Hoe kies je de beste luchtreiniger?

Waarom een luchtreiniger kopen?

De buitenlucht is vervuild door uitlaatgassen, industrie-uitstoot, schoorsteenrook enz. Maar in tegenstelling tot wat sommige mensen denken, wordt ook de luchtkwaliteit in huis beïnvloed door allerlei activiteiten, zoals koken, klussen, wassen, decoreren enz.

De lucht die we inademen, kan een grote invloed hebben op onze gezondheid. Ouderen, mensen met gezondheidsproblemen (astma, hartaandoeningen, chronische obstructieve longziekten enz.), kinderen en zelfs jongvolwassenen zijn extra gevoelig voor de effecten van luchtvervuiling.

Voornaamste soorten luchtvervuiling in huis

Binnenshuis bestaan er drie soorten luchtvervuiling.

• Fijnstof (PM). Fijnstof ontstaat als bijproduct van verbranding. Met andere woorden, wanneer je iets verbrandt, zoals hout of kolen. Maar ook wanneer je kaarsen aansteekt, een broodrooster gebruikt of kookt op gas. Als je langdurig veel fijnstof inademt, kunnen na verloop van tijd je luchtwegen ontsteken en kan het risico op long- en hartaandoeningen toenemen.  
• Gassen, zoals koolstofdioxide (CO₂, geproduceerd door onze ademhaling en normaal werkende verbrandingstoestellen), stikstofdioxide (NO₂, geproduceerd door verbranding) en koolmonoxide (CO, geproduceerd wanneer koolstofhoudende brandstof verbrandt terwijl er onvoldoende zuurstof aanwezig is). Die houden allemaal risico’s in voor de gezondheid. 
  Als je CO₂ inademt, kun je slaperig worden, minder goed denken en hoofdpijn krijgen of duizelig worden. NO₂ kan dan weer je reactie op allergenen verergeren en de ogen, neus, keel en luchtwegen irriteren. Koolmonoxide, tot slot, is een reukloos en dodelijk gas. 
• Vluchtige organische stoffen (VOS). Dit zijn chemicaliën die aanwezig zijn in allerlei materialen. Ze kunnen bij kamertemperatuur verdampen in de lucht en die dampen kunnen we inademen. Blootstelling aan zeer hoge niveaus kan symptomen veroorzaken zoals oog-, neus- en keelirritatie, hoofdpijn en misselijkheid. Op lange termijn kunnen ze de lever, de nieren en het centrale zenuwstelsel beschadigen. 

Een luchtreiniger kan dus een goede investering zijn om de binnenlucht te zuiveren. Dit kan helpen als je zelfs in huis last hebt van hooikoorts. Bovendien kan het toestel bacteriën en virussen in de lucht verminderen.

Tips om je binnenlucht te zuiveren

Een luchtreiniger kopen is echter niet het eerste dat je moet doen om te zorgen voor gezonde lucht in huis. De beste manier om de luchtkwaliteit te verbeteren, is bronnen van vervuiling aanpakken en voldoende verluchten.

Enkele tips voor een betere luchtkwaliteit in huis:

• Open de ramen. Zet regelmatig de ramen open om vervuilende deeltjes in de binnenlucht af te voeren en verse lucht aan te voeren. Woon je echter dichtbij een drukke weg, houd de ramen dan dicht tijdens de spits.
• Zet de dampkap aan als je kookt. Koken produceert immers vet, rook, geuren en vocht. 
• Blokkeer de bestaande ventilatie niet. Ventilatieopeningen en -roosters in muren en ramen laten lucht op natuurlijke wijze circuleren. Zorg er dus voor dat ze vrij blijven. 
• Zorg voor zo weinig mogelijk stof in huis. Stofzuig regelmatig, liefst met een stofzuiger met HEPA-filter om vervuilende deeltjes te verwijderen. 
• Kijk uit voor vocht en schimmel. Een te hoge luchtvochtigheid kan ademhalingsproblemen veroorzaken. Als je astma of een verzwakt immuunsysteem hebt, is het des te belangrijker om de luchtvochtigheid in huis onder controle te houden.
• Ventileer goed tijdens het schoonmaken en schilderen. De chemicaliën in alledaagse producten, zoals verf, spuitbussen en schoonmaakproducten met limoneen of pineen (voor een citroen- of dennengeur), kunnen vluchtige organische stoffen (VOS) afgeven. Gebruik minder spuitbussen, sprays, boenwas en andere producten die je gemakkelijk kunt inademen.

