Libra: consumenten stellen 10 vragen aan Marc Zuckerberg

Een goed gerodeerde marketingmachine

Over de hele wereld haalde het de voorpagina’s : het ambitieuze plan van Facebook om in de eerste helft van 2020 de nieuwe digitale munteenheid “Libra” te lanceren. De manier om geld te verspreiden over de wereld zou met dit project voor goed veranderen. De mogelijkheid om een wereldwijde eenmaking van betalingen op poten te zetten tegen een mogelijks redelijk lage kost lijkt zeker revolutionair en aantrekkelijk.  Het leidt dan ook geen twijfel dat vanuit marketingoogpunt, de Libra een uitstekende start heeft gekend.  Toch werden er tot nu toe nog maar weinig betrouwbare, officiële informatie en technische gegevens openbaar gemaakt.

Euroconsumers – de groep van consumentenorganisaties in België (Test Aankoop), Italië (AltroConsumo), Spanje (OCU), Portugal (Deco Proteste)  en Brazilië (Proteste!) – verwelkomt innovatieve ideeën zoals de Libra, die in theorie kansen kunnen bieden aan consumenten. Echter : met nog minder dan een jaar te gaan voor de officiële lancering, zijn er nog tal van door de consument gestelde vragen die dringend te worden beantwoord:

1. Wat zijn de kosten voor het gebruik van Libra en hoe wordt de transactiebeveiliging gewaarborgd?

Aangezien Libra geen Euro is, zal het de consument zijn die de transactiekosten zal moeten betalen. Hoeveel is nog niet bekend. Een ander belangrijk punt is de veiligheid van transacties.  Om toegang te krijgen tot zijn bankrekening is een sterke authenticatie vereist. Zal dit ook het geval zijn voor Libra?

2. En wat als ik word gehackt?

Facebook geeft aan dat in geval van hacking of andere vormen van fraude, de geleden schade door de consument, volledig door Calibra, de digitale portefeuille achter Libra, zal worden terugbetaald. Maar er is geen informatie beschikbaar over de voorwaarden die van toepassing zullen zijn en het is niet eens zeker dat het Calibra-platform over de financiële middelen zal beschikken om alle kosten te vergoeden.

3. Is de handel in de munteenheid Libra wel legaal?

Nationale financiële diensten en marktautoriteiten kunnen van mening zijn dat transacties in Libra, via het Calibra-platform, in sommige gevallen illegaal zijn. In België is het bijvoorbeeld illegaal om consumenten de mogelijkheid te bieden om te investeren in monetair gecodeerde beleggingsproducten.

4. Hoe zal Facebook de consument beschermen tegen criminele activiteiten van het witwassen van geld ?

Op dit ogenblik is het nog niet duidelijk welke mechanismen ter bestrijding van fraude en het witwassen van geld door Libra/Calibra zullen worden ingevoerd. Voor consumenten een duidelijke bekommernis aangezien zij  zonder hun medeweten bij criminele activiteiten betrokken kunnen worden.

5. Zijn er vanuit fiscaal oogpunt risico’s ?

Het berekenen van winst en/of verlies uit Libratransacties wordt geen eenvoudige zaak. Deze moeilijkheden kunnen consumenten (tegen hun wil) blootstellen aan belastingontduiking of -ontwijking.

6. Zal de Libra de Europese consumentenwetgeving naleven?

Aangezien er nog geen informatie beschikbaar is over de algemene voorwaarden van Libra/Calibra, is Euroconsumers vandaag niet in staat om n ate gaan of de nieuwe munteenheid weldegelijk voldoet aan alle wet- en regelgeving op het gebied van consumentenbescherming, zoals het recht van consumenten om zich te wenden tot de rechter in hun woonplaats.

7. Zijn onze autoriteiten bij machte om toezicht te houden op Libra en de consumenten te garanderen dat de munt veilig kan worden gebruikt?

De eerste reacties van de politici en regulatoren lijken het tegenovergestelde aan te geven. Het Amerikaanse Congres heeft gevraagd het project op te schorten, de Britse regelgevende instanties zijn nog steeds bezig met het onderzoeken van deze vraag en de Europese Centrale Bank geeft toe geen duidelijke regels te hebben voor een dergelijk scenario.

8. Hoe zit het met de concurrentie en de keuze van de consument?

Facebook is al groot en machtig, om niet te zeggen immens. De Libra zal zijn dominante positie en haar positie op de wereldmarkt alleen maar versterken. Hoewel Calibra niet wordt voorgesteld als een exclusieve Facebook-applicatie, bestaat toch het risico dat in de praktijk  Facebook-producten zoals WhatsApp en Messenger zullen worden bevoordeeld. Minder concurrentie dus en bij gevolg minder keuze voor de consument.

9. Waar bevindt zich de zetel van Libra ?

Onlangs ontdekte een Italiaanse krant dat de plaats waar de Libra Foundation – die het nieuwe Facebook-project zal financieren en controleren – haar hoofdzetel zou vestigen – is ingenomen door een bedrijf dat gemeenschappelijke werkplekken aanbiedt!

10. Hoe zit het met de gegevensbescherming ?

Facebook stelt dat zij de financiële informatie in de digitale portemonnee van Calibra niet zal gebruiken voor reclamedoeleinden.... tenzij de consument hiermee instemt.  Helaas is iedereen nu wel op de hoogte van de antecedenten van Facebook op het gebied van het gebruik van consumentengegevens, het verkrijgen van toestemming en, meer in het algemeen, het naleven van de fundamentele privacywetgeving. De organisaties verenigd binnen Euroconsumers, waaronder ook Test Aankoop, zijn zelfs in vier landen een groepsvordering tegen Facebook gestart wegens misbruik van consumentengegevens. Meer dan 250.000 consumenten hebben zich al aangesloten bij deze gezamenlijke strijd en wachten op een passende compensatie. 

In het geval van Libra staat er vanzelfsprekend heel wat op het spel. Dankzij de enorme database van mensen die zullen gebruikmaken van Libra, zal Facebook ook transacties kunnen koppelen aan specifieke individuen. En wie weet wat de Amerikaanse onderneming dit keer nog voor ons in petto heeft?  Ze heeft reeds gemeld dat ze zeer geïnteresseerd is in consumentenkredieten en heeft een octrooi aangevraagd voor het gebruik van sociale interacties om de kredietwaardigheid van consumenten te beoordelen.

Niet zonder de consumenten!

Om dit grootse project te kunnen concretiseren, zal Facebook de steun van de consumenten nodig hebben. Het zijn immers hun geld en hun gegevens. Facebook & Co. hebben hen er tot op heden echter op geen enkele manier bij betrokken.

Zal Libra echt een toegevoegde waarde betekenen voor de consument? Of betreft het slechts de laatste speculatie van een speler die reeds een dominante positie heeft door misbruik te maken van consumentengegevens en die nu zijn platform wil gebruiken om zijn wereldwijde dominantie ten gelde te maken?   De organisaties binnen Euroconsumers, waarvan Test Aankoop deel uitmaakt , vragen harde bewijzen en noodzakelijke garanties om ervoor te zorgen dat dit project wordt uitgevoerd in het belang van de consument. Ze tonen zich dan ook bereid om de consument te vertegenwoordigen in de Libra Foundation.  Want het is daar dat de consument moet zijn als het Libra-project ook een betrouwbaar project wil zijn. Er is namelijk geen sprake van innovatie als dit niet ten goede komt van de consument.

Standpunt Euroconsumers (UK)