Zo koop je een huisdier aan

Honden: in principe allemaal toegestaan

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is geen enkel hondenras verboden in België. Toch werd enkele jaren geleden een lijst van “verboden honden” opgesteld, waarop veel kritiek kwam vanwege kwekers, gedragsdeskundigen en dierenartsen.

Veel gemeenten eisen wel dat eigenaren bepaalde hondenrassen aangeven, en deze dieren een muilkorf op de openbare weg omdoen of verbieden volkomen het bezit ervan. Informeer je dus bij het gemeentebestuur vóór je een pitbull, rottweiler, Argentijnse dog of bullterriër aanschaft. Of zelfs voordat je met je dier naar een bepaalde gemeente verhuist.

Let ook op als je je hond naar Frankrijk wilt meenemen. Daar zijn bepaalde rassen verboden (zoals pitbulls zonder stamboom), en zijn andere alleen onder bepaalde voorwaarden toegestaan (bijvoorbeeld rottweilers).

Katten: er zijn uitzonderingen

Men vergeet vaak dat bepaalde kattenrassen verboden zijn.

Met name de nieuwe rassen die voortkomen uit een kruising tussen een huiskat en bepaalde wilde kattenrassen: de Bengaal die afstamt van de Aziatische luipaardkat, en de Savannah-kat die afkomstig is van de Afrikaanse serval. Deze hybride katten worden niet als voldoende gedomesticeerd beschouwd om op de lijst van zoogdieren te staan die vóór de 5de generatie mogen worden gehouden. Zo zijn Bengalen in Vlaanderen en Brussel toegelaten vanaf de 5e generatie. In Wallonië moeten Bengalen van de 5de generatie zelfs nog worden goedgekeurd. Als de katten gesteriliseerd zijn, moet hun eigenaar enkel een verklaring voorleggen.

In Vlaanderen mogen ook Foldkatten zoals Scottish fold niet meer worden verhandeld of gekweekt. Die rassen lijden immers aan een erfelijke aandoening waardoor ze niet alleen hun speciale oortjes hebben maar waardoor ze ook last hebben van gewrichtsontstekingen, misvormde poten en kreupelheid. 

Landbouwdieren: afhankelijk van je woonplaats

Als particulier mag je in theorie geiten, schapen, varkens of koeien, kippen, eenden, ganzen... houden. Maar vraag dit altijd na bij jouw gemeente. Sommige gemeenten, en zeker steden verbieden om kippen en vooral hanen te houden in een stadstuin.

Als je in een mede-eigendom of een verkaveling woont, zoek dan de regels hierrond op. Het houden van bepaalde dieren kan verboden zijn.

Positieve lijsten per gewest voor alle rassen

Wat als je je niet tot katten, honden of landbouwdieren wilt beperken?

Vlaanderen, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Wallonië hebben voor zoogdieren en reptielen zogenaamde “positieve” lijsten opgesteld, die verschillen per gewest. Raadpleeg de lijst van het gewest waar je woont om je ervan te vergewissen dat het dier dat je wilt kopen erop staat.

Je mag bijvoorbeeld een konijn houden maar geen haas. Een chinchilla maar geen wasbeer, enz. Als het gewenste dier op de lijst staat, kun je het in principe in huis halen. Als dat niet zo is, mag je het niet kopen of houden. Alleen professionals (bv. dierentuinen) kunnen daarvoor de vereiste toestemming krijgen.

Op de zoogdierenlijst staan 42 toegelaten soorten (43 in Wallonië): dat varieert van de huismuis tot de Aziatische buffel. In Wallonië mag je zelfs een bizon houden, in Brussel of in Vlaanderen kan dat niet.

Voor reptielen is de lijst veel langer en heterogener, afhankelijk van het gewest.

In Vlaanderen bevat de lijst 249 soorten hagedissen, 107 soorten slangen en 66 soorten schildpadden. Let wel: voor sommige giftige soorten heb je een omgevingsvergunning nodig. Ga dit na.

Tot op vandaag bestaat er geen vergelijkbare lijst voor vogels of insecten, wat niet betekent dat in deze categorieën alles mag.

