Staatsbons slechts schijnconcurrentie tussen banken

Een nieuwe bon met een lagere rentevoet 

De tarieven van de nieuwe staatsbons zijn eindelijk bekendgemaakt. De nieuwe staatsbon op 1 jaar biedt een nettorendement van 1,93%. De obligatie op 10 jaar biedt een netto jaarlijks rendement van 1,96%. Over enkele dagen zullen we weten hoeveel van de 22 miljard die in september 2023 werd geïnvesteerd in de vorige Staatsbon op 1 jaar, opnieuw zal worden geïnvesteerd in de nieuwe staatsbonnen. De schatkist hoopt dit keer 4 miljard euro op te halen. Dit veel lagere bedrag is vooral te wijten aan het einde van het gunstige belastingregime waarbij interesten belast worden tegen 15% in plaats van 30%.

 

Talrijke aanbiedingen van de banken

Sinds juni is er een veelheid van aanbiedingen op termijnrekeningen en spaarobligaties, in directe concurrentie met de nieuwe staatsobligaties. Zelfs grootbanken, die doorgaans minder geneigd zijn om hun klanten een eerlijk rendement op hun spaargeld te geven, zorgen ervoor dat ze bovenaan de lijst van meest vrijgevige banken staan. ING en Belfius bieden een rente van 2,66% netto op hun termijnrekeningen met een looptijd van 1 jaar, een rente die hoger is dan de marktcondities. 

Is dit een teken dat de staatsobligatie de concurrentie tussen banken eindelijk nieuw leven heeft ingeblazen? In 2023 verhoogden de banken de rente op spaarrekeningen maar langzaam, terwijl ze zelf een deel van dit geld konden teruglenen aan de Europese Centrale Bank (ECB) tegen een rente van 4%! Geconfronteerd met deze situatie en bij gebrek aan politieke consensus rond een minimumrente, lanceerde minister van Financiën Vincent Van Peteghem de beroemde staatsbon op 1 jaar. Het doel was om de concurrentie op de spaarmarkt nieuw leven in te blazen. Deze concurrentie werd ook onvoldoende geacht door de Belgische mededingingsautoriteit in haar rapport van november 2023.

 

Schijnconcurrentie

Voor Testaankoop is deze concurrentie slechts schijn. Ten eerste zijn de goede tarieven alleen beschikbaar voor enkele nicheproducten: spaarobligaties en kortlopende termijnrekeningen. Op het gebied van spaarrekeningen, waar het grootste deel van het spaargeld van de Belgen op staat (275 miljard euro), blijven de tarieven mager. Afgelopen juni bedroeg het gemiddelde rendement op spaarrekeningen over het afgelopen jaar slechts 0,96%. BNP Paribas Fortis, de grootste bank van het land, betaalt voor zijn belangrijkste spaarrekening nog steeds een basisrente van 0,50% en een getrouwheidspremie van slechts 0,25%.  “De verhoging van de rente op termijnrekeningen en spaarobligaties is meer een marketingoefening dan een oprechte inspanning om klanten een beter rendement op hun spaargeld te geven”, zegt Ortwin Huysmans, woordvoerder van Testaankoop. 

Ten tweede is het onwaarschijnlijk dat de banken de goede tarieven die ze nu bieden in de toekomst zullen herhalen. Dit keer staat er 22 miljard op het spel. Maar over 3 maanden, bij de volgende campagne voor staatsobligaties, zullen er maar een paar miljoen vervallen en zullen de banken veel minder hard moeten vechten om ze terug te krijgen. Zeker als ze in de tussentijd het grootste deel van de 22 miljard die hen een jaar geleden ontglipte, hebben teruggekregen.

 

Testaankoop roept op tot dringende maatregelen

Het probleem is duidelijk: de spaargelden van de Belgen zijn geconcentreerd in de handen van vier grootbanken, zodat zij geen enkele inspanning hoeven te leveren om spaargeld naar behoren te vergoeden. Testaankoop roept de volgende regering daarom op om de zaken in handen te nemen en ervoor te zorgen dat de concurrentie tussen banken op de lange termijn werkt, ten gunste van klanten en spaarders. Bepaalde maatregelen kunnen en moeten snel genomen worden.  

Eerst en vooral pleit Testaankoop voor de invoering van een systeem van overdraagbaarheid van rekeningnummers. Concreet betekent dit dat als een klant van bank verandert, zijn of haar rekeningnummer volgt. Vanaf dat moment zou het niet meer nodig zijn om de werkgever of uitkeringsinstantie op de hoogte te brengen of om alle doorlopende betalingen opnieuw aan te maken. Die administratieve last hindert de consument in zijn mobiliteit tussen banken.

Testaankoop herhaalt daarnaast haar eis om de basisrente en de getrouwheidspremie op spaarrekeningen samen te voegen tot één tarief. De getrouwheidspremie is een complex systeem dat spaarders niet in staat stelt om de tarieven van verschillende spaarrekeningen met elkaar te vergelijken. 

Testaankoop roept ook op tot meer transparantie in de bankkosten. Wanneer een bank de tarieven voor termijnrekeningen niet bekendmaakt in haar tarievenblad, waardoor de klant de juiste tarieven krijgt, is dit niet transparant. Deze praktijken maken het voor banken niet gemakkelijk om hun tarieven te vergelijken en belemmeren dus de concurrentie.

Tot slot pleit Testaankoop voor een geharmoniseerde belasting voor alle spaar- en beleggingsproducten, d.w.z. vrijstelling van inkomsten tot een bepaald plafond, en niet langer uitsluitend voorbehouden aan spaarrekeningen. Dit zou de mobiliteit van spaargeld bevorderen, met een positief effect op de concurrentie.