Auteursrecht: hoe andermans werk gebruiken

Welke werken worden beschermd door auteursrecht?

De wet bepaalt dat om auteursrechtelijk beschermd te worden, het werk of de creatie aan de volgende voorwaarden moet voldoen:

• Het werk moet origineel zijn;
• Het werk moet in vorm zijn gebracht (d.w.z. belichaamd);
• Het werk moet het resultaat zijn van een creatieve activiteit.

Lees meer over wat wel en niet auteursrechtelijk beschermd is.

Basisprincipe van auteursrecht: toestemming is vereist

Het basisprincipe van het auteursrecht is dat toestemming moet worden verkregen van de auteur van het werk als het gereproduceerd moet worden. Dit principe is van toepassing op werken zoals foto's, illustraties en schilderijen, op voorwaarde dat ze worden beschouwd als "origineel" in de zin van de wet.

Kan ik een foto gebruiken die ik niet zelf heb gemaakt?

Wil je een foto die door iemand anders is gemaakt, gebruiken op je website of voor je sociale netwerk? Dan moet je uitzoeken hoe het werk beschermd is. De wet voorziet in de bescherming van fotografische werken.

Toestemmingsaanvraag en betaling van auteursrechten

Om een foto te mogen gebruiken, moet je toestemming vragen aan de fotograaf of aan een auteursvereniging (vereniging voor collectief beheer zoals SOFAM en SABAM).

Het is belangrijk om de rechthebbenden te identificeren, d.w.z. de persoon of personen die het auteursrecht op een werk bezitten. 

In sommige gevallen moet je naast de toestemming ook royalty's betalen om de foto te mogen gebruiken. In dit geval moet je de naam van de auteur vermelden wanneer je de foto publiceert. Ook voor de betaling moet je contact opnemen met de rechthebbenden en waar nodig onderhandelen.

Auteursrechten en beeldrechten

Wanneer je een foto met een gefotografeerde persoon wilt gebruiken, moet je (naast het auteursrecht) ook rekening houden met beeldrechten. Voor individuele beeldrechten zijn twee onafhankelijke toestemmingen nodig: een toestemming van de persoon die ermee instemt gefotografeerd te worden en een toestemming om de foto te gebruiken.

In principe is het aan de fotograaf om de toestemming van de gefotografeerde persoon te verkrijgen. De persoon die de foto vervolgens wil gebruiken door deze op zijn of haar website te plaatsen, zal vervolgens moeten controleren of de toestemming is verkregen.

Foto's delen op Facebook en Instagram

Niet alles is toegestaan als je foto's die niet van jou zijn publiceert op je sociale netwerken, zoals Facebook en Instagram (Meta).

De algemene gebruiksvoorwaarden van Meta bevatten een beleid voor het melden van inbreuken op het auteursrecht. 

Als je bijvoorbeeld merkt dat content op Facebook inbreuk maakt op je auteursrecht, kun je dit melden via een formulier of door rechtstreeks contact op te nemen met Facebook. 

Meta adviseert in haar algemene voorwaarden ook dat je alleen inhoud mag publiceren waarvan jij de auteur bent.

In bepaalde gevallen behoudt Meta zich ook het recht voor om inhoud te verwijderen als deze is gerapporteerd wegens schending van het auteursrecht. In het geval van recidive kan Meta zelfs het account in kwestie sluiten.

Mag ik muziek gebruiken die niet rechtenvrij is?

Nee, dat kan alleen met toestemming en betaling van royalty's.

Aan de andere kant, als je website een hyperlink bevat naar een muziekstuk dat voor iedereen toegankelijk is, hoef je geen royalty's te betalen.

Als de hyperlink echter verwijst naar content die niet voor iedereen toegankelijk is (bijvoorbeeld content die alleen voor abonnees toegankelijk is), moet je opnieuw toestemming vragen aan de auteur en/of uitvoerende kunstenaar en moet je mogelijk royalty's betalen. Als je geen toestemming kunt krijgen, mag je de hyperlink niet plaatsen.

Onze tips voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken

Als je beschermde werken gebruikt, zoals afbeeldingen of muziek, hou dan hier rekening mee: 

• Maak een inventarisatie van de elementen die gereproduceerd of gebruikt zullen worden op de website en die waarschijnlijk auteursrechtelijk beschermd zijn.
• Identificeer de rechthebbenden van wie u de toestemming moet krijgen.
• Bepaal de auteursrechtelijke toestemmingen die u moet verkrijgen.
• Vraag de auteur of de auteursrechtenorganisatie, zoals SOFAM of SABAM, naar de tarieven die van toepassing zijn op auteursrechten.

Vragen over auteursrecht?

Heb je andere vragen over auteursrecht? Bekijk dan ons volledige dossier over dit onderwerp, dat licht werpt op dit belangrijke aspect van intellectueel eigendom.

Meer info over auteursrecht