De toekomst van de notaris: "Explosie aan nieuwe wetgeving"

Wat zijn vandaag de grootste uitdagingen waar het Belgische notariaat voor staat? 

Katrin Roggeman, voorzitter van de Federatie van het Notariaat: De grootste uitdaging is een explosie aan nieuwe wetgeving, eigenlijk vooral de herziening van bestaande wetgeving enerzijds gecombineerd met een steeds verdergaande regionalisering van de wetgeving anderzijds. In die zin dat er dus bijvoorbeeld op fiscaal vlak en administratiefrechtelijk vlak en zelfs nog op andere domeinen in feite 3 verschillende wetgevingen zijn. Daarnaast hebben de laatste ministers van Justitie ook voor een heel aantal hervormingen gezorgd zoals bv in het verbintenissenrecht, het vennootschapsrecht, het erfrecht, het huwelijksvermogensrecht enz. Het is dus de grote uitdaging voor het notariaat om daar volledig mee mee te blijven."

"Tegelijk is het feit dat de notaris zoveel rechtstakken moet beheersen nu net de grootste troef ten opzichte van andere juridische beroepen en is dat misschien iets te weinig gekend bij de burger. Want zelfs al houdt hij zich in een bepaald geval bezig met de verkoop van een huis, is het toch heel interessant om ook na te denken over de erfrechtelijke consequenties, de consequenties op het gebied van huwelijksvermogensrecht, de fiscale consequenties enz. Dat is een enorm surplus." 

Jan Sap, directeur-generaal van de Federatie van het Notariaat: "Uit bevraging van notarissen blijkt dat ze inderdaad worstelen met de complexiteit van de wetgeving maar ook van de samenleving zelf. Nieuw samengestelde gezinnen, co-housing, en dergelijke meer vergt nieuwe manieren van denken en flexibiliteit, ook van de notaris." 

Lees verder onder foto

Katrin Roggeman en Jan Sap

De digitalisering van de notaris

Hoe zien jullie de evolutie van het beroep? Bestaat het beroep nog over 10 of 20 jaar? Heeft het beroep nog nut in de huidige maatschappij? 

Roggeman: "Het notariaat zet veel in op de digitalisering. De federatie stimuleert dit ook. Ik denk dat de zaken die puur transactioneel zijn meer en meer gedigitaliseerd zullen worden waardoor er meer tijd vrijkomt voor de rol van de notaris als raadgever. Volgens mij is dat ook wat de mensen van ons verlangen. Digitale processen gaan ons helpen om bepaalde zaken sneller te kunnen doen, en ons beroep efficiënter maken. Die raadgevende rol is belangrijker geworden omwille van die complexiteit van de wetgeving." 

Sap: "Studies wijzen uit dat Belgen nog steeds veel vertrouwen hebben in de notaris. Het is fundamenteel om dat vertrouwen te behouden. Mensen weten dat als ze bij de notaris buiten komen alles in orde is. Het is uiterst belangrijk ook in onze digitale oplossingen te verzekeren dat dat zo is."

Roggeman: "Aanvullend zou ik nog willen zeggen dat de notaris in de toekomst volgens mij ook een aantal taken zou kunnen overnemen van de rechtbanken. Om justitie te ontlasten en de efficiëntie van ons rechtssysteem te bevorderen."  

Meer transparantie en duidelijkheid

De meeste consumenten denken bij het woord notaris spontaan aan de hoge kosten. Wat antwoorden jullie aan diegenen die die kosten niet gerechtvaardigd vinden? 

Roggeman: "Het gaat om een wettelijk tarief en uiteraard houden wij ons daar dus aan. Het belangrijke punt is denk ik dat er meer transparantie moet zijn en duidelijk aan de burger moet uitgelegd worden wat en waarvoor hij betaalt. Dus concreet, het gaat zoveel kosten en dat zijn dan administratieve kosten, registratiebelasting, kosten voor  alle mogelijke attesten die we moeten aanvragen - en die overigens soms erg duur zijn -, enzoverder. Ik moet eerlijk zeggen dat als we dat doen we maar zelden de reactie krijgen van: oei ik betaal toch heel veel aan de notaris."

"Maar misschien zouden we niet alleen moeten uitleggen wat de kosten zijn maar ook hoeveel tijd een dossier in beslag neemt. Want bv bij de verkoop van een onroerend goed begint het met een eerste ontvangst, dan het opstellen van de verkoopovereenkomst en eventueel bijsturen, het verzamelen van alle vereiste documenten, dan de akte en daarna nog het fiscale luik en de overschrijving om de overdracht tegenstelbaar te maken aan derden. Dat alles is uiteraard ettelijke uren werk."

Lees verder onder foto

Testaankoop raadt de mensen altijd aan vooraf inlichtingen in te winnen en de kosten te bespreken. Maar doen mensen dit ook?

Roggeman: "Sommigen voelen misschien wel wat schroom om te durven vragen naar de kosten maar in het algemeen durven de meesten best wel veel vragen te stellen. Ik vind dat de toestand op dat vlak erg is verbeterd als ik het vergelijk met toen ik in het begin notaris was, zo’n 20 jaar geleden. Deels omdat we daar als notaris ook zelf meer mee bezig zijn en dat we spontaan om eventuele vragen verzoeken. Al kan ik natuurlijk niet voor elke notaris spreken. En ik ervaar ook dat mensen het zeer positief ervaren om alles op voorhand duidelijk mee te delen. Uiteraard heeft de burger recht op die uitleg dus is het ook niet meer dan normaal dat hij die uitleg van ons krijgt."

Heb je nog vragen over de Belgische notarissen?

Heb je een notaris nodig maar je weet niet hoe je die moet vinden? Begrijp je niet waarom de tarieven van notarissen zo hoog zijn? Wil je weten at de tarieven voor 2023 zijn? Of ben je niet tevreden met je huidige notaris en je wil een klacht indienen? Neem dan een kijkje in ons dossier over het Belgische notariaat.

Hoe een notaris kiezen of een klacht indienen