven aan als je te hard drukt bij het poetsen) en een timer (geven een signaal om na elke 30 seconden van tandvlak te wisselen of wanneer je in totaal 2 min hebt gepoetst).

Opgelet, of je nu manueel of elektrisch poetst, een tandenborstel reinigt niet voldoende tussen de tanden. Vergeet dus zeker ook niet te flossen.

Zijn bepaalde toestellen beter dan andere?

Er zijn hoofdzakelijk twee soorten elektrische tandenborstels verkrijgbaar: oscillerend roterend en sonische.

• De oscillerend roterende heeft een ronde borstelkop die ronddraaiende bewegingen maakt. Een variant daarop voegt daar nog een beweging naar de tand toe aan toe (pulserend). Dit is vooral bij de modellen van Oral B.
• Philips Sonicare lijkt meer op een normale tandenborstel en beweegt heen-en-weer terwijl hij tegelijkertijd trilt. Dat noemen ze de sonische beweging.

Qua poetsefficiëntie zijn ze evenwaardig zolang je de juiste poetstechniek hanteert. De keuze is dus persoonlijk.

Kunnen elektrische tandenborstels het tandvlees of -glazuur beschadigen?

Een elektrische tandenborstel is zo ingesteld dat hij de juiste druk uitoefent, waardoor schade aan tandvlees en glazuur beperkt wordt. Wat wel een verschil kan maken, is het soort borstelkop dat je op de tandenborstel plaatst. Doorgaans is een zachte borstelkop aangeraden.

Mogen kinderen elektrisch poetsen?

Zodra kinderen een tandenborstel kunnen vasthouden, kunnen ze ook elektrisch poetsen. Er zijn leuke modellen beschikbaar voor kinderen, die de motivatie voor het poetsen van jongs af aan kunnen stimuleren. Het gaat dan om kleinere modellen met een kleine borstelkop, wat heel praktisch is.

Tot het kind ongeveer tien jaar is, moeten ouders hun kind begeleiden bij het poetsen. Ook "napoetsen" door de ouders is tot die leeftijd erg belangrijk. Dat is voor elektrisch poetsen niet anders.

Wat is een goede tandpasta?

Een goede tandpasta moet in de eerste plaats genoeg fluoride bevatten. Fluoride is het belangrijkste ingrediënt van een tandpasta. Het is een mineraal dat het glazuur versterkt, waardoor het minder snel slijt en minder wordt aangetast door microben in de mond. Tandpasta voor volwassenen moet tussen 1000 en 1500 ppm (parts per million) aan fluoride bevatten (vermeld op tube of verpakking). De Hoge Gezondheidsraad beveelt 1450 ppm aan voor volwassenen. Voor baby's en kinderen tot zes jaar geldt 1000 ppm als streefgehalte. 1450 ppm kan bij hen enkel overwogen worden na advies van een tandarts wanneer er een hoog risico op cariës is. Een tandpasta zonder fluoride raden we af. Daarnaast moet een tandpasta goed reinigen, tandplak en vlekken verwijderen, en doet dat allemaal zonder het tandglazuur te beschadigen. Helaas kan je als consument dit niet aflezen op een verpakking van tandpasta. Test-Aankoop zou graag op het etiket lezen hoe schurend een tandpasta is: licht, medium of (zeer) hard. Zo kun je tenminste zelf kiezen en overleggen met je tandarts.

Etensresten die achterblijven in de mond vormen samen met speeksel en mondbacteriën tandplak. Deze kleverige substantie zet zich af op en tussen de tanden. Wanneer tandplak niet regelmatig verwijderd wordt, neemt het aantal bacteriën toe en kunnen er enkele problemen opduiken.