Vlaanderen

Hier vind je de positieve zoogdierenlijst voor Vlaanderen.

Klik hier voor de positieve lijst van reptielen in Vlaanderen.

Meer informatie op de website van Dierenwelzijn Vlaanderen.

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Hier vind je de positieve zoogdierenlijst in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Hier vind je de positieve lijst van reptielen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Meer informatie op de website van Leefmilieu Brussel.

Wallonië

Hier vind je de positieve zoogdierenlijst voor Wallonië.

Klik hier voor de positieve lijst van reptielen in Wallonië.

Meer informatie op de website van Dierenwelzijn Wallonië.

Kijk uit met beschermde soorten

Je moet ook rekening houden met CITES (“Convention on International Trade in Endangered Species”), de Overeenkomst inzake de internationale handel in met uitsterven bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten. De handel in bepaalde wilde soorten is verboden of strikt gereguleerd. Dit is bijvoorbeeld het geval bij Amazone-ara's: de handel in deze in het wild gevangen vogels is ten strengste verboden.

Honden en katten

Om het veelvuldige achterlaten, vaak na een impulsaankoop, tegen te gaan, wordt de verkoop van puppy's en kittens steeds meer gereguleerd.

De verkoop is toegestaan door: een particulier (maar dan heb je geen garantie) of een kweker.

De verkoop is verboden: op de openbare weg, op een markt, op beurzen of shows.

Een dierenwinkel mag alleen vissen, knaagdieren en vogels verkopen. Tenzij de eigenaar ook een erkenning heeft als katten- of hondenkweker.

Niet iedereen is een erkend kweker

De erkenning die kwekers krijgen, varieert volgens het aantal nesten per jaar: occasionele kweker, hobbykweker, beroepskweker, kweker-handelaar. De erkenning is gekoppeld aan een reeks verplichtingen op het gebied van infrastructuur, personeel, dierenverzorging, opvolging door een dierenarts, identificatie van de dieren en de garantie en de informatie die aan kopers moeten worden verstrekt. De precieze regels verschillen volgens dat de kweker in het Vlaams Gewest woont, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of in het Waals Gewest.

Ook honden- en kattenasielen moeten worden erkend en moeten aan verplichtingen voldoen. Ze moeten zich er ook van vergewissen dat je voor het dier zult zorgen volgens zijn behoeften. Daarom kunnen zij bijvoorbeeld weigeren dat een kat die gewoon is om in de tuin te ravotten te laten adopteren door iemand die in een studio woont.

Men mag niet overal reclame maken

Particulieren die puppy's of kittens te koop aanbieden, mogen alleen een advertentie plaatsen in vaktijdschriften of op gespecialiseerde websites. Niet op een tweedehandssite of op een sociaal medium zoals Facebook.

Kwekers met een erkenning mogen een advertentie plaatsen in de algemene pers of op niet-gespecialiseerde websites.

Over het algemeen is het beter om gespecialiseerde winkels of kwekers met meerdere rassen te vermijden: de verkoop van een groot aantal rassen is een teken dat de pups of kittens uit verschillende kwekerijen komen. Soms zijn ze dan afkomstig uit het buitenland waar zij worden “geproduceerd” in dieronwaardige omstandigheden met teefjes die hun hele leven niets anders doen dan kleintjes baren die veel te vroeg bij hen worden weggehaald. Bovendien zijn die vaak ziek en hebben ze een wispelturig karakter door hun gebrek aan socialisatie.

Geef de voorkeur aan kwekerijen die zich toeleggen op een enkel ras en zie erop toe dat er niet te veel dieren zijn. En dat ze goed gesocialiseerd zijn.

Andere huisdieren

De aankoop is wettelijk gereglementeerd

Andere huisdieren (konijn, hamster, parkiet, enz.) vind je, in tegenstelling tot honden en katten, meestal in dierenwinkels, of zelfs in gespecialiseerde dierenwinkels als het gaat om bijvoorbeeld reptielen.

Ze moeten allemaal de opgelegde uitbatingsvoorwaarden in jouw gewest naleven en je alle nodige informatie bezorgen over de omstandigheden die je moet creëren om voor het welzijn van het dier te in te staan.

