Voedingssupplementen op basis van planten: niet zo onschadelijk, waarschuwt Testaankoop

Geen bewijs van werkzaamheid of veiligheid

Voedingssupplementen zijn in theorie bedoeld als aanvulling op de dagelijkse voeding om bepaalde voedingsstoffen op peil te houden of eventuele voedingstekorten te corrigeren. Ze kunnen gemaakt worden op basis van planten, soms zelfs dezelfde planten die ook in geneesmiddelen gebruikt worden. Maar in tegenstelling tot klassieke geneesmiddelen kunnen voedingssupplementen op de markt gebracht worden zonder bewezen werkzaamheid. 

Het verschil tussen een geneesmiddel en een supplement zit onder meer in de dosering van de werkzame stof: de hoeveelheid werkzame stof in voedingssupplementen is onvoldoende om ziektes te behandelen. Daarom mogen voedingssupplementen geen therapeutische claims maken op hun verpakking. De kwaliteit en veiligheid worden ook veel minder gecontroleerd dan bij geneesmiddelen. De FOD Volksgezondheid verifieert bijvoorbeeld wel of er voor elke plant afzonderlijk geen te hoge dosissen op de ingrediëntenlijst staan, maar niet in combinatie met elkaar.

Niet onschadelijk

Omdat voedingssupplementen op basis van planten natuurlijke producten bevatten, denken veel consumenten dat ze onschadelijk zijn. Maar dat is niet zo: ze kunnen ook bijwerkingen hebben. Bovendien kunnen ze, net als sommige voedingsmiddelen, de werking van medicijnen versterken of juist verminderen. In theorie moeten consumenten daarvoor worden gewaarschuwd op de verpakking, op de website als de verkoop online gebeurt of door een verkoper.

Mystery shopping

In de herfst van 2023 stuurde Testaankoop onderzoekers naar 19 apotheken en 20 natuurvoedingswinkels en drogisterijen. Ze kochten het voedingssupplement sint-janskruid en moesten spontaan aangeven dat ze ook een anticonceptiepil gebruikten. sint-janskruid vermindert de werking van de anticonceptiepil en kan leiden tot tussentijdse bloedingen en ongewenste zwangerschap. Het resultaat? 16 van de 19 apothekers gaf aan dat sint-janskruid het effect van de pil kon verminderen, maar in de natuurvoedingswinkels en drogisterijen gebeurde dat slechts in 7 van de 20 winkels. De webshops doen het nog slechter: uit analyse van 30 websites, bleek dat slechts 16% van de vrij verkrijgbare preparaten met sint-janskruid om in te slikken expliciet de wisselwerking met de pil vermeldde. 

Daarnaast vond Testaankoop 3 supplementen waarvan de verpakking de verplichte vermelding "Bij gelijktijdig gebruik van geneesmiddelen uw arts of apotheker informeren" niet bevatte. Tot slot analyseerde Testaankoop de samenstelling van 8 populaire preparaten met sint-janskruid, en de helft ervan overschreed ruimschoots de door de EMA vooropgestelde limiet van 1 mg hyperforine per dag. Boven die limiet kan hyperforine de werking van geneesmiddelen op zo’n manier beïnvloeden dat er een impact op de gezondheid is.

Betere regelgeving, alstublieft!

De analyse van Testaankoop toont aan dat de markt voor voedingssupplementen niet voldoende gereguleerd is. "De huidige wetgeving is onvoldoende om consumenten die voedingssupplementen willen nemen goed te informeren of te beschermen," zegt Laura Clays, woordvoerder van Testaankoop. "Net als medicijnen zijn voedingssupplementen geen snoepjes, en we vragen om een strenger kader. We dringen aan op strengere eisen wat betreft de werkzaamheid, veiligheid en kwaliteit én meer controles hierop onze autoriteiten. In elk geval raden we consumenten aan om voedingssupplementen alleen te gebruiken na overleg met hun huisarts of apotheker.”