Zelftesten zijn geen mirakeloplossing
Als we de krantenkoppen de laatste weken mogen geloven lijken de zelftesten de weg te openen naar meer vrijheid en versoepelingen. Maar klopt dat wel?
Weinig wetenschappelijk bewijs
Het achterliggend idee is dat door zelftesten beschikbaar te maken voor het grote publiek, er meer testen kunnen worden uitgevoerd. Daardoor zouden de zogenaamde “superverspreiders” in een vroeg stadium kunnen worden gevonden en zou de verspreiding van het virus kunnen worden ingedijkt.
Op dit moment is er echter weinig wetenschappelijk bewijs dat zelftesten een nuttig instrument zijn om binnen de maatschappij besmettingen met het coronavirus op te sporen bij mensen zonder symptomen. We betreuren het dan ook dat deze strategie niet eerst werd uitgetest via een proefproject alvorens ze op grote schaal uit te rollen. We vragen de regering daarom om de impact van deze strategie nauwkeurig op te volgen en te evalueren en de resultaten openbaar te maken, zodat een breder debat over het nut ervan mogelijk wordt.
In de praktijk kan zo’n strategie enkel werken op voorwaarde dat de zelftesten voldoende betrouwbaar zijn én dat ze correct gebruikt worden door de consumenten. Dat laatste punt is uiteraard nauw verbonden met de informatie die de overheid en de apothekers hierover zullen verschaffen.
Betrouwbare testen?
Het FAGG heeft een lijst opgesteld van criteria waaraan de zelftests moeten voldoen om op de markt te mogen komen. Een goede zaak volgens ons, al betreuren we dat een studie naar de betrouwbaarheid van deze testen bij mensen zonder symptomen geen vereiste is. Nochtans is dat het doelpubliek volgens de regering. We eisen bovendien ook dat het FAGG de studies die de bedrijven indienen ter goedkeuring, alsook haar eigen evaluatie hiervan, openbaar maakt. Transparantie is noodzakelijk. Enkel zo kunnen zorgverleners en burgers de voor- en nadelen van zelftesten goed inschatten.
Negatieve zelftest ≠ vrijheid
Het grote publiek wil natuurlijk bovenal een zelftest die hen, bij een negatief resultaat, toelaat om “veilig” contact te hebben met iemand. Een negatieve test sluit echter niet helemaal uit dat je besmet bent. Het gaat dan om een vals negatief resultaat. De test geeft bovendien enkel een positief resultaat bij mensen die veel virusdeeltjes uitscheiden.Wie nog maar pas besmet is, zal vaak negatief testen. Ook wanneer je de test niet correct uitvoert, kan het resultaat negatief zijn. Daarom is het belangrijk om je ook na een negatieve zelftest aan alle voorzorgsmaatregelen, zoals een mondmasker dragen en afstand bewaren, te houden.
Informatie is cruciaal
Een duidelijke voorlichtingscampagne is dan ook absoluut aan de orde. Burgers moeten weten voor welke doeleinden deze tests kunnen worden gebruikt, hoe ze moeten worden gebruikt, hoe betrouwbaar ze zijn voor mensen zonder symptomen, wat de voor- en nadelen zijn, welke maatregelen ze moeten nemen in geval van een positieve of negatieve test, enzovoort.
Het stemt ons alleszins tevreden dat de zelftesten uitsluitend te verkrijgen zullen zijn in de apotheek. Apothekers zijn immers het best geplaatst om kwaliteitsvolle informatie mee te geven aan de consumenten. Al moeten we hier wel een kanttekening maken. Uit onze mystery shopping in 2019 bij meer dan 100 apothekers bleek immers dat apothekers in 7 op de 10 gevallen de zelftests voor hiv of darmkanker meegaven zonder hier de nodige vragen over te stellen of de juiste informatie te geven. We roepen apothekers dan ook op om hun rol als zorg- en informatieverstrekkers met de nodige zorgvuldigheid te vervullen.
Maximumprijs gevraagd
Aangezien de regering zelftests promoot als een instrument voor een nationale strategie om de verspreiding van het virus te beperken, vinden wij het ten slotte van essentieel belang dat zij een maximumprijs oplegt, zodat deze tests voor iedereen toegankelijk zijn.
Meer over deze zelftesten vind je in ons uitgebreid dossier.