Sommige asielen nemen ook landbouwdieren op: je kunt er kippen, ganzen, geiten of paarden adopteren.

Formaliteiten per dier

Dieren op de positieve lijsten of landbouwdieren kun je in principe zonder enige formaliteit houden. Let op, deze laatste moet je wel identificeren: schapen, varkens en paarden kunnen in de voedselketen terechtkomen en moeten traceerbaar zijn.

Wil je een kippenhok inrichten? Vraag dan vooraf bij je gemeente of dit is toegestaan, vooral als je van plan bent om daar een haan bij te zetten.

Daarnaast heb je soms een omgevingsvergunning nodig voor het houden van bepaalde dieren, zelfs voor die op de positieve lijsten. Hiertoe moet je, afhankelijk van het dier, een eenvoudige aangifte doen bij de gemeente of een vergunning bij de gewestelijke overheid aanvragen.

In Wallonië moet je bijvoorbeeld aangifte doen bij de gemeente als je een bepaald aantal dieren wilt houden: vanaf 2 ezels of paarden, 4 varkens, 6 geiten of schapen, 20 eenden, 30 kippen, enz. In Brussel is het ook een kwestie van aantallen. En in Vlaanderen moet je zelfs een milieuvergunning klasse 2 hebben om zelfs maar één giftig dier (slang, kikker, insect, enz.) te houden.

Ten eerste is er een leeftijdsgrens: je moet minstens 16 jaar zijn in Vlaanderen en Brussel en minimum 18 jaar in Wallonië, tenzij met een expliciete toestemming van de ouders. Het is verboden om een huisdier op krediet te kopen.

In Wallonië bestond al een paar jaar de zogenoemde bezitsvergunning (“permis de détention”). Die werd aanvankelijk automatisch toegekend maar kon door een gerechtelijke of administratieve beslissing worden ingetrokken als bleek dat je het dier mishandelde. Sinds 1/7/2022 is daar verandering in gekomen. Nu moet je bij de gemeente waar je gedomicilieerd bent, een attest aanvragen om een dier te mogen houden. Woon je niet in Wallonië maar wil je daar wel een dier houden (door het te kopen, te adopteren of zelfs gewoon te krijgen), dan moet je dat attest schriftelijk aanvragen: Directeur Général du Service Public de Wallonie Agriculture, Ressources Naturelles et Environnement (Avenue Prince de Liège 15, 5100 Jambes).

Attest aanvragen

In Wallonië moet je voor het kopen, het adopteren en zelfs het krijgen van een dier een attest aanvragen bij de gemeente. Dat geldt voor alle soorten huisdieren, zelfs een goudvis. De fokker, de winkel, het dierenasiel of de particulier is verplicht om dat attest te vragen aan de kandidaat-koper/adoptant. Dat attest geeft aan dat de betrokkene geen verbod werd opgelegd om een huisdier te houden of zijn vergunning om een huisdier te houden werd ingetrokken. Je moet daarvoor aankloppen bij de gemeente waar je gedomicilieerd bent . Woon je buiten Wallonië maar wil je daar een dier kopen of adopteren, dan kun je dat attest schriftelijk aanvragen: Directeur Général du Service Public de Wallonie Agriculture, Ressources Naturelles et Environnement (Avenue Prince de Liège 15, 5100 Jambes).

Identificatie

Alle honden en katten moeten worden gechipt en geregistreerd in de database DogID voor honden en CatID voor katten. Puppy's en kittens moeten worden geïdentificeerd en geregistreerd voordat ze worden verkocht of weggegeven, en in ieder geval vóór de leeftijd van 8 weken bij puppy's en 12 weken bij kittens.

De procedure is voor beide soorten hetzelfde. De dierenarts plant een microchip in onder de huid van de nek van het dier aan de linkerkant. Hij vult de nodige gegevens in de DogID- of CatID-database in en bezorgt het Europese paspoort aan de eigenaar van het dier. Bij een wijziging van adres of eigenaar, moet je dit melden in de DogID of CatID.

