De inflatie in de supermarkt daalt, de woede van de boeren stijgt: is de consument verantwoordelijk voor ‘te goedkope’ voeding?
1000 producten in prijs verlaagd, XXL-deals en merkenfestival: de supermarkten pakken weer groots uit met promoties dezer dagen. En dat is ook langzaamaan te merken in de prijzen die consumenten betalen in de supermarkt: gemiddeld gezien zijn die de voorbije maanden al wat gedaald. Dat heeft z’n impact op de inflatiecijfers die Testaankoop iedere maand berekent op basis van 3.500 producten uit de supermarkt: die bedraagt nu 5,93%. Ze neemt dus verder af, maar we betalen toch nog altijd meer dan een jaar geleden. En ten opzichte van 2 jaar geleden betalen we zelfs 25,27% meer. Ondertussen zien ook de boeren de toekomst somber in. Hoog tijd om van gezonde, duurzame voeding een logische en betaalbare keuze voor consumenten te maken.
Dure boodschappenmandjes
Wie de prijsevoluties van basisproducten in de supermarkt bekijkt, wordt niet meteen gelukkig. Alles stijgt, zo tonen deze voorbeelden aan. Vooral de groenten kenden een enorme prijsstijging: ajuinen, wortelen, maar ook bloemkool en aardappelen zijn een stuk duurder dan vorig jaar, en zeker dan twee jaar geleden.
De laatste maanden is er wel voorzichtig positief nieuws: hier en daar dalen enkele prijzen en zorgen promoties ervoor dat de consument toch bepaalde producten goedkoper kan kopen. Brood is bijvoorbeeld 2% goedkoper dan vorig. Maar zelfs dat is relatief: een brood kost gemiddeld nog altijd 24% meer dan twee jaar geleden.
Betaalbaarheid vs Duurzaamheid: wat is de rol van de consument?
De enorme prijsstijgingen bezorgden consumenten in de loop van 2023 kopzorgen. Besparen was de boodschap, zeker met de energiecrisis die nog lang zijn impact heeft gehad op het budget van Belgische gezinnen. De laatste consumentenbarometer van Testaankoop toont aan dat consumenten hun rekeningen nog maar moeilijk konden betalen, ook in de supermarkt. In dat kader is het logisch dat ze keken, en nog altijd kijken, naar goedkopere voeding. Jammer genoeg kom je dan al gauw in het segment van de ongezonde voeding.
Nochtans is het heel belangrijk te vermelden dat de werkelijke kost van ongezonde voeding veel hoger ligt dat het kassaticketje in de supermarkt. De Food & Agriculture Organization (FAO) berekende de verborgen kosten (bijvoorbeeld via de ziekteverzekering en de impact op het klimaat) van de agro-industrie van 154 landen: 10 billioen Amerikaanse dollar. Specifiek voor België is zo’n 80% van die verborgen kosten louter en alleen te wijten aan ongezonde voeding: te weinig fruit en groente, te weinig volkoren granen, te veel suiker.
In de keuze voor ongezonde, maar goedkope voeding ligt zeker een verantwoordelijkheid van de consument. Tegelijkertijd is er een wil om meer te kiezen voor duurzame en lokale producten, tonen vele studies van Testaankoop en andere consumentenorganisaties aan. Consumenten zijn bereid hun gewoontes aan te passen. Maar de keuze voor die duurzame en lokale producten is op dit moment nog niet de logische, toont een onderzoek in België aan. Er is een mismatch tussen wat de consument wil, en wat de markt aanbiedt. Consumenten vragen niet om de allerlaagste prijzen, no matter the (hidden) cost.
De oplossing is volgens Testaankoop tweeledig. “Enerzijds moet gezonde en duurzame voeding betaalbaar worden”, stelt Laura Clays, woordvoerder van Testaankoop. “Maak het fiscaal aantrekkelijker, ken subsidies toe aan boeren die investeringen doen in ecologischere landbouw, en reguleer – lees: beperk – de reclame van ongezonde producten. Daarnaast moet onze afhankelijkheid van fossiele energie en van geïmporteerd veevoeder teruggeschroefd worden. Dat hoeft niet gepaard te gaan met grote prijsstijgingen. Want het was juist deze afhankelijkheid die leidde tot de enorm hoge inflatiecijfers van het voorbije jaar. Duurzaamheid is dus geen utopie, integendeel, het is een voorwaarde voor een realistisch landbouwbeleid. Eentje waar boeren en consumenten elkaar kunnen vinden.”
Toegang pers