Huidkanker: symptomen, risicofactoren, preventie en behandeling

Hoe vroeger de kanker wordt opgemerkt, hoe beter je kansen. Vroegtijdige opsporing is dan ook cruciaal. Wij raden aan om regelmatig je huid te checken op nieuwe of veranderende vlekjes of bultjes, zeker als je tot een risicogroep behoort.  

De verschillende soorten huidkanker

Huidkanker ontstaat bijna altijd in de bovenste huidlaag, de opperhuid. De naam van de kanker verwijst naar het soort huidcellen waaruit de kankercellen zich ontwikkelen. Basaalcelcarcinoom ontstaat in de basaalcellen, plaveiselcelcarcinoom in deplaveiselcellen of epitheelcellen.

Deze twee types noemen we niet-melanoom huidkanker, samen goed voor meer dan 90 % van alle huidkankers of 40 000 diagnoses per jaar in België.

In sommige gevallen ontwikkelt de tumor zich echter in de pigmentcellen of melanocyten. Men spreekt dan van melanoom, de gevaarlijkste vorm.

Basaalcelcarcinoom

Een basaalcelcarcinoom ziet eruit als een licht, parelachtig knobbeltje op het gezicht, de oren of de nek, ofwel als een roze tot bruine vlek op de borst of de rug.

In bijna driekwart van de gevallen (73 %) gaat het om deze vorm van huidkanker, die gelukkig zelden voor uitzaaiingen zorgt en vrij gemakkelijk te genezen is.

Plaveiselcelcarcinoom

Een plaveiselcelcarcinoom is een ruwe bobbel of vlek die voornamelijk voorkomt op het gezicht, de oren, de nek of de armen. Deze vorm van huidkanker komt voor bij ongeveer één op de vijf diagnoses (19 %).

Melanoom

De bekendste en meest agressieve vorm van huidkanker is het melanoom, dat zich ontwikkelt in de pigmentcellen. Gelukkig is het ook de minst voorkomende vorm (8 %). Als de tumor in een vroeg stadium wordt behandeld, is hij vrij goed te genezen.

Een onbehandelde tumor kan echter snel uitzaaien naar andere organen, zoals de lever, de longen of de hersenen. In de ergste gevallen heeft dat de dood tot gevolg.

Melanomen kunnen zich overal op het lichaam ontwikkelen. Ze komen meestal voor op lichaamsdelen die veel zijn blootgesteld aan de zon, zoals de rug, armen, benen en het gezicht.

Soms duiken melanomen echter ook op op plaatsen die weinig zon te zien krijgen, zoals op voetzolen, handpalmen of onder vingernagels. Zulke "verborgen" melanomen komen vaker voor bij mensen met een donkere huidskleur.

Wat zijn de symptomen van huidkanker?

Voor de gewone mens is het niet zo gemakkelijk om tekenen van huidkanker te herkennen. Niet alleen komen zulke symptomen voor in alle vormen, kleuren en maten, sommige melanomen voldoen simpelweg niet aan de typische kenmerken. Dat maakt het allemaal erg complex.

Veranderingen in de huid of veranderende moedervlekken

Toch blijft het een goed idee om vlekjes op je huid op te volgen, en naar de dokter of dermatoloog te stappen zodra je volgende kenmerken opmerkt:

• afwijkende moedervlekken
• moedervlekken of bobbels die pijn doen, jeuken, bloeden of zweren
• korstvorming op een moedervlek of bobbeltje
• moedervlekjes die pas opduiken op volwassen leeftijd en veranderen
• huidvlekjes onder de nagels, op de voetzolen of op de handpalmen

Zo herken je verdachte huidvlekken

Hoe onderzoek je huidkanker?

Zoals gezegd, is timing cruciaal bij huidkanker. Hoe sneller huidkanker wordt ontdekt, hoe sneller die kan worden behandeld en hoe beter je kansen. Aangezien er geen brede screening is voor huidkanker, zoals dat bijvoorbeeld wel gebeurt voor andere kankers, is het belangrijk om zelf je huid en alle eventuele veranderingen goed in de gaten te houden.

Waarom screenen op huidkanker weinig nut heeft

Merk je iets verdachts op, kaart dit dan aan met je huisarts of maak een afspraak bij een dermatoloog.

Regelmatig zelfonderzoek

Hoewel het wetenschappelijk niet overtuigend is bewezen dat zelfonderzoek daadwerkelijk levens redt, kan het geen kwaad om je huid geregeld eens te controleren op nieuwe ontwikkelingen. Neem eventueel een foto, zodat je kunt vergelijken of de vlekjes in kwestie evolueren.