Zorg ervoor dat je bij de aankoop het paspoort van het dier ontvangt en ga na of het correct is ingevuld. Als dat niet het geval is, bijvoorbeeld omdat je een puppy van een particulier koopt die mogelijk niet volledig op de hoogte is van al het papierwerk dat erbij komt kijken, of omdat je een kitten krijgt waarvoor de eigenaar geen kosten wil betalen, dan is het aan jou als koper om ervoor te zorgen dat het dier wordt geïdentificeerd.

Sterilisatie van kittens

Sterilisatie is ook verplicht, maar de voorwaarden verschillen enigszins per gewest.

In Vlaanderen en Wallonië moeten kittens worden gesteriliseerd voordat ze in de handel komen (of worden gegeven, of geadopteerd in een asiel) en in ieder geval voordat ze de leeftijd van 6 maanden hebben bereikt (5 maanden in Vlaanderen).

In Brussel is dat vóór de leeftijd van 6 maanden, maar dit kan gebeuren na het in de handel brengen (in dit geval is de sterilisatieverplichting jouw verantwoordelijkheid) of na de adoptie in een asiel met akkoord van het asiel en de adoptant die zich ertoe verbindt om het dier te steriliseren voordat het 6 maanden oud is.

Er zijn uiteraard uitzonderingen voor kwekers die met kittens willen fokken. Deze mogelijkheid bestaat echter niet voor particulieren. Als je graag wilt dat jouw kat zich voortplant, moet je een erkenning als occasionele kweker aanvragen.

Inenting

In België is er in principe geen vaccinatieplicht. Controleer toch of de kweker in de basisvaccinatie van de pup of het kitten heeft voorzien. Als kweker moet hij opvolging door een dierenarts verzekeren en vaccinatie behoort nu eenmaal tot de normale verzorging van honden en katten. Later is het niet verplicht. Maar vaccinatie wordt wel sterk aanbevolen door dierenartsen.

Om over de grens binnen de Europese Unie te reizen, is het vaccin tegen hondsdolheid verplicht. En als je van plan bent jouw huisdier aan een katten- of hondenpension toe te vertrouwen, zijn er waarschijnlijk bepaalde vaccins vereist.

Afhankelijk van het geval kun je op verschillende soorten garanties aanspraak maken.

Het garantiecertificaat

In Vlaanderen en Brussel

Dit certificaat is aangepast om te voldoen aan de bepalingen van de garantie van twee jaar. In het geval van een conformiteitsgebrek (bijvoorbeeld een besmettelijke of erfelijke ziekte zoals parvovirus bij honden of besmettelijke peritonitis, PIF, bij katten) kun je de toepassing van deze garantie vragen, die voorziet in de keuze tussen een “herstel” (dierenartszorgen die nodig zijn om ze er weer bovenop te krijgen) en een vervanging.

En de kweker kan je niet dwingen (zoals vroeger vaak het geval was) om bij zijn eigen dierenarts te gaan.

Binnen zes maanden na de levering van het dier hoef je niet te bewijzen dat het “gebrek” (ziekte) bestond op het moment van de levering, maar de kweker kan wel het tegendeel bewijzen.

In geval van overlijden van het dier kan de ontbinding van het contract op kosten van de verkoper bij de rechtbank worden gevraagd, mits wordt bewezen dat de verkoper aansprakelijk is voor de doodsoorzaak.

In Wallonië

De oude federale bepalingen zijn nog steeds van toepassing. Het garantiecertificaat voorziet dat je bij overlijden van het dier recht hebt op de terugbetaling en dierenartskosten tot maximaal 30 % van de aankoopprijs van het dier, of op vervanging door een ander dier. Deze garantie is alleen geldig als een dierenarts de eerste ziekteverschijnselen heeft geconstateerd binnen een bepaalde periode na aankoop.

Bij honden gaat het om de volgende ziekten: hondenziekte of parvovirus binnen 10 dagen, besmettelijke hondenhepatitis binnen 6 dagen.

Bij katten: panleukopenia virus binnen 10 dagen, besmettelijke peritonitis binnen 21 dagen, felineleukemie binnen 15 dagen.

