Wat je moet weten over betalen met cash

Als je met cash wilt betalen, moet je met een aantal praktische regels rekening houden.

In dit dossier vind je:

1. Het maximum dat je in cash mag betalen;
2. De afrondingsregels geldig bij een betaling in cash;
3. Info over het betalen met grote coupures;
4. Info over het betalen met een hele hoop muntstukjes;
5. Info over het betalen met muntjes van 1 en 2 eurocent;
6. Het feit dat de consument betalen met cash nog altijd belangrijk vindt.

Welk bedrag mag ik maximaal contant betalen?

Er werd bij wet een maximumbedrag vastgelegd dat geldt voor elke betaling in cash. Als men je betaling in contanten niet mag aanvaarden, rijst de vraag hoe je een dure aankoop zoals meubels en een auto dan kunt betalen, liefst met de zekerheid dat de handelaar zijn geld en jij het bestelde zult krijgen. Want betalen met een cheque is al lang niet meer van deze tijd. 

Klik op Praktische regels bij betalingen in cash voor meer info over het maximumbedrag bij contante betalingen.

Mag een handelaar het te betalen bedrag afronden?

Wanneer je in de winkel staat en cash geld bovenhaalt om te betalen, zul je merken dat de handelaar het eindbedrag afrondt. Daar is hij wettelijk toe verplicht. Dat zal nu eens in je voordeel uitvallen, dan weer in je nadeel.

Klik op Praktische regels bij betalingen in cash om meer te lezen over de verplichting voor handelaars om bij een betaling met cash het eindbedrag af te ronden en hoe ze dat moeten doen.

Mag de handelaar je biljetten van 200 en 500 euro weigeren?

Bij betalingen in contant geld moet je beseffen dat het normaal is dat een handelaar in bepaalde omstandigheden een grote coupure mag weigeren. 

Klik op Praktische regels bij betalingen in cash om meer te lezen over het betalen met grote coupures.

Mag een handelaar weigeren om een betaling met een hele hoop muntstukjes aan te nemen?

Als je thuis een pot vol euromunten hebt staan en die wilt liquideren, zul je daar niet bij elke handelaar mee kunnen betalen. 

Klik op Praktische regels bij betalingen in cash om meer te lezen over het betalen met een grote hoeveelheid munten.

Kun je nog betalen met muntjes van 1 en 2 cent?

Veel handelaars zijn koele minnaars van muntjes van 1 en 2 eurocent. Maar het is niet omdat ze de eindafrekening bij een contante betaling moeten afronden, dat jij die kleine rosse muntjes niet mag gebruiken.

Klik op Praktische regels bij betalingen in cash om meer te lezen over betalen met muntjes van 1 en 2 eurocent.

De consument wil cash

Tot voor kort leek het evident dat je in de handel met cash kon betalen. Maar de covidpandemie heeft daar verandering in gebracht, en elektronische betalingen werden sterk aangemoedigd, tot het punt dat sommige winkels nu alleen nog dit type betaling accepteren.

In juni 2022 voerden we een enquête uit die bevestigde dat de Belgen de mogelijkheid wilden behouden om ter plaatse contant te betalen. We vroegen online wat de mensen vonden van de idee dat handelaars betalingen met cash zouden mogen weigeren. We kregen meer dan 1 300 bruikbare antwoorden binnen (representatief staal van de bevolking). Drie kwart van alle respondenten sprak zich daartegen uit. Ze haalden daarvoor deze redenen aan: 

• Er moet altijd een alternatief zijn voor een elektronische betaling, bijvoorbeeld bij een technisch defect aan het betaaltoestel of als de betaalkaart onleesbaar blijkt (86 %).
• Niet iedereen heeft altijd de mogelijkheid om elektronisch te betalen (63 %).
• Niet iedereen is vertrouwd met elektronische betalingen (50 %).
• De bank hoeft niet te weten wat ik allemaal koop (38 %).
• Cash biedt de mogelijkheid om met geld te leren omgaan (37 %). 

Ruim de helft van de respondenten antwoordde ook nog geregeld met cash te betalen.

