Is mijn kind gameverslaafd?

(Voor het eerst gepubliceerd op: 14 juli 2020)

Voor de meeste jongeren zijn games en sociale media een onschuldige hobby, en slechts bij een minderheid loopt het zodanig uit de hand dat er moet worden ingegrepen. Niet elk kind dat (in de ogen van de ouders) te veel tijd online spendeert, ervaart daar ook negatieve gevolgen van.

Pas wanneer het gamen ten koste gaat van andere aspecten in het leven, zoals de gezondheid, het gezinsleven, sociaal contact of schoolprestaties, spreken we van problematisch of overmatig gedrag, of zelfs verslaving. Volgens onderzoek raakt slechts 1 à 5 % de controle kwijt, nuanceert Tony van Rooij, die als onderzoeker bij het Nederlandse Trimbos-instituut gespecialiseerd is in gamen, gokken en nieuwe media bij jongeren.

"Kijk naar volledige tijdsbesteding"

Mensen willen graag een simpel antwoord op de vraag wanneer hun kind te veel aan zijn scherm zit gekluisterd, maar precies weten we dat niet. "Het hangt heel erg af van persoon tot persoon", aldus van Rooij. "Gemiddeld gamen jongens zo’n twee uur per dag. Je kunt denken, 14 uur per week, dat is behoorlijk veel. Toch doet dat voor deze groep geen problemen rijzen, het is een normale vorm van vrijetijdsbesteding."

"We zien dat het zorgwekkender wordt wanneer het naar drie à vier uur per dag gaat, dan laten de gevolgen zich al meer voelen", gaat van Rooij verder. "Ik ben helemaal geen voorstander van strakke tijdslimieten, je kunt als ouder beter kijken naar de volledige tijdsbesteding over de hele week. Zolang er geen dagelijks patroon ontstaat en er voldoende afwisseling is, zit je nog safe. Denk dus niet te snel dat je kind verslaafd is, vaak gaat het om een fase die vanzelf weer overgaat."

Wanneer moet je als ouder dan wel ingrijpen? "Als je kind langer dan een jaar maar met één ding bezig is en er problemen ontstaan met school en de gezondheid, dan is er professionele begeleiding nodig, geen digitale detox", antwoordt van Rooij. "Zulke kinderen moeten in de eerste plaats zelfcontrole leren, een vaardigheid die nog hun hele leven van pas zal komen." Ontzeg je kind niet van de ene op de andere dag toegang tot zijn of haar schermen, maar schakel professionele hulp in.

"Game-industrie moet verantwoordelijkheid opnemen"

Gamen is een leuke hobby, waarin kwetsbare mensen zich kunnen verliezen. Deels doordat makers van zulke onlinespellen je manipuleren om je zo veel mogelijk te laten spelen. Van Rooij vindt dat de game-industrie meer verantwoordelijkheid kan en moet opnemen.

"Idealiter pakken we problematisch gamegedrag aan door samen te werken met de industrie en binnenin de games aan preventie te doen", meent van Rooij. "Deze ontwikkelaars weten immers precies hoeveel mensen spelen, hoe lang, welke games, op welke momenten ... Al die data lenen zich uitstekend tot interventies waarmee ze mensen in het spel kunnen benaderen zodra ze ongezond gedrag vertonen."

Berichtjes als “je speelt best wel veel” of “je bent al dubbel zo lang aan het spelen als de gemiddelde gamer” doorbreken het patroon, waardoor een groot aantal mensen op dat moment toch stopt met spelen. "Er is onderzoek gedaan naar pop-upberichten met normatieve feedback en ook bij gokgedrag zijn ze al succesvol gebleken", voegt van Rooij daaraan toe. "Met ouderlijk toezicht alleen kom je er niet, ook de industrie moet haar verantwoordelijkheid opnemen."

Rol van de ouders

Als ouder kun je natuurlijk wel sturen vooraleer de situatie uit de hand loopt. Zorg vooral dat jij en je kind op dezelfde golflengte zitten. Van Rooij geeft enkele concrete tips:

• Maak duidelijke afspraken met je kind en leg uit waarom die nodig zijn. Leg niet zomaar grenzen op, maar spreek bijvoorbeeld een “schermbudget” af, gekoppeld aan voorwaarden zoals bv. “als het huiswerk af is” of “enkel op bepaalde avonden”, zodat er ruimte blijft voor verplichtingen en andere hobby’s. Zo’n autonomie-ondersteunende opvoedingsstijl zorgt ervoor dat je kind stap voor stap zelf zijn internetgebruik leert controleren.
• Probeer de leefwereld van je kind te begrijpen door vragen te stellen en eventueel wat opzoekwerk te doen. Speelt je kind graag onlinegames, dan kun je een keertje meespelen of filmpjes over het spel bekijken op YouTube.
• Geef het goede voorbeeld en leg zelf je smartphone of laptop weg op afgesproken tijdstippen zoals tijdens de maaltijd. Plan activiteiten en uitstapjes voor het hele gezin, zonder schermen. 

Wil je nagaan hoe riskant bepaald gamegedrag is? Door anoniem deze zelftest in te (laten) vullen, krijg je meteen advies. Denk je dat je kind een probleem heeft, zoek dan betrouwbare hulpverlening. Het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) of het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) kunnen goede aanknopingspunten zijn.