Twee jaar garantie

Als je het dier bij een beroepskweker hebt gekocht, geniet je ook een garantie van twee jaar tegen conformiteitsgebreken. Deze garantie is echter moeilijk om te laten gelden en je loopt het risico om naar de rechtbank te moeten stappen om je gelijk te krijgen.

Garantie tegen verborgen gebreken

De wet beschouwt een huisdier als een “consumptiegoed”. Een dergelijk goed gekocht bij een niet-professionele verkoper of gekocht door een professional (en geen consument) komt echter niet in aanmerking voor de garantie van twee jaar. Hij geniet wel de garantie tegen verborgen gebreken.

De koper moet dan bewijzen dat het gebrek bestond op het moment van de verkoop, dat dit gebrek verborgen was en dat het de waarde van het gekochte goed vermindert. Net als bij de wettelijke garantie van twee jaar ligt de moeilijkheid in het bewijzen van het verborgen gebrek en vooral dat het al bestond op het moment van de verkoop.

Dit type garantie voorziet in ofwel het terugbrengen van het dier en een terugbetaling, ofwel het dier houden en een deel van de prijs terugbetaald krijgen. De rechtspraak aanvaardt ook alternatieve oplossingen zoals herstel of vervanging. Bovendien kan de koper een schadevergoeding eisen, maar alleen als de verkoper op het moment van de verkoop op de hoogte was van het verborgen gebrek.

Als jouw huisdier ziek wordt

Neem meteen contact op met de verkoper als jouw net gekochte huisdier al gauw ziek wordt. Bij een particulier is de garantie beperkt tot die tegen verborgen gebreken. Als de verkoper je geen enkele compensatie geeft, moet je naar de rechter stappen en het verborgen gebrek bewijzen.

Als je het dier van een hobby- of beroepskweker hebt gekocht, meld hem dan zo snel mogelijk het probleem. De terugbetaling van de dierenartskosten is voorzien in het garantiecertificaat, maar het kan toch moeilijk zijn om deze te krijgen als de kosten erg hoog oplopen. Bij overlijden stemmen kwekers er in het algemeen mee in om het dier te vervangen. Soms betalen ze het zelfs terug, maar zelden de extra kosten.

Hoe hoger de prijs van het dier, hoe meer baat je er bij hebt om je vooraf te informeren over de garantievoorwaarden en wat er in de algemene voorwaarden van de verkoper staat. Een kanarie voor € 50 of een paard voor € 5000 is niet dezelfde investering, ook al is de regel juridisch gezien dezelfde.

Een stamboom is geen garantie

De stamboom is een document dat de afkomst van een dier bevestigt. Dit is de enige manier om te weten of een dier van een “puur” ras is. In België wordt het uitgegeven door de Koninklijke Sint-Hubertusvereniging voor honden of door de kattenvereniging waarbij de kattenkweker is aangesloten. De stamboom geeft geen bijzondere waarborg met betrekking tot de gezondheid of de schoonheid van het dier. Het certificeert alleen wie de ouders, grootouders, enz. zijn. Maar als je een raszuiver dier koopt, waarvoor je een bepaalde prijs betaalt, zorg er dan voor dat de verkoper je die stamboom bezorgt.

Als eigenaar van een dier krijg je een aantal verplichtingen opgelegd door het Burgerlijk Wetboek, door gemeentelijke reglementen en reglementen van mede-eigendom in appartementsgebouwen. We geven een paar voorbeelden.

Veroorzaakte schade

Het baasje van een dier is aansprakelijk voor de schade die dit veroorzaakt: als je hond een voorbijganger bijt, de tuin van de buren binnendringt en zijn kippen doodt, als je kat de weg oversteekt en daarbij een ongeluk veroorzaakt. Sluit een burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering voor het privéleven.

Honden aan de leiband

Vrijwel alle gemeenten (vooral steden) bepalen dat je honden aan de leiband moet houden. Soms zijn er hondenweides in parken. Ook in het bos of op het strand mogen honden niet altijd vrij rondlopen. Het hangt af van gemeente tot gemeente. Ga dit na. Laat je hond in ieder geval niet achter joggers rennen (ook al is het om te spelen, de jogger weet dit niet) of fietsers aanvallen.

