Waarom de claim "zonder geraffineerde suikers" op Tönissteiner frisdranken misleidend is

Wat zijn geraffineerde suikers en waarom zijn ze slecht voor de gezondheid?

Geraffineerde suikers zijn suikers die een chemisch proces hebben ondergaan om ze te zuiveren en zelfs te bleken. In concreto gaat het dus om de suikers die we doorgaans in de keuken gebruiken (witte suiker, rietsuiker, kandijsuiker, bruine suiker, vergeoise). Het gaat dus over toegevoegde suikers.

Overmatige consumptie van enkelvoudige koolhydraten, zoals suiker, fruitsuiker, honing en lactose uit melk, heeft een invloed op ons lichaam en kan leiden tot een toename van vetweefsel. Deze koolhydraten verhogen de afscheiding van insuline, het hormoon dat onze bloedsuikerspiegel reguleert. Dit zal op zijn beurt de omzetting van suikers in vetzuren, ook wel bekend als "lipogenese", stimuleren.

In onze spieren, waar overtollige glucose wordt opgeslagen, en in de lever, waar glucose wacht op gebruik, ontstaat oxidatieve stress door vrije radicalen, cellen worden minder gevoelig voor insuline en er treedt chronische ontsteking op. Deze drie factoren vormen de basis van insulineresistentie, waarbij cellen niet meer goed reageren op insuline als het te vaak wordt geproduceerd. Dit verhoogt het risico op het ontwikkelen van diabetes type 2.

Wat betreft de lever, is de situatie niet veel beter. Overmatige suikerinname kan leiden tot insulineresistentie, wat kan leiden tot niet-alcoholische steatose, ook wel bekend als NASH of vette leverziekte. Dit geldt vooral voor fructose, aangezien diëten die rijk zijn aan fructose (> 50 g/dag) leiden tot meer uitgesproken leversteatose. Fructose wordt in de lever omgezet in glucose, lactaten en vetzuren, en verhoogt de triglyceriden in het bloed, wat kan leiden tot stofwisselingsstoornissen zoals pancreatitis en cardiovasculaire problemen.

De EFSA (European Food Safety Agency) heeft ook wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het verband tussen suikerconsumptie en verschillende ziekten. Ze hebben vastgesteld dat er een verband bestaat tussen de inname van vrije suikers en verschillende gezondheidsproblemen. Hoewel het moeilijk is om een specifieke consumptielimiet vast te stellen, is het aangeraden om de inname van vrije suikers zo laag mogelijk te houden om gezondheidsproblemen te voorkomen.

De waarheid over Tönissteiner frisdranken

Op de drankjes van frisdrankgigant Tönissteiner, bijvoorbeeld bij "Zitrone Fit" vind je de claim "zonder geraffineerde suikers".

We hebben al meerdere keren het onwettig gebruik van de claim "zonder toegevoegde suikers" aan de kaak gesteld. Verschillende producenten proberen op die manier hun producten (op basis van zoetstoffen) gezonder voor te stellen dan ze eigenlijk zijn.

Met de nieuwe claim ‘zonder geraffineerde suikers’ komen de producenten deze keer wel erg origineel uit de hoek.

De ingrediënten van Tönissteiner frisdranken

Tönissteiner frisdranken, zoals bijvoorbeeld "Zitrone Fit", bevatten uitsluitend zoetstoffen zoals acesulfaam-K, sacharine en cyclamaat. Ze bevatten daarnaast ook sappen (citroen, sinaasappel, grapefruit), wat de aanwezigheid van natuurlijke suikers verklaart.

De risico's van misleidende voedingsclaims

Wij vinden de claim "zonder geraffineerde suikers" niet gepast. De drankjes in kwestie bevatten immers geen enkele ongeraffineerde suiker (zoals honing) ter vervanging van de geraffineerde suikers die het gebruik van zo'n claim zouden kunnen rechtvaardigen. De term "geraffineerde" wordt bovendien aanzienlijk kleiner getoond dan de rest van de claim.   

Onze eisen

Tönissteiner moet volgens ons de claim "zonder geraffineerde suikers" van de verpakking halen.

Conclusie

We hebben contact opgenomen met de FOD Volksgezondheid om hun mening over deze "nieuwe" claim te horen. Dit is hun antwoord:

“Het betreft een voedingsclaim die indruist tegen verordening 1924/2006. Het product bevat inderdaad geen andere ingrediënten die als ongeraffineerde suikers beschouwd kunnen worden (zoals honing). Dergelijke ingrediënten zouden het gebruik van de claim eventueel kunnen rechtvaardigen omdat geraffineerde suikers in dat geval door andere suikerbronnen vervangen worden. De term ‘raffiné/geraffineerde’ wordt overigens in een opvallend kleiner lettertype dan de rest van de claim vermeldt, wat het voedingsaspect ervan benadrukt.”

We hebben in oktober 2019 een brief naar Tönissteiner gestuurd met de vraag om de claim van de producten te verwijderen. 

In november 2019 kregen we een constructief antwoord van de vertegenwoordigers van Tönissteiner: ze zullen onze opmerkingen onder de loep nemen en zich over het probleem buigen.

We zijn nu 2023 en er is nog steeds niets veranderd. We hebben opnieuw contact opgenomen met de fabrikant en een klacht ingediend bij het FAVV.

Waarom het belangrijk is om bewust te zijn van misleidende voedingsclaims

Het doel van dit soort claims is om je te overtuigen dit product te verkiezen boven een ander, door je te laten geloven dat het beter is voor je gezondheid. Het bewijs is dat dit drankje slechts een Nutri Score C krijgt, ook al beweert het gezond te zijn met de claim "zonder geraffineerde suiker".