Werking en nut van luchtreinigers

Wat is het nut van een luchtreiniger?

Luchtreinigers kunnen de hoeveelheid vervuilende stoffen die je thuis inademt verminderen. Maar ze lossen het probleem van de luchtvervuiling niet op. Zoals gezegd is goed ventileren en verluchten de eerste stap om de luchtkwaliteit te verbeteren.

Om verschillende redenen is meer ventileren en regelmatig verluchten echter niet altijd mogelijk. Als de kwaliteit van de buitenlucht slecht is of als je last hebt van hooikoorts (door de open ramen komen pollen binnen), kan een luchtreiniger dus een goede investering zijn.

Hoe weet je of je een luchtreiniger nodig hebt?

Een luchtreiniger kan bijvoorbeeld een goede investering zijn als:

• de buitenluchtkwaliteit rond je woning slecht is of als je in vervuilde omgeving woont (bv. dichtbij een drukke weg); 
• je last hebt van allergieën (stof, hooikoorts enz.);
• er onvoldoende ventilatie in je woning is.

Onze tests hebben aangetoond dat een luchtreiniger in huis de vervuilende stoffen in de lucht (stof, pollen en rookdeeltjes) kan verminderen. Weet wel dat hij niet de lucht in het hele huis kan zuiveren. Het bereik van het toestel is beperkt tot de ruimte waarin het staat.  

Verschillende soorten filters in luchtreinigers

Luchtreinigers kunnen uitgerust zijn met verschillende soorten filters. Die zijn onder te verdelen in twee grote categorieën, naargelang ze de vervuilende stoffen:

• capteren: het toestel vangt deeltjes die mogelijk virussen, bacteriën of fijnstof bevatten. Dit is het geval bij HEPA-filters, ionisatie en actieve koolstoffilters.
• inactief maken: het toestel beschadigt de micro-organismen in een luchtstroom, zodat die zich niet meer kunnen vermenigvuldigen of verspreiden. Dit is het geval bij UVC-systemen of fotokatalyse.   

De meest efficiënte luchtreinigers zijn die met een combinatie van verschillende soorten filters. De lucht wordt aangezogen door een ventilator, gaat door verschillende filters en komt er gefilterd weer uit. Het aantal filters en hun kwaliteit bepalen uiteindelijk de doeltreffendheid van de luchtreiniger.

Prefilters

In veel luchtreinigers zit ook een herbruikbare en afwasbare prefilter, die grotere deeltjes tegenhoudt.

HEPA-filters

HEPA- of High Efficiency Particulate Air filters zijn zeer efficiënte filters, die op verschillende manieren vervuilende deeltjes in de lucht opvangen. Deze filters zijn dunner, wegwerpbaar en moeten regelmatig vervangen worden.

Om in aanmerking te komen als HEPA-filter moet deze volgens de huidige Europese normen minstens 99,95 % van de kleine deeltjes (met een diameter tot 0,3 μm) elimineren.

De kans is groter dat een luchtreiniger met een HEPA-filter goed werk levert, maar een absolute garantie is dit niet. Houd er ook rekening mee dat een HEPA-filter geen geurtjes of gassen tegenhoudt: daarvoor heb je een koolstoffilter nodig.

Koolstoffilters

Deze filters zijn doeltreffend tegen vieze geurtjes en gassen, zoals de vluchtige stoffen uit courante schoonmaakmiddelen. Steeds meer luchtreinigers zijn voorzien van een koolstoffilter.

Ionisators

Luchtionisators werken een beetje anders. Door de ionisator worden de deeltjes in de lucht elektrisch geladen.