• Cariës: zuren tasten het tandglazuur aan en er ontstaat een gaatje. Het zuur dringt steeds verder door in het tandbeen, waardoor de tand pijn gaat doen. De tand moet zo snel mogelijk worden gevuld door een tandarts.
• Tandabces: diepe cariës leidt tot een infectie die zich uitbreidt naar de tandworteltop en daar een abces veroorzaakt. Een tandabces kan ook het gevolg zijn van een tandtrauma (bv. een val op de tanden). De symptomen zijn tandpijn, infecties en het loskomen van de tand. Abcessen kunnen zich uitbreiden naar de slapen, het oor of, nog erger, naar de bloedbaan of de hersenen.
• Tandvleesontsteking: tandplak die niet wordt weggehaald, kan verkalken en omvormen tot tandsteen. Alleen de tandarts kan die goed verwijderen. Tandsteen kan hinderlijk zijn voor het tandvlees en aanleiding geven tot ontstekingen: gingivitis (pijnloze ontsteking die tot uiting komt in bloedend tandvlees bij het poetsen) of parodontitis (onbehandelde gingivitis kan uitmonden in parodontitis, waarbij het tandvlees loskomt van de tand en de tand vervolgens kan loskomen en uitvallen).

Welke prestaties worden terugbetaald?

De “basiszorg” is in ons land redelijk betaalbaar, zolang je voldoet aan de voorwaarden voor terugbetaling én bij een geconventioneerde tandarts gaat die de prijsafspraken naleeft. Wie daarbuiten valt, riskeert echter veel uit eigen zak te betalen. De prijzen voor complexere prestaties zijn hoog en kunnen veel verschillen.

Ging je als volwassene vorig jaar niet naar de tandarts, dan zul je dit jaar meer uit eigen zak moeten betalen voor bepaalde prestaties zoals vullingen of het ontzenuwen van een tand. Ging je wél naar de tandarts, en diende je daarvoor het getuigschrift in bij je ziekenfonds, dan krijg je zulke gangbare prestaties doorgaans voor 75 % terugbetaald. Voor jongeren tot 18 jaar of personen met een verhoogde tegemoetkoming is dat zelfs 100 %.

Dit zogenaamde mondzorgtraject, een relatief nieuwe afspraak tussen de tandartsen en ziekenfondsen, moet mensen aanmoedigen om jaarlijks hun gebit te laten controleren. Sinds 2016 moet je minstens één keer per jaar een terugbetaalde prestatie laten verrichten bij de tandarts (zoals de jaarlijkse controle) om een maximale terugbetaling te krijgen voor bepaalde behandelingen. De officiële tarieven voor terugbetaalde prestaties vallen redelijk goed mee: een tand laten vullen kost je € 9 i.p.v. de volle € 46,50, en voor een wortelkanaalbehandeling van € 106,50 betaal je zelf € 12,50.

Hoewel de meeste “basisprestaties” zoals een normale controle of het ontzenuwen, vullen of trekken van een tand doorgaans goed worden terugbetaald (voor zo’n 75 %), hangt deze terugbetaling soms vast aan leeftijdslimieten. Zo wordt het jaarlijkse mondonderzoek slechts terugbetaald tot 67 jaar, en het trekken van een tand betaal je als volwassene (tot 53) meestal uit eigen zak. Dat verhoogt je tandartsfactuur aanzienlijk: in plaats van € 3,50 voor een mondonderzoek betaal je dan de volle pot, namelijk € 63. En een tand trekken kost je € 40 i.p.v. € 7.

Ook wie tandvleesproblemen heeft, komt er meestal niet goedkoop van af. Slechts weinig prestaties binnen de parodontologie zijn terugbetaald, en als ze al worden terugbetaald, gebeurt dat in twee van de drie gevallen enkel binnen bepaalde leeftijdsgrenzen. Medische redenen zijn daar niet voor, de overheid heeft simpelweg niet genoeg budget om voor iedereen alle tandzorg terug te betalen.

Kronen, bruggen en implantaten worden sowieso niet terugbetaald. Tot slot zijn ook de ereloonsupplementen die een tandarts aanrekent boven op de officiële tarieven volledig voor eigen rekening, die worden nooit terugbetaald door je ziekenfonds. Precies daarom kies je het best een geconventioneerde tandarts, die geen ereloonsupplementen mag aanrekenen.

