Wat zijn medicatiefouten, en waarom ze melden?
Sinds de nieuwe coronavaccins weten heel wat mensen dat vaccins bijwerkingen kunnen hebben, en dat die moeten worden gemeld. Maar in feite kan ieder geneesmiddel een bijwerking met zich meebrengen.
Slechts een kwart van de bevraagde mensen uit ons onderzoek weet echter dat ook deze bijwerkingen moeten worden doorgegeven aan een dokter, apotheker of rechtstreeks aan het geneesmiddelenagentschap (FAGG).
Medicatiefouten gebeuren vaker dan je denkt
Ook bij medicatiefouten weten weinig mensen hoe ze correct moeten reageren. Hoewel meer dan één op de drie het al meemaakte, deed bijna de helft helemaal niets. Als de fout thuis gebeurde, steeg dat aandeel tot driekwart.
Toch doe je dat beter wel, ook wanneer je geen gevolgen opmerkt. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn medicatiefouten een van de belangrijkste oorzaken van vermijdbare schade in de gezondheidszorg. Door medicatiefouten te melden, kunnen geneesmiddelen immers verder worden verbeterd.
Wat zijn medicatiefouten juist?
Een medicatiefout is niet hetzelfde als een medische fout. Medicatiefouten zijn onopzettelijke, vermijdbare incidenten die de patiënt schade kunnen berokkenen of waarbij geneesmiddelen verkeerd worden gebruikt. Het kan gaan om:
- fouten bij het voorschrijven, bv. langere behandelingsduur dan aanbevolen;
- fouten bij de verkoop bv. verkeerd geneesmiddel met gelijkaardige naam;
- fouten bij het innemen bv. patiënt neemt hogere dosis dan aanbevolen;
- andere fouten bv. overschreden vervaldatum, verkeerde bewaring.
Door zoveel mogelijk medicatiefouten te melden, kan het FAGG de oorzaak ervan proberen te achterhalen en, indien mogelijk, herhaling voorkomen.
De fabrikant kan bijvoorbeeld de verpakking of de etikettering van zijn geneesmiddel aanpassen, zodat deze minder verwarrend is. In sommige gevallen is het dan weer aangewezen dat zorgverleners duidelijkere instructies geven aan patiënten. Ook bewust(er) gebruik door de patiënt kan veel fouten voorkomen.
Medicatiefouten gebeuren vaker dan je denkt
Meer dan één op de drie respondenten maakte al zo'n medicatiefout mee. Bij ongeveer één op de vijf gebeurde die fout binnen een zorgcontext, maar de meeste fouten thuis gemaakt, door de patiënt zelf of door een familielid.
Medicatiefouten kunnen ernstige gevolgen hebben
Gelukkig zijn de meeste medicatiefouten die zich thuis voordoen meestal klein, zo blijkt uit onze bevraging, maar er zijn ook gevallen die kunnen leiden tot ziekenhuisopname of overlijden van de patiënt. Slechts bij 6 % van zulke fouten hebben ernstige gevolgen, 11 % gaf milde bijwerkingen. In de meeste gevallen merkte de patiënt helemaal niets.
In een zorgcontext zoals een ziekenhuis is het risico op ernstige gevolgen groter, omdat deze patiënten doorgaans sowieso al een zwakkere gezondheid hebben en omdat er zwaardere medicatie wordt toegediend. Dat blijkt ook uit de cijfers: maar liefst 35 % had ernstige gevolgen, 24 % milde en nauwelijks 41 % merkte geen gevolgen op.
Risico groter naargelang je meer geneesmiddelen neemt
Hoe meer medicatie je neemt, hoe groter het risico op fouten. Precies daarom is het belangrijk om de richtlijnen van je arts en apotheker nauwgezet op te volgen, zeker als je chronisch ziek bent. Een groot deel van onze respondenten zegt dit te doen, al is er duidelijk nog (veel) ruimte voor verbetering.
Zo kun je medicatiefouten thuis voorkomen
Wij geven alvast enkele tips om het risico te beperken:
- Bewaar medicatie van verschillende gezinsleden op verschillende plaatsen zodat ze niet worden verward;
- Bewaar geneesmiddelen in de originele verpakking samen met de bijsluiter;
- Schrijf de instructies van de arts of apotheker voor elk medicijn op de verpakking;
- Gebruik een pillendoos, die je telkens voorbereidt voor de ganse week;
- Stel een alarm in voor de momenten waarop je medicatie moet innemen;
- Verzamel geen overgebleven of vervallen geneesmiddelen, maar breng ze naar de apotheek;
- Wees eerlijk tegen je arts en apotheker over welke medicatie je (al dan niet op eigen houtje) neemt. Vermeld ook eventuele voedingssupplementen of traditionele kruidenpreparaten;
Heb je twijfels, consulteer dan je arts of de bijsluiter. Vraag eventueel aan je arts of apotheker waarom het belangrijk is om dit geneesmiddel volgens deze instructies in te nemen. Vertel hen ook als je bijwerkingen, allergische reacties of medicatiefouten opmerkt.