Het toestel produceert negatieve ionen, die zich binden aan positief geladen deeltjes in de lucht (stof, allergenen enz.). Daardoor worden die zwaarder en slaan ze neer op de grond of het dichtstbijzijnde oppervlak. Dat moet je vervolgens dus nog schoonmaken.

UVC

Een luchtreiniger met UVC of ultraviolette kiemdodende bestraling straalt ultraviolet licht uit op een golflengte die het DNA van micro-organismen beschadigt. Hierdoor kunnen ze zich niet meer vermenigvuldigen. Deze methode, die ook wordt gebruikt in de medische sector, vermindert de verspreiding van besmettelijke ziekten via de lucht.

Kijk uit: hier moet je voorzichtig mee omgaan, want directe blootstelling aan UVC-stralen kan schadelijk zijn voor de huid en de ogen.

Fotokatalysator

Sommige luchtreinigers breken vervuilende stoffen in de lucht af door middel van fotokatalyse. Hierbij worden organische verontreinigende stoffen en schadelijke gassen afgebroken door een combinatie van UV-licht en katalysatoren.

De katalysator, meestal titaniumdioxide (TiO²), wordt geactiveerd door UV-licht om organische verontreinigende stoffen in de lucht af te breken. De doeltreffendheid van fotokatalyse hangt af van het beschikbare UV-licht om de katalysator te activeren. Daarom werken deze luchtreinigers het best in heldere ruimtes met veel UV-licht.

Fotokatalyse kan efficiënter zijn bij de afbraak van organische verontreinigende stoffen in kleine moleculen. Grotere deeltjes worden mogelijk minder goed afgebroken, waardoor het toestel misschien niet overal even doeltreffend is.

Voor- en nadelen van een draagbare luchtreiniger

Tijdens onze laatste test hebben we een heel aantal draagbare luchtreinigers onder de loep genomen.

Voordelen van draagbare luchtreinigers

• Modellen met een HEPA-filter zijn doeltreffend tegen allergenen (het verwijderen van pollen, huisstofmijt en dierenharen).
• Luchtreinigers kunnen de luchtkwaliteit in een moeilijk te verluchten of te ventileren ruimte verbeteren door fijnstof te filteren.
• Toestellen met een actieve koolstoffilter kunnen geurtjes wegnemen.
• Deze modellen zijn gemakkelijk te verplaatsen en mee te nemen.
• De automatische modus is handig.
• De toestellen zijn gemakkelijker te onderhouden dan een automatisch ventilatiesysteem.

Nadelen van draagbare luchtreinigers

• De toestellen zelf en de vervanging van de filters hebben hun prijs.
• Sommige modellen zijn nogal luidruchtig.
• Sommige nemen veel plaats in.
• Sommige ogen niet mooi in je interieur.
• Een luchtreiniger zuivert enkel de lucht in een kleine ruimte, niet in de hele woning (het volume gefilterde lucht verschilt naargelang van het model).
• De deuren van de ruimte waarin de luchtreiniger staat, moeten dicht blijven.  
• Luchtreinigers verwijderen slechts een deel van de vervuilende stoffen in de lucht. Als de lucht sterk vervuild is, wordt maar een deeltje gezuiverd. 
• Een ionisatieluchtreiniger kan schadelijke bijproducten uitstoten, zoals ozon, een gas dat de luchtwegen irriteert.
• De toestellen hebben een beperkte levensduur.

Kan een luchtreiniger schadelijk zijn voor je gezondheid?

Let op met luchtreinigers met bijvoorbeeld ionisatie of UV-lampen. Bij de productie van een elektrische lading (zoals eerder beschreven) kan er ozon vrijkomen. En wanneer ozon rechtstreeks wordt uitgestoten in de lucht die we inademen, kan dit schadelijk zijn.

Ozon kan namelijk reageren met vervuilende stoffen en hun chemische samenstelling veranderen. Als je een longziekte hebt, kan ozon leiden tot ademhalingsmoeilijkheden, een piepende ademhaling en een hoest. Ook bij gezonde mensen kan ozon de luchtwegen irriteren. Kortom, als je aan een ademhalingsziekte lijdt, vermijd dan toestellen met een zogeheten ozongenerator.