De prijzen voor complexere prestaties liggen hoog en ze kunnen bovendien veel verschillen. Niet alleen betaal je vaak alles uit eigen zak, op de gemiddelde prijzen zit gemakkelijk enkele honderden euro's speling, afhankelijk van de tandarts. Eén kroon kost al snel € 550, een implantaat gemiddeld € 800 en voor een brug van drie betaal je zo'n € 1 500. Een orthodontologische behandeling voor een volwassene kost gemakkelijk € 1 500. (gemiddelde bedragen volgens enquête 2014 van CM)

Is je tandarts geconventioneerd?

Om patiënten te beschermen tegen onaangename verrassingen op de tandartsfactuur, maken de tandartsen en de ziekenfondsen prijsafspraken. Een geconventioneerde tandarts leeft die officiële tarieven na, en een gedeeltelijk geconventioneerde tandarts doet dat enkel op bepaalde tijdstippen.

Over die prijsafspraken wordt elke twee jaar opnieuw onderhandeld in een commissie binnen het RIZIV, de zogenaamde Dentomut, waarin zowel tandartsen als ziekenfondsen vertegenwoordigd zijn. Die tarieven gelden echter enkel voor prestaties die binnen de terugbetaling vallen. Dus niet voor alle behandelingen en niet voor alle leeftijden. Ook de tariefzekerheid zit vast aan zulke grenzen: val je uit de boot voor de terugbetaling, dan mag je tandarts je zoveel aanrekenen als hij wil, zelfs als hij normaal gezien wél de officiële tarieven volgt. 

Ondanks die uitzonderingen heb je er wel alle belang bij om voor een geconventioneerde tandarts te kiezen. De tariefzekerheid is bij hen nog altijd het grootst. Helaas moet je in bepaalde regio’s al een eindje rijden om een tandarts te vinden die de tariefafspraken naleeft. Vooral de provincie Antwerpen en de streek rond Roeselare en Sint-Niklaas kampen met een tekort aan geconventioneerde tandartsen, wat de toegankelijkheid van betaalbare tandzorg verhindert. Ook en vooral bij specialisten zoals parodontologen (tandvlees) en orthodontisten (stand van het gebit) is de ondervertegenwoordiging van geconventioneerde zorgverleners nijpend. 

Van de gewone tandartsen blijkt nog niet de helft volledig geconventioneerd, en één op de zes slechts gedeeltelijk. Bij de specialisten in de tandzorg volgt amper een vijfde altijd de prijsafspraken. Dit is een bekend probleem, waaraan zou worden gewerkt.

Een extra hindernis is dat het vaak niet duidelijk is voor patiënten of hun tandarts nu geconventioneerd is of niet. In onze meest recente enquête kenden amper vier op de tien mensen het statuut van hun tandarts. Eigenlijk zijn (tand)artsen bij wet verplicht om patiënten te informeren over hun statuut, door dit duidelijk te afficheren. Tijdens onze onderzoeken blijkt echter keer op keer dat de meerderheid van de (tand)artsen deze wettelijke verplichting niet nakomt.

Je kan met onze supplemententeller opzoeken of je al dan niet een supplement betaald hebt en of je tandarts al dan niet geconventioneerd is. Ook de officiële tarieven en de terugbetalingen vind je online, o.a. op onze website.

Wat is het verschil tussen een getuigschrift, bewijsstuk en betalingsbewijs?

De documenten die je bij de tandarts krijgt, bieden weinig verheldering over wat je waarvoor betaalt. Dat zou duidelijker kunnen én moeten.

Tenzij je tandarts zelf transparant is over zijn tarieven, is het verdomd moeilijk uit te pluizen wat je waarvoor betaalt, zelfs achteraf. Documenten zoals het betalingsbewijs of het getuigschrift bieden echter maar weinig verheldering.

Het betalingsbewijs is niet gebonden aan bepaalde vormelijke vereisten. De tandarts mag daar een eigen invulling aan geven, in feite hoeft enkel het betaalde totaalbedrag vermeld worden.