Wie tot een risicogroep behoort, zoals personen met een voorgeschiedenis met huidkanker of bleke huidtypes, controleert z'n huid beter wat vaker.

Tips voor zelfonderzoek op huidkanker

Consultatie bij dermatoloog

Een dermatoloog zalje van kop tot teen onderzoeken, inclusief je hoofdhuid, handpalmen, voetzolen en billen. Dat gebeurt in de eerste plaats met het blote oog, maar indien nodig heeft de arts ook speciale instrumenten. Bij verdachte vlekken kan hij enkele cellen wegnemen (punctie) en laten onderzoeken in het labo, of hij haalt de vlek in zijn geheel weg.

Zo verloopt een onderzoek bij de dermatoloog

Welke risicofactoren vergroten de kans op huidkanker?

De precieze oorzaken van huidkanker zijn niet geheel duidelijk. Vast staat wel dat een aantal factoren het risico kunnen verhogen. De meest bekende zijn huidtype, erfelijkheid, leeftijd en geslacht, en je blootstelling aan de zon. Toch zijn er ook een aantal minder bekende risicofactoren.

Huidtype

Wie een bleke huid heeft die snel verbrandt, heeft een hoger risico op huidkanker. Ook wie veel moedervlekken heeft, zit in de risicogroep, zeker als het gaat om grote of atypische exemplaren. Hoe meer moedervlekken op je lichaam, hoe groter de kans op melanoom.

Erfelijkheid

Ook een eerdere voorgeschiedenis van huidkanker, persoonlijk of in de familie, verhoogt het risico.

Leeftijd en geslacht

Hoe ouder je bent, hoe hoger het risico op huidkanker. Dat is wellicht te verklaren door de opgebouwde blootstelling aan de zon doorheen de jaren.

Mannen lopen meer kans op basaalcelcarcinoom of plaveiselcelcarcinoom, mogelijk doordat ze meer worden blootgesteld aan de zon dan vrouwen.

Blootstelling aan de zon

De voornaamste risicofactor voor huidkanker is echter je blootstelling aan uv A- en uv B-stralen van de zon. Deze stralen beschadigen het DNA in onze huidcellen, waardoor kanker kan ontwikkelen.

De opgebouwde, totale blootstelling doorheen je leven is de belangrijkste risicofactor voor plaveiselcelcarcinoom, terwijl zonnebrand de belangrijkste risicofactor is voor basaalcelcarcinoom en melanoom. 

Ontdek welke andere factoren je risico verhogen

Preventie van huidkanker

In tegenstelling tot je huidtype, genen, leeftijd en geslacht heb je je blootstelling aan schadelijke uv A- en uv B-stralen gelukkig wél zelf in de hand. Ook vroegtijdige opsporing van verdachte huidvlekjes verbetert je kansen.

Bescherming tegen de zon

De eerste maatregel is je niet te lang in de zon begeven, zeker wanneer de uv-index hoog is. Als je toch in de zon gaat, denk er dan aan om je te beschermen. Dat kan op verschillende manieren, onder meer met een goede zonnecrème. Onze voortdurende tests helpen je de beste te kiezen.

Bescherm jezelf tegen de zon

Vroegtijdige opsporing

Hoe vroeger signalen van huidkanker worden opgemerkt en behandeld, hoe beter je (overlevings)kansen. Het is dan ook enorm belangrijk dat mensen verdachte huidvlekjes (laten) opvolgen.

Zo verloopt een onderzoek bij de dermatoloog

 

Hoe wordt huidkanker behandeld?

Kwaadaardige vlekjes laat je beter zo snel mogelijk verwijderen. Soms worden ook onschuldige vlekjes verwijderd, om cosmetische redenen of omdat ze hinderen.

Chirurgie

Een dermatoloog zal kwaadaardige vlekken bijna altijd wegsnijden. Dat gebeurt meestal onder plaatselijke verdoving. Hoe dikker het gezwel, hoe meer huid en bindweefsel moeten worden verwijderd en hoe meer kans op uitzaaiingen. 

Bestraling en chemotherapie

Als het gaat om agressieve of uitgezaaide huidkanker, of een hoog risico op verval, dan zal men harder ingrijpen. In dat geval is een aanvullende behandeling nodig, in de vorm van immuuntherapie, doelgerichte therapie, radiotherapie (bestraling) en/of chemotherapie.

Lees meer over de behandeling van huidkanker