In een advies van februari 2021 stelde de Hoge Gezondheidsraad dat UVC-lampen met directe straling, producten die ozon genereren, de lucht ioniseren zonder de precipitaten op te vangen of koud plasma gebruiken, gevaarlijk zijn voor de gezondheid.

Luchtreinigers met ECARF-certificaat

Veel luchtreinigers met ionisator hebben een ECARF-certificaat. Dit verzekert dat het toestel aanzienlijk allergieën verlicht en de luchtkwaliteit verbetert (bij dagelijks gebruik in een kamer van een bepaalde grootte), en dat de ozonuitstoot onder veilige waarden blijft.

Sommige fabrikanten vermelden in hun handleiding dat de ionisatiefunctie alleen mag worden gebruikt in goed geventileerde ruimtes om de opstapeling van ozon te voorkomen.

Hoe kies je een luchtreiniger?

Ben je van plan om een luchtreiniger te kopen? Lees dan hier welke vragen je je moet stellen en waar je moet op letten.

Waarom wil je een luchtreiniger kopen?

Vraag je eerst en vooral af wat de reden van je aankoop is: last van astma of allergieën, vieze geurtjes, vervuiling … Het antwoord op die vraag is bepalend voor de technologie en/of filters die je nodig hebt.

Hoe groot is de ruimte waarin je de luchtreiniger wilt plaatsen?

Voor een goed resultaat is het cruciaal om een toestel te kiezen dat geschikt is voor de oppervlakte van de ruimte waarin je het gaat gebruiken. Er bestaan luchtreinigers voor verschillende kamergroottes, van de kleinste (enkele vierkante meters) tot de grootste (meer dan 100 m²).

De luchtzuiveraar zuigt vervuilde lucht aan en blaast schone lucht terug in de ruimte. Het debiet bepaalt hoeveel keer per uur het apparaat alle binnenlucht in de ruimte kan verversen (uitgedrukt in m³/uur). De doeltreffendheid van een luchtreiniger hangt dus in grote mate af van de verversingsfrequentie. Een toestel met een debiet van bijvoorbeeld 500 m³/uur kan de lucht in een ruimte van 30 m² zes keer per uur verversen.

Idealiter moet de luchtstroom vaak genoeg door het toestel heen gaan om alle lucht in de kamer meerdere keren per uur te filteren. Een te kleine luchtreiniger in een grote kamer zal de lucht onvoldoende zuiveren. De snelheid en de gebruikte filters zijn bepalend voor een goed resultaat.

Geluidsniveau van luchtreinigers

Een luchtreiniger is bedoeld om meerdere uren per dag te werken en dat brengt natuurlijk enig geluid met zich mee. Op de laagste stand zijn sommige luchtreinigers echter nauwelijks hoorbaar. Maar op de hoogste stand maken sommige vrij veel geluid. In onze tests schommelde het gemiddelde geluidsniveau rond 50 dB, wat te vergelijken is met een gesprek.

Wil je een luchtreiniger in je slaapkamer plaatsen? Daarvoor hebben veel toestellen een nachtstand. In deze modus wordt de ventilatorsnelheid vertraagd en het display gedimd, zodat je er niet wakker van ligt. Maakt je nieuwe luchtreiniger meer geluid dan verwacht? Zet hem dan overdag aan en 's nachts uit. Zo is de lucht in je slaapkamer veel zuiverder als je gaat slapen. 

De meeste luchtreinigers hebben ook een ingebouwde timer. Je kunt ze dus programmeren om op de hoogste stand te draaien als je gaat werken en om 's avonds en ’s nachts weer trager en stiller te werken.

Luchtreinigers met extra functies

Sommige toestellen hebben nog extra functies, die handig kunnen zijn.

Zo zijn er veel modellen met luchtkwaliteitssensoren en een automatische modus. Ze kunnen dus vervuilende stoffen detecteren en vanzelf starten indien nodig. Als je bijvoorbeeld net deodorant hebt gespoten, zullen ze een verandering in de luchtkwaliteit detecteren en daarop reageren. Nog een veel voorkomende functie is een timer. Die kan handig zijn als je bijvoorbeeld bijna elke dag op hetzelfde tijdstip de instellingen verandert. 