Een getuigschrift krijg je pas wanneer de tandarts (ook) terugbetaalde prestaties heeft verricht. Dat is een wettelijke verplichting voor de ziekteverzekering, die deze prestaties dekt. Op dit getuigschrift staat een opsomming van alle terugbetaalde prestaties tijdens je tandartsbezoek, aan de hand van zogenaamde prestatiecodes. Helaas zijn die codes voor een leek moeilijk te ontcijferen, waardoor je niet weet wat de tandarts je precies heeft aangerekend.

Soms krijg je een bewijsstuk mee, dat lijkt op een factuur. Dat is verplicht in twee situaties:

• Als je onder de derdebetalersregeling valt en enkel het remgeld en eventuele supplementen betaalt. Het ziekenfonds regelt het andere deel dan rechtstreeks met de tandarts. In dat geval krijg je geen getuigschrift, maar dus wel een overzicht van de terugbetaalde én niet-terugbetaalde prestaties, met een beschrijving en een overzicht van de kosten voor jou en voor het ziekenfonds.
• Als je tandarts zowel een prestatie verricht heeft die het ziekenfonds terugbetaalt, als prestatie(s) die het ziekenfonds niet terugbetaalt. In dat geval krijg je zowel een getuigschrift als een bewijsstuk.

De facturatie van tandartsprestaties kan én moet transparanter. Ook een opsplitsing van de kosten van het tandtechnisch labo enerzijds en de erelonen van de tandarts anderzijds zou de tandartsfactuur helderder maken voor patiënten. In Nederland worden de erelonen en de prijs van de geproduceerde onderdelen zoals kronen of bruggen wél apart weergegeven.

Wat is een maximumtarief?

Bij sommige prestatiecodes staat de vermelding “maximumtarief”. Dat zijn speciale codes die in principe alleen geconventioneerde tandartsen gebruiken.

Deze codes staan voor maximumtarieven voor niet-terugbetaalde prestaties. Dit is een vrij nieuwe maatregel waarmee de overheid extra tariefzekerheid wil creëren. De tandarts mag je dit bedrag alleen aanrekenen als hij je hierover heeft geïnformeerd en je daarmee akkoord gaat.

Een voorbeeld. Bij sommige herstellingen van tanden is het beter om met stiften te werken die voor extra stevigheid zorgen. Dat verhoogt de kwaliteit en de duurzaamheid van de behandeling. Zulke stiften bestaan in verschillende materialen en kunnen op een verschillende manier worden verankerd, wat de prijs beïnvloedt. Zo wordt een stift uit metaal niet terugbetaald, maar geconventioneerde tandartsen mogen er maximaal € 25,50 voor aanrekenen (2018).

Hoe beperk je je tandartsfactuur?

Door te kiezen voor een (deels) geconventioneerde tandarts, vermijd je onnodige ereloonsupplementen op terugbetaalde prestaties. Vooraleer de tandarts daadwerkelijk aan de slag gaat, zou hij zijn patiënten bovendien duidelijk moeten inlichten over de prijs van bepaalde behandelingen en, als die er zijn, over goedkopere alternatieven. Doet jouw tandarts dat niet automatisch, vraag hem dan — toch zeker bij geplande interventies zoals orthodontie of protheses — naar een offerte.

De eerste reflex om onnodige tandartskosten te vermijden, is een geconventioneerde tandarts kiezen. Op die manier betaal je in principe geen ereloonsupplementen. Niet alleen kun je op die manier op voorhand de tarieven opzoeken en weet je perfect wat je betaalt, je beperkt ook je eigen bijdrage (enkel het remgeld).

Daarnaast kun je voor (geplande) prestaties het best eerst een behandelplan mét offerte vragen. Idealiter doet je tandarts dit vanzelf, en geef hij je inspraak in de beslissing. Daarbij moet hij verschillende opties voorstellen, met de verschillende prijzen en de bijhorende voor- en nadelen. Zeker wanneer er een tandtechnisch labo aan te pas komt, bijvoorbeeld voor het maken van een kroon of kunstgebit, kan de materiaalkeuze de eindfactuur immers danig beïnvloeden.