We zijn daarom verheugd dat de verplichting voor winkeliers om contant geld te accepteren nu in de wet wordt erkend. Dit is een essentieel consumentenrecht waar we altijd bij de overheid op hebben aangedrongen.

De handelaar mag slechts tot een bepaald bedrag aan cash aanvaarden 

Voor elke betaling aan een handelaar mag je hooguit € 3 000 cash betalen. De grootte van het aankoopbedrag speelt geen enkele rol: voor een auto van € 15 000 mag je dus slechts € 3 000 cash betalen, maar idem dito voor een van € 40 000. 

Die limiet geldt zowel voor de aankoop van goederen als bij dienstverleningen. Dus bijvoorbeeld ook als je een nieuwe badkamer laat installeren. 

Ze is daarentegen niet van toepassing bij betalingen tussen particulieren. Als je dus bijvoorbeeld een tweedehandsauto voor € 5 000 overkoopt van een particulier, mag je die som volledig met contant geld betalen. 

Ook vastgoedtransacties vallen daarbuiten, in dat geval zijn contanten zelfs helemaal uit den boze.

Bij niet-naleving van de regels zijn zowel jij als de handelaar aansprakelijk en je riskeert allebei een aanzienlijke boete van de FOD Economie.

De factuur opsplitsen heeft geen zin

Je kunt de regel van het maximumbedrag voor cash niet omzeilen door de prijs in schijven te betalen. Voor de wet verandert dat immers niets: transacties die met elkaar verband houden, worden als één transactie beschouwd. Als je dus bijvoorbeeld een voorschot betaalt en het saldo later, wordt naar het volledige verschuldigde bedrag gekeken om te zien of de limiet van € 3 000 wordt overschreden of niet.

Hoe betaal je een som van meer dan € 3 000?

Een bedrag van meer dan € 3 000 kun je in de eerste plaats met een bankkaart betalen, dus ofwel een debetkaart ofwel een kredietkaart.

Daarbij zijn wel enkele hinderpalen mogelijk:

• Aan elke kaart is een gebruikslimiet verbonden, verschillend volgens de kaart en de bank. 
  Voor een debetkaart kunnen verschillende gebruikslimieten van toepassing: per verrichting, per dag, per week. Het is handig als je al die maxima kent wanneer je plots een grote som moet betalen. Je kunt de limiet indien nodig in principe tijdelijk laten optrekken (soms moet je dat in het kantoor gaan vragen, soms kun je het zelf doen via internetbankieren of via je app).
  Bij kredietkaarten is de gebruikslimiet van toepassing voor de tijdspanne waarvoor per keer een afrekening wordt gemaakt. Je kunt die hele limiet in één keer opgebruiken. Maar je moet wel altijd rekening houden met de verrichtingen die je eerder hebt gedaan (of de waarborg die met je kaart werd geblokkeerd) en waardoor dus al een deel van je gebruikslimiet is opgeslorpt. Weet ook dat het met een standaardkredietkaart niet altijd zal lukken om een groot bedrag te betalen omdat de gebruikslimiet meestal lager ligt dan € 3 000 per maand, maar met een uitgebreide kredietkaart (type “gold”) kan het soms wel mogelijk zijn.
  Als je zowel een debet- als een kredietkaart hebt, kun je de handelaar desnoods vragen om beide kaarten te mogen gebruiken, want ze hebben elk hun eigen limiet, los van elkaar.

Een tweede mogelijkheid is het geld overschrijven. 

Het nadeel van een gewone overschrijving is dat de betaling niet samenvalt met de levering van het goed of de dienstverlening. Als je het geld pas achteraf overschrijft, moet de handelaar dus vertrouwen hebben in jou, en andersom als je de overschrijving vooraf uitvoert.

Dat nadeel kan worden opgelost met een instantoverschrijving. Het geld staat dan binnen enkele seconden op de rekening van de ontvanger. Maar om een instantoverschrijving te kunnen uitvoeren moeten zowel de bank van de opdrachtgever als de bank van de begunstigde die dienst aanbieden. Check bij jouw bank of ze hier extra kosten voor aanrekent. Sommige banken bieden instantoverschrijvingen alleen aan voor overschrijvingen via de app en niet voor overschrijvingen via internetbankieren. 