Sommige luchtreinigers zijn ook te bedienen via een app. Zo ontvang je meer informatie op je smartphone en krijg je een melding wanneer de filter aan vervanging toe is. Sommige apps gaan nog een stapje verder en geven nog meer gedetailleerde informatie, bijvoorbeeld over het niveau van de luchtkwaliteit in huis, de evolutie van je luchtkwaliteit in de loop der tijd en zelfs rapporten over de buitenluchtkwaliteit in je omgeving.

Daarnaast zijn er luchtreinigers verkrijgbaar die ook kunnen verwarmen en bevochtigen.

Aankoop- en onderhoudskosten van je luchtreiniger

Behalve de aankoopprijs zijn er nog andere kosten waar je rekening mee moet houden.

Aankoopprijs

Hoewel er al luchtreinigers te vinden zijn vanaf € 100, kunnen de prijzen oplopen tot € 600. In onze vergelijker van luchtreinigers kun je de prijzen en prestaties vergelijken.

Verbruikskosten

Boven op de aankoopprijs zijn er nog de verbruikskosten. Die hangen af van hoeveel energie het toestel verbruikt, hoe vaak je het gebruikt en hoeveel je betaalt voor je energie. Over het algemeen zijn luchtreinigers niet de grootste energievreters. Aangezien ze ontworpen zijn voor continu gebruik, verbruiken ze maar heel weinig energie.

Om de verbruikskosten te kennen, moet je rekening houden met:

• het vermogen van het toestel (in watt);
• het aantal uren dat het per dag werkt;
• je elektriciteitsprijs (€/kilowattuur).

De elektriciteitskosten bereken je door:

• het vermogen van het toestel te vermenigvuldigen met het aantal uren dat het per dag werkt;
• de uitkomst delen door 1 000, wat je het aantal kWh/dag oplevert;
• dat cijfer vermenigvuldigen met de prijs die je betaalt per kWh.

Onderhoudskosten

Houd ook rekening met de onderhoudskosten van de luchtreiniger. Die verschillen van merk tot merk en zijn hoger als je toestel speciale en merkeigen filters gebruikt.

Je kunt gemakkelijk koolstoffilters vinden voor € 10 tot € 50, maar afhankelijk van het model van luchtreiniger kunnen ze ook meer kosten. Aangezien je de filter ongeveer om de zes maanden moet vervangen, kunnen de onderhoudskosten dus al gauw oplopen.

Enkele tips om je luchtreiniger optimaal te laten werken en de kosten binnen de perken te houden:

• Reinig en vervang regelmatig de filter. Een van de belangrijkste dingen die je kunt doen om de energie-efficiëntie van je toestel te optimaliseren, is regelmatig de filters reinigen en vervangen (volgens de instructies van de fabrikant). De filters zijn gemaakt om stof, haren en andere deeltjes op te vangen. Als ze verstopt raken, heeft de ventilator steeds meer moeite om lucht door te laten.
• Koop een luchtreiniger die afgestemd is op je ruimte. Kies een model waarvan het dekkingsgebied zo goed mogelijk overeenkomt met de grootte van de ruimte waarin je het wilt plaatsen. Een luchtreiniger met een kleinere capaciteit zal op hogere ventilatorsnelheden moeten werken om de luchtkwaliteit te verbeteren. Omgekeerd zal een luchtreiniger met een grotere capaciteit onnodig meer verbruiken.
• Gebruik de automatische modus. Als je luchtreiniger voorzien is van een luchtkwaliteitssensor, zet die dan aan. Zo wordt de snelheid van de ventilator automatisch aangepast.
• Zet je luchtreiniger op een centrale plaats waar hij vrij staat, zodat de lucht vlot kan circuleren.
• Sluit ramen en deuren. Houd ramen en deuren gesloten terwijl de luchtreiniger werkt om te vermijden dat er vervuilde buitenlucht naar binnen komt.