Pas op voor niet opgeruimde uitwerpselen

Gemeentes leggen ook administratieve sancties (GAS-boetes) op voor niet opgeruimde uitwerpselen. Kijk hiervoor uit.

Reglement voor mede-eigendommen

In principe kan men het houden van huisdieren niet zomaar verbieden. Maar men kan vastleggen dat ze geen abnormale overlast mogen veroorzaken tegenover de buren. Als er sprake is van abnormaal veel lawaai, kan er worden geëist om het betreffende dier weg te doen.

In een huurovereenkomst

Die verbiedt vaak om huisdieren te houden. In principe is dit een onrechtmatig beding: het houden van huisdieren wordt gezien als een recht dat verband houdt met de privacy. Maar ook hier gaat het erom geen schade toe te brengen aan het gehuurde pand of aan andere huurders.

Burenhinder

Je huisdier mag geen abnormale burenhinder veroorzaken. Hoewel het normaal is dat een hond blaft als de deurbel gaat, is het ondraaglijk als hij uren na elkaar blaft. Als je kat graag op verkenning gaat in de aangrenzende tuinen, is het toch niet aanvaardbaar dat ze haar behoefte doet in de tuinen van de buren.

Dierenwelzijn is een gewestelijke bevoegdheid, maar voorlopig zijn reglementeringen in de 3 gewesten nog grotendeels gebaseerd op een federale regelgeving uit 2007. De regels zijn dus gelijkaardig, ook al hebben de gewesten sindsdien een aantal eigen regels opgenomen.

Speciale vermelding voor Wallonië dat een dierenwelzijnscode uit 2018 heeft aangenomen, waarvan artikel 1 stelt dat het dier een gevoelig wezen is, d.w.z. met gevoel, emotie en een bepaald bewustzijnsniveau, dat specifieke behoeften heeft volgens zijn aard. Het erkennen van deze gevoeligheid bracht een reeks zeer beschermende maatregelen voor dieren mee.

Er gelden een aantal wettelijke basisverplichtingen voor elk dier dat je houdt, ongeacht in welk gewest je woont.

1. Je moet in voedsel, verzorging en onderdak passend bij de aard, fysiologische en ethologische behoeften (bv. dag- en nachtritme) voorzien.
2. Je mag de vrijheid van het dier niet inperken door het zo vast te binden of op te sluiten dat het wordt blootgesteld aan vermijdbare pijn, lijden of letsels.
3. Je moet het ruimte laten om te bewegen.
4. Je mag het niet laten lijden.

Voor het overige moet je weten wat hun specifieke behoeften zijn, voordat je een kat, een hond, een klein konijn, een fret, een schildpad, een slang of een kanarie aanschaft:

• de ruimte die het nodig heeft,
• als het alleen kan leven of als het beter is om een of meer soortgenoten te voorzien (een kip heeft bijvoorbeeld gezelschap nodig, minimaal 3 wordt aangeraden),
• als er actief voor moet worden gezorgd: ermee gaan wandelen, ...
• de zorg die het nodig heeft (nagels knippen, tanden van knaagdieren verzorgen, enz.),
• het voedsel dat het nodig heeft,
• huisvesting: kooi, terrarium, aquarium of andere en natuurlijk hoe je deze huisvesting moet onderhouden.

Vergeet niet dat het om een levend wezen gaat en dat je er volgens de wet verantwoordelijk voor bent. Of het nu de schade is die het rondom zich kan veroorzaken of het gebrek aan zorg dat je het zou geven.

Bij dierenmishandeling

Bij de drie gewesten kun je melding doen als je een geval van dierenmishandeling opmerkt. Dat kan een hond zijn die in een auto bij felle zon is opgesloten, een paard dat in de wei zonder drinkwater is achtergelaten, koeien die in hun stal worden verwaarloosd, enz.

Als de situatie dringend is, neem je het best contact op met de lokale politie.

Anders kan de melding gebeuren via de websites dierenwelzijn.vlaanderen voor Vlaanderen, environment.brussels voor Brussel en bienetreanimal.wallonie.be voor Wallonië.

Anonieme klachten worden niet behandeld. In Brussel moet je je zelfs identificeren met bijvoorbeeld je eID of Itsme.