Ook voor overschrijvingen gelden echter maxima. Ze verschillen niet alleen van bank tot bank, maar eventueel tevens volgens de manier waarop de overschrijving wordt doorgegeven en soms zelfs al naargelang de begunstigde. De maxima liggen wel hoger dan die van de bankkaarten.

De handelaar zal het bedrag desnoods afronden

Als je een handelaar in cash betaalt, is hij verplicht om het eindbedrag af te ronden op het dichtste veelvoud van 5 cent. Hij zal dus afronden:

• naar boven wanneer de eindafrekening een bedrag is dat eindigt op 3, 4, 8 of 9 cent;
• naar onderen wanneer de eindafrekening een bedrag is dat eindigt op 1, 2, 6 of 7 cent.

Let wel! Die regel geldt wel degelijk alleen bij cash betalingen. Bij elektronische betalingen mag de handelaar kiezen of hij afrondt of niet. Maar als hij in dat geval wil afronden, moet dat in de winkel duidelijk vermeld staan vóór de klanten betalen. Anders riskeert hij een boete in geval van controle door de Economische Inspectie.

Handelaren moeten contante betaling accepteren

Hoewel elektronische betalingen steeds populairder worden, blijven veel consumenten hun aankopen contant betalen. Sinds 31 maart 2024 heeft de wet dit recht formeel erkend: winkeliers moeten contant geld accepteren als betaling wanneer zowel koper als verkoper fysiek aanwezig zijn op het moment van aankoop. Dit geldt niet voor online betalingen, verkoopautomaten, ticketautomaten, enz.

In bepaalde uitzonderlijke omstandigheden kan een winkelier echter weigeren om een contante betaling te accepteren.

1. Om naar behoren gerechtvaardigde veiligheidsredenen kunnen detailhandelaren tijdelijk weigeren contant geld aan te nemen, maar in dat geval moeten zij de consument bij de ingang van de vestiging en aan de kassa waarschuwen. In de praktijk valt nog af te wachten of detailhandelaren die geen contante betalingen willen, niet in de verleiding zullen komen om misbruik te maken van deze mogelijkheid.
   
   
2. Winkeliers kunnen ook de nominale waarde van de biljetten die ze accepteren beperken als de nominale waarde van het aangeboden biljet niet in verhouding staat tot het door de consument verschuldigde bedrag. Met andere woorden, betaal je brood van € 2,10 niet met een biljet van € 200 - dan kan de bakker het weigeren.
   
   
3. Een handelaar mag soms weigeren om veel muntstukken voor één en dezelfde betaling te aanvaarden.  Het feit dat een handelaar je betaling mag weigeren als je meer dan 50 munten tegelijk aanbiedt, berust niet op de wet maar louter op officiële maar niet-dwingende richtlijnen. Wat kun je dan doen om van een grote hoeveelheid munten af te geraken? Om te beginnen kun je naar de bank, maar dat kan je geld kosten. Je kunt ook terecht aan de loketten van de Nationale Bank van België (NBB), de Berlaimontlaan 3, 1000 Brussel, maar ook in dat geval gelden bepaalde limieten voor hoeveel je gratis kunt binnenbrengen. Een andere optie: in sommige handelszaken en supermarkten kun je betalen door je munten in een geldautomaat te stoppen, maar dat is niet altijd mogelijk met muntstukken van 1 of 2 eurocent.
   
   
4. Een handelaar mag muntjes van 1 en 2 eurocent niet weigeren. Ook al worden contante betalingen afgerond op 5 cent, er bestaat nog altijd de mogelijkheid om te betalen met stukken van 1 en 2 eurocent. De handelaar mag die rosse muntjes dus niet weigeren.

Als je een probleem hebt met een winkelier die je contante betaling weigert zonder geldige reden of die geen elektronisch betaalsysteem aanbiedt (winkeliers zijn verplicht om er ten minste een van hun eigen keuze aan te bieden), kun je dit melden bij de Economische Inspectie via deze website.