Auteursrecht: alles wat je moet weten

Wat is auteursrecht?

Auteursrecht is een recht dat auteurs het intellectuele eigendom van hun werk verleent. Het beschermt de makers van originele literaire en artistieke werken. En het betekent dat een werk niet mag worden gebruikt zonder toestemming van de auteur.

Hoe lang duurt het auteursrecht?

Het auteursrecht duurt 70 jaar na de dood van de auteur (en van elk van de auteurs als er coauteurs zijn). Aan het einde van deze periode vallen werken in het publieke domein en kunnen ze dus zonder toestemming van de auteursrechthebbenden worden gebruikt.

Na de dood van de auteur gaat het auteursrecht over op de erfgenamen of een persoon die hiervoor is aangewezen. Personen aan wie de auteur rechten heeft overgedragen of verleend, blijven deze uitoefenen, zoals een uitgever of een producent.

Welke werken zijn auteursrechtelijk beschermd?

Hoe bescherm je je werk door auteursrecht?

Je werk beschermen betekent bewijs leveren dat jij de auteur bent van het idee. Het betekent dat je moet bewijzen wanneer je het werk hebt gecreëerd, dat jij de auteur bent, zodat je het werk beschermt tegen het kopiëren door potentiële concurrenten. Dit betekent dat je de eigendom van het werk opeist.

Welke bescherming betekent dit voor het werk? 

In termen van bescherming impliceert dit een recht op auteurschap, een recht op de integriteit van het werk. Bijvoorbeeld: het herschrijven van het werk van Roal Dahl om het politiek correcter te maken is een vervorming van zijn werk. Dit zijn morele rechten.

Een andere vorm van bescherming betreft het ontvangen van een vergoeding voor het gebruik van werken door derden. Voorbeeld: reproductie. Dit zijn economische rechten.

Welke stappen moet je nemen om je werk te beschermen?

Je moet de datum van creatie kunnen bewijzen om aan te tonen dat jij de eerste auteur van het werk bent. Hoe doe je dit?

Stuur jezelf een aangetekende brief

Stuur jezelf een aangetekende brief met ontvangstbevestiging: bijvoorbeeld foto's van je creaties van kostuumjuwelen. Beschrijf de gebruikte materialen, het proces waarmee ze zijn gemaakt, de modellen die je hebt gekozen en wat je heeft geïnspireerd. Kortom, alles wat je persoonlijke stijl laat zien. Maak de envelop niet open.

Registreer je ontwerp bij officiële instanties

Het is ook mogelijk om je creatie te registreren bij officiële instanties, zodat je gemakkelijker bewijs kunt leveren van de bestaansdatum.

Je kunt bijvoorbeeld naar een registratiekantoor van de Federale Overheidsdienst Financiën gaan om documenten te registreren (alleen op papier). Of je kunt een notaris een akte laten opmaken waarin het bestaan van het werk wordt vastgelegd.

De i-DEPOT envelop

Een andere manier om de datum van creatie van een werk te bewijzen is de envelop i-DEPOT van het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE). Deze envelop bevat documenten die je creatie zo nauwkeurig mogelijk beschrijven. Je kunt hem per post terugsturen of online aanvragen via de website van het BBIE.

Hoeveel kost het om je werk te beschermen?

Hoe weet je of er auteursrecht is?

Je moet ervan uitgaan dat elk werk (als het voldoet aan de voorwaarden van originaliteit en uitvoering) standaard automatisch auteursrechtelijk beschermd is.

Als je een creatie wilt hergebruiken voor je eigen creaties, moet je een aantal elementen controleren en kijken of er een uitzondering mogelijk is. Welke stappen je moet ondernemen, hangt af van de aard van het werk en hoe je het wilt gebruiken. Lees meer in ons artikel over hoe andermans werk gebruiken.

In sommige gevallen hoef je als gebruiker geen toestemming te vragen om een beschermd werk te gebruiken. Er zijn echter specifieke voorwaarden die je moet controleren.

Sommige auteurs staan bijvoorbeeld toe dat hun creaties rechtenvrij worden gebruikt. Hoe kun je een auteursrechtvrij werk herkennen? Je kunt de gebruiksvoorwaarden van een werk beter begrijpen door het logo dat erop is aangebracht. 

Uitzonderingen op het auteursrecht

Er zijn uitzonderingen op het auteursrecht waardoor je een werk mag reproduceren of verspreiden zonder toestemming te vragen.

Dit is het geval voor onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, voor citaten uit werken, voor de mededeling van werken als onderdeel van schoolactiviteiten, voor de uitvoering van een werk in openbare examens, parodie enz.

Andere uitzonderingen op het auteursrecht zijn privégebruik van werken of kopieën van werken, uitzonderingen ten gunste van informatie enz.

Wat kun je doen als je een beschermd werk wil gebruiken?

Toestemming vragen om het werk te gebruiken 

Als het werk beschermd is, vraag dan de auteur of een collectieve beheersorganisatie voor auteursrechten (bv. SABAM, SACD, SOFAM, enz.) om toestemming om de creatie te gebruiken. 

Vergoeding betalen

In andere gevallen moet je ook een vergoeding betalen om de auteur te vergoeden. 

Wil je het werk van iemand anders gebruiken dat beschermd is? Lees meer in dit artikel.

Wat zijn de straffen voor inbreuken op het auteursrecht?

De Belgische wet voorziet in een aantal manieren om een einde te maken aan inbreuken op het auteursrecht of om een schadevergoeding te krijgen.

Ernstige inbreuken op het auteursrecht worden bestraft met strafrechtelijke sancties, d.w.z. boetes of gevangenisstraffen.

Wanneer de auteur bijvoorbeeld een strafrechtelijke klacht indient, kan de persoon die een werk zonder toestemming heeft gebruikt met kwaadaardige of frauduleuze bedoelingen, een gevangenisstraf krijgen van 1 tot 5 jaar en een boete van 500 tot 100 000 euro.

Vragen over auteursrecht?

Als je nog vragen hebt over auteursrecht, met name met betrekking tot het hergebruik van afbeeldingen of muziek, raadpleeg dan ons artikel over auteursrechtelijk beschermde werken.