Tot 261 chemische verontreinigende stoffen besmetten onze kinderen
In juni 2021 verzamelden we bij 101 kinderen tussen 3 en 15 jaar een kleine haarlok van 3 cm (bij de wortel). Een biomonitoringtest van deze stalen heeft de chronische blootstelling aan verontreiniging gedurende de laatste drie maanden aan het licht gebracht (het haar groeit gemiddeld 1 cm per maand). Concreet is in een gespecialiseerd labo onderzoek verricht naar 1800 organische polluenten (verontreinigende stoffen).
Tot 12 polluenten per kind
Er werden 261 polluenten aangetroffen, waarvan 56 bij meer dan twee kinderen. Soms waren de verontreinigende stoffen zeer verschillend tussen een broer of zus, of zelfs tussen tweelingen. Amper drie van de 101 geteste kinderen waren slechts door één polluent besmet. Geen enkel kind ontsnapt dus aan de vervuiling, noch in Vlaanderen, Wallonië en Brussel, noch in de stad of op het platteland. En jonge kinderen blijven niet gespaard, want we stelden de besmetting vast vanaf 3 jaar (onze persconferentie).
Het laboratorium detecteerde gemiddeld 5,5 polluenten per kind, maar sommige hadden er veel meer. Bijna een derde (31%) van de geteste kinderen vertoonde een hoge chronische toxiciteit, aangezien hun haar meer dan 7 organische polluenten bevatte en bij sommigen zelfs tot 12. Hoewel indrukwekkend, bereikt dit cijfer gelukkig niet de alarmdrempel die door de laboratoriumdeskundigen is vastgesteld (vanaf 20 polluenten). Een klein aantal resultaten (15/554) overschreed 2 nanogram/gram haar, wat betekent dat de bron van de chronische blootstelling moet worden achterhaald om de oorzaak van de besmetting uit te sluiten.
Sommige polluenten zijn al heel lang verboden
Onder de ontdekte polluenten zijn niet minder dan 23 chemische stoffen die in Europa zijn verboden, sommige al sinds jaren. Bijvoorbeeld, "DNOC", een bestrijdingsmiddel dat verboden is sinds ... 1999 ! Of Atrazine, dat bij een van de kinderen werd aangetroffen terwijl het geboren was ruim nadat het product in 2012 werd verboden. Atrazine is een voorbeeld van een persistent herbicide waarvan de residuen nog jaren na het verbod kunnen worden aangetroffen (namelijk in de watervoorziening in het geval van Atrazine).
Wij vonden ook een product van de carbamaten-familie, Carbofuran-3-OH-7-fenol, een metaboliet van een bestrijdingsmiddel dat wordt gebruikt tegen insecten in aardappel-, tarwe-, rijst- en sojagewassen. Dat neurotoxische en in Europa verboden product wordt ervan verdacht een hormoonontregelende stof te zijn. Toch kan het nog steeds worden gebruikt in minder scrupuleuze landen buiten de EU, door landbouwers wier producten uiteindelijk weer op ons bord belanden.
Lees ons dossier over kinderen en vervuiling
Pesticiden en hun afbraakproducten zijn verantwoordelijk voor meer dan 60% van de polluenten die we bij de kinderen vonden. Dit zijn insecticiden, herbiciden, fungiciden (tegen schimmels en zwammen), rodenticiden (tegen knaagdieren), mollusciciden (tegen naaktslakken)... Weet dat België in de top drie staat van Europese landen die de meeste pesticiden in hun landbouw gebruiken.
Medicijnen (antibiotica, ontwormingsmiddelen), zowel voor diergeneeskundig als voor menselijk gebruik, komen op de tweede plaats (10%). Zij worden gevolgd door synthetische chemische tussenproducten (9,2%) zoals brandvertragers en weekmakers die met name in de textielindustrie en in huishoudelijke producten worden gebruikt; bij 13 kinderen werd bijvoorbeeld tri-iso-butylfosfaat aangetroffen.
Wat zijn de gezondheidsrisico's?
Niet al deze stoffen zijn noodzakelijkerwijs giftig. Toxiciteit is een relatief begrip, dat afhangt van de hoeveelheid waaraan het lichaam wordt blootgesteld. En elke persoon reageert anders, afhankelijk van zijn of haar gevoeligheid voor de stof en de levensfase; kinderen en zwangere vrouwen zijn bijvoorbeeld kwetsbaarder. Hoewel het onmogelijk is volledig te ontsnappen aan ons verontreinigde milieu, kan een gezonde levensstijl – evenwichtige, biologische en lokale voeding, regelmatige lichaamsbeweging en de keuze voor het consumeren van niet-giftige producten – helpen de blootstelling te verminderen. Lees onze tips hieromtrent.
Van sommige van de geïdentificeerde polluenten is echter bekend dat zij kankerverwekkend, mutageen (genetische schade), teratogeen (effecten op de foetus), reprotoxisch (vruchtbaarheidsproblemen), neurotoxisch (toxisch voor het zenuwstelsel) en, voor velen, hormoonontregelend zijn. Om nog maar te zwijgen van de vele allergenen en de nieuwe chemische moleculen die elke dag de markt overspoelen en waarover we nog niets weten.
Een van de grootste risico's van deze vervuiling waaraan wij en onze kinderen dagelijks worden blootgesteld, is het "cocktaileffect", een proces waarbij moleculen, ook al zijn zij in principe onschadelijk, door synergie schadelijk kunnen zijn voor ons lichaam.
Onze eisen
Als consumentenorganisatie is het onze plicht om te informeren, sensibiliseren en de problematische punten die tijdens onze verschillende onderzoeken aan het licht zijn gekomen, aan de kaak te stellen. Daarom waarschuwen we de autoriteiten en vragen we
- meer controles (een bepaald aantal kinderen wordt duidelijk blootgesteld aan stoffen die nochtans verboden zijn);
- een verbod op de verkoop, door EU-ondernemers, van producten die in de EU verboden zijn;
- meer onderzoek naar het cocktaileffect op de gezondheid (het voorzorgsprincipe);
- strengere regels voor het opnieuw toelaten van pesticiden.
Heb je een vraag?
Voor meer informatie kan je ons volledige dossier over kinderen en vervuiling lezen. Of je kunt een beroep doen op de experts van onze adviesdienst, elke werkdag van 9 tot 12.30 uur en van 13 tot 17 uur (16 uur op vrijdag).