Botox en fillers: wat artsen niet vertellen over deze anti-rimpelbehandelingen

Met de leeftijd wordt je huid dunner en minder elastisch. Onderhuids vet verdwijnt, waardoor je wangen en mondhoeken gaan hangen. Je volle lippen versmallen. En er ontstaan rimpels. Voor veel mensen zijn deze ouderdomsverschijnselen een bron van ergernis. Anti-rimpelcrèmes? Veel meer dan je huid hydrateren doen die niet. Een facelift? Nogal ingrijpend. Daarom laten sommige mensen hun gezicht inspuiten met botuline toxine (botox in de volksmond) en fillers. Wat is dat? 

Verwacht niet dat je er als veertiger plots zal uitzien als een twintiger. Deze “injectables” kunnen tijdelijk je rimpels verminderen en je gelaat opfrissen, maar het zijn geen wondermiddelen. Bovendien komt niet iedereen in aanmerking en je moet rekening houden met mogelijke complicaties. En de prijs? Die kan serieus oplopen.

Zijn schoonheidsklinieken daar duidelijk genoeg over? Niet allemaal, zo blijkt uit onze mysteryshopping.

Twee vrouwen vroegen esthetisch advies

We zochten via Google naar drie praktijken per provincie (+ Brussel) die een behandeling met botox en fillers aanbieden. De eersten die we tegenkwamen in de zoekresultaten kregen bezoek van een van onze mysteryshoppers (twee vrouwen, 45 en 50 jaar). Zij peilden naar de voor- en nadelen en prijs van botox en fillers. Voor de duidelijkheid: het bleef bij informatievergaring.

Pijnpunten in de sector

Alle zorgverleners bij wie we terechtkwamen waren helder over hun tarieven. Ze gaven ook duidelijk aan met welke producten ze werken (allemaal bekende merken) en dat het effect van botox en fillers tijdelijk is. Maar er waren ook enkele probleempunten. In een notendop:

• Veertien zorgverleners stelden onvoldoende vragen over onze medische voorgeschiedenis. Nochtans zijn er een aantal gevallen waarin botox of fillers tegenaangewezen zijn of waarbij je er extra voorzichtig mee moet omspringen.

• De meeste zorgverleners haalden in het gesprek enkele frequente complicaties aan. Maar velen zwegen over de meest vervelende of zwaarste risico's. Van de 31 centra die een behandeling met botox voorstelden, zeiden er 11 te weinig over het risico op een tijdelijke verzakking van een ooglid en wenkbrauw. Van de 21 praktijken die een fillerbehandeling voorstelden, zweeg een derde over het risico op een bloedvatblokkage. Deze zaken horen tijdens de eerste consultatie besproken te worden. 

• Veel klinieken hanteren degressieve prijzen als je meer dan één zone van je gezicht laat behandelen. Daar kun je soms honderden euro's mee uitsparen. Sommige artsen bieden een gratis consultatie aan als je je meteen laat behandelen. Of een zeer voordelig tarief als je met drie personen tegelijk langskomt. Dit roept vragen op, want deals en kortingen zijn in principe verboden in een medische praktijk. Dit kan aanzetten tot overbehandeling.

• In acht klinieken kregen we een getuigschrift voor het ziekenfonds mee dat recht geeft op terugbetaling van € 10,08 tot € 27,53. De artsen gebruikten een code voor een gewone raadpleging. Dat mag wettelijk gezien niet als een consultatie een zuiver cosmetisch doel heeft, zoals in ons scenario.

Wat ons nog doet fronsen

• Artsen moeten blijkbaar geen specialistenopleiding volgen om botox en fillers te mogen injecteren. Terwijl dit toch wel wat meer vergt dan een spuitje kunnen zetten. De meeste problemen zijn het gevolg van onoordeelkundig gebruik. 

• Je denkt misschien dat firma's verplicht zijn om de veiligheid van cosmetische fillers uitgebreid te testen en dat het geneesmiddelenagentschap (FAGG) daar toezicht op houdt. Helaas is dat momenteel nog steeds niet het geval. 

Maatregelen a.u.b

We maakten onze bekommernissen over aan minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke met het verzoek om mee druk te zetten op de bevoegde instanties om het één en ander in deze sector te verbeteren. Wat wij vragen:

• Strengere opleidingsvereisten om als arts botox en fillers te mogen injecteren. Een publicatie in het Belgisch Staatsblad leert ons dat de overheid al in 2013 van plan was om daar werk van te maken, maar dat is op de lange baan geschoven.

• Een halt aan het systeem van de degressieve tarieven (hoe meer je laat inspuiten, hoe meer je bespaart). Een dergelijk prijsbeleid hoort thuis in de supermarkt, niet in een medische praktijk. Idem dito voor andere kortingen en deals die kunnen leiden tot overbehandeling. 

• Het is niet normaal dat de belastingbetaler mee betaalt voor louter esthetisch advies. Aan het RIZIV vragen we om duidelijk te communiceren naar alle artsen dat voor raadplegingen met een louter esthetisch doel geen terugbetaling mogelijk is. Die zouden daar naar verluidt niet allemaal van op de hoogte zijn. 

• Gezien de groeiende populariteit van fillerbehandelingen, moeten het FOD Volksgezondheid en het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) in actie schieten om de kwaliteit van cosmetische fillers in ons land beter te controleren.

Deze steekproef is een momentopname die geen veralgemening toelaat. Maar ze geeft wel een schets van de situatie in de sector. Elke schoonheidskliniek die we bezochten, stuurden we een brief met persoonlijke feedback.