Verder maak je het best optimaal gebruik van het mondzorgtraject door jaarlijks bij de tandarts langs te gaan. In dat geval krijg je de basisprestaties (indien nodig) maximaal terugbetaald.

Zijn er extra tegemoetkomingen die je kunt aanspreken?

Vergeet zeker de extra compensatie van je ziekenfonds niet. Elke Belg heeft immers een aanvullende verzekering. Die sluit je automatisch wanneer je lid wordt van een bepaald ziekenfonds. 

Je ziekenfonds biedt vaak een bijkomende tegemoetkoming voor tandzorg, doorgaans voor prestaties die minder of helemaal niet worden terugbetaald, zoals orthodontie. Het loont om te vergelijken vooraleer je voor een bepaald ziekenfonds kiest. Welk ziekenfonds voor jou het voordeligst is, hangt immers af van de zorg waar je het vaakst een beroep op doet en welk ziekenfonds daar het meest voor terugbetaalt. Kijk of je ziekenfonds een extra tegemoetkoming biedt en ga na welke papieren je daarvoor moet bezorgen.

Wat is de derdebetalersregeling?

Personen die een derdebetalersregeling genieten, betalen bij de (tand)arts enkel het remgeld en moeten niet de volledige som voorschieten. 

Hoewel een automatische derdebetalersregeling momenteel nog niet bestaat voor tandzorg, kan de tandarts het in sommige gevallen wel vrijwillig toepassen, bijvoorbeeld bij jongeren of bij personen met een verhoogde tegemoetkoming. Je moet dan niet langer het hele bedrag voorschieten. Je betaalt enkel nog de eigen bijdrage (het remgeld en eventuele ereloonsupplementen als je een niet-geconventioneerde tandarts kiest) en het ziekenfonds regelt het andere deel rechtstreeks met de arts. De terugbetaling gebeurt dus niet achteraf, maar wordt al op het moment van de betaling zelf vereffend.

Wij pleiten al langer voor een veralgemening van deze regeling. Tandzorg prijkt immers systematisch boven aan de lijst van zorg die mensen uitstellen. Bovendien zou iedereen gebaat zijn met zo’n systeem: het maakt gezondheidszorg niet alleen toegankelijker, maar ook eenvoudiger en transparanter. De patiënt weet meteen hoeveel hij zelf moet betalen voor de verleende zorg én hoeft geen briefjes meer binnen te brengen bij zijn ziekenfonds om het voorgeschoten geld terug te vragen.

Zo’n 600 000 Belgen hebben bij hun ziekenfonds een tandzorgverzekering genomen. De reden daarvoor hoeven we niet ver te zoeken: de overheid investeert te weinig in de terugbetaling van tandzorg. De kosten van sommige behandelingen lopen bijzonder hoog op voor de patiënt. Met name orthodontie en de plaatsing van prothesen en implantaten vallen extreem duur uit.

Dekking, ja, maar met een hoop beperkingen

Maar opgelet! Het is niet omdat je een tandzorgverzekering hebt, dat je kosten integraal worden terugbetaald. In de contracten wemelt het van vergoedingsplafonds, beperkingen en uitsluitingen, zo blijkt uit onze analyse van de polissen.

Om te beginnen kun je vaak pas na drie jaar genieten van de maximumvergoeding. Bij sommige contracten grijp je naast terugbetaling in gevallen waar het ziekenfonds niet tussenkomt. Ook stellen de verzekeraars terugbetalingsplafonds in: ze voorzien in maximale terugbetalingspercentages en maximumvergoedingen per jaar en per type van tandzorg.

Al kan een tandzorgverzekering de rekening van bepaalde dure behandelingen wat beter verteerbaar maken, voor wie gezegend is met een gezond gebit en regelmatig op controle gaat bij de tandarts lijkt ze ons uiteindelijk overbodig.