Hoe kies je de beste tandpasta?

Waarom is het belangrijk om de juiste tandpasta te kiezen?

Verschillende soorten tandpasta

Behalve de gewone tandpasta’s zijn er nog verschillende soorten tandpasta verkrijgbaar die verschillen qua samenstelling of verpakking.

Tandpasta voor gevoelige tanden

Deze tandpasta’s zijn ontwikkeld voor mensen die last hebben van gevoelige tanden. De reden kan zijn dat er tandbeen (dentine) vrij is komen te liggen. Tandbeen is de binnenlaag van de tand, die normaal gezien bedekt wordt door glazuur of door het tandvlees. Het is minder hard en heeft een minder dichte structuur dan glazuur. Met het ouder worden kan de tandhals bloot komen te liggen of het tandglazuur dunner worden.

In het tandbeen zitten veel kleine kanaaltjes, die doorlopen naar het midden van de tand (pulpa), waar de zenuwen en de bloedvaten zich bevinden. De zenuwvezels kunnen via de dentinekanaaltjes geprikkeld worden door aanraking of door koude, warme, zure of zoete voeding of dranken. Dit kan pijn of ongemak veroorzaken.

Als het tandbeen niet meer beschermd wordt door het tandglazuur of het tandvlees, kunnen koude, warme, zoete of zure deeltjes van voeding of drank via de dentinekanaaltjes doordringen naar de zenuwen in de pulpa.

Deze tandpasta’s zijn dus speciaal ontwikkeld om de gevoeligheid te verminderen. Daarom bevatten ze onder andere:

• Fluor: dit mineraal zit ook in gewone tandpasta en helpt bij het versterken van het tandglazuur.
• Schuurmiddelen met een lage abrasiviteit: dat betekent dat ze de tanden reinigen zonder het tandglazuur te beschadigen.
• Kaliumnitraat of kaliumchloride: deze ingrediënten zouden de zenuwgeleiding onderbreken en zo de pijn verminderen, maar dat is niet gegarandeerd. 
• Strontiumchloride, arginine of calciumcarbonaat: deze stoffen zouden kunnen helpen om de dentinekanaaltjes in het tandbeen te verstoppen, wat de gevoeligheid vermindert.

Denk eraan dat tandpasta voor gevoelige tanden over het algemeen niet direct resultaat oplevert. Het kan enkele weken duren voordat je verbetering opmerkt. Als de gevoeligheid aanhoudt of verergert, raadpleeg je beter een tandarts.

Whitening tandpasta

Whitening tandpasta is bedoeld om oppervlakkige vlekken op de tanden te verminderen en de algemene witheid van het gebit te verbeteren. Doorgaans bevatten ze dezelfde ingrediënten als gewone tandpasta, maar iets meer schuurmiddelen, waardoor ze agressiever zijn tegen vlekken. Er zijn twee soorten vlekken die de witheid van je tanden beïnvloeden:

• Intrinsieke verkleuringen: die kunnen het gevolg zijn van trauma's, medische behandelingen of overmatige fluorideconsumptie tijdens de jeugd. Tanden vergelen ook naarmate we ouder worden door dunner wordend glazuur. De enige manier om deze verkleuring tegen te gaan, is bleken met behulp van professionele tandheelkundige producten (met waterstofperoxide).
• Extrinsieke vlekken: die worden meestal veroorzaakt door roken of het drinken van thee, koffie of rode wijn. Dit soort vlekken kun je prima verwijderen door je tanden te poetsen met tandpasta.

De verpakking van whitening tandpasta’s laat uitschijnen dat ze je tanden witter maken. Dat klopt echter niet. Tandpasta is doeltreffend tegen extrinsieke vlekken, maar werkt enkel in op het glazuur en niet op het tandbeen, dat de kleur aan je tanden geeft.

Sommige whitening tandpasta’s zijn trouwens te agressief en te schurend, waardoor ze het tandglazuur kunnen beschadigen. 

Tandpasta zonder fluor

Fluoride is het belangrijkste ingrediënt van tandpasta. Hoewel er ook tandpasta zonder fluoride op de markt is, heeft die veel minder nut. Verschillende studies en belangrijke instanties (zoals de Hoge Gezondheidsraad in België en de Wereldgezondheidsorganisatie) raden dan ook aan om tandpasta met fluoride te gebruiken.

De tandpasta’s met fluor die wij hebben getest, kosten gemiddeld € 3,14 per tube van 75 ml, ofwel € 41,92/liter. Voor tandpasta zonder fluoride betaal je gemiddeld € 5,64 per tube van 75ml, ofwel € 75,61/liter. Die laatste zijn dus niet alleen minder nuttig, maar ook duurder. 

De meest populaire merken zijn Weleda en Urtekram. Beide hebben een heel gamma fluoridevrije tandpasta’s. Maar er zijn nog andere merken:

• Avril
• Lavera
• Jack N'Jill
• La Saponaria
• Logona Logodent
• Stop The Water!
• Fitocose
• Sylveco
• enz.

Tabletten

Er komen steeds meer tabletten op de markt als alternatief voor de klassieke tandpasta’s. Die moeten dezelfde bestanddelen bevatten als tandpasta: alleen de vorm is anders.

Op tandpastatabletten moet je kauwen. Het kauwen en je speeksel activeren de tabletten, die dan schuim vormen. Vervolgens moet je je tanden poetsen met een vochtige tandenborstel.

Dit is een milieuvriendelijker alternatief voor gewone tandpasta in plastic tubes, omdat de tabletten vaak verkrijgbaar zijn in recycleerbare verpakkingen. Bovendien scoren ze goed in onze test:

• Ze behalen goede scores voor de milieu-impact, zowel voor de samenstelling als voor de verpakking.
• Hun fluorgehalte is correct.
• Ze zijn niet te schurend, maar kunnen daardoor wel iets minder goed vlekken verwijderen.
• De gebruikers waren in het algemeen tevreden over zowel de textuur en de smaak van de tabletten als de hoeveelheid schuim.

De Happy Soap producten die we hebben getest, scoren daarentegen slecht op het gebied van de informatie op het etiket (geen fluoridegehalte aangegeven, geen informatie over het gebruik voor kinderen). Tandpastatabletten zitten ook in een hogere prijsklasse, hoewel het moeilijk is om ze te vergelijken met tandpasta in tubes. Globaal genomen kun je met een doosje van 62 tabletten een maand vooruit.

Tandpasta voor kinderen

Tandpasta voor kinderen moet aan dezelfde voorwaarden voldoen als die voor volwassenen. Het enige verschil is het fluoridegehalte, dat lager moet zijn voor kinderen tot 6 jaar. 

Voor volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar is de aanbevolen hoeveelheid fluoride tweemaal per dag 1450 ppm (parts per million of deeltjes per miljoen). 

Voor kinderen tot 6 jaar wordt tweemaal per dag 1 000 ppm aanbevolen. Kinderen met een verhoogd risico op tandbederf kunnen op advies van een tandarts wel gebaat zijn bij tandpasta met 1450 ppm. 

Wat de hoeveelheid betreft, neem je het best het equivalent van een rijstkorrel voor kinderen van 0 tot 2 jaar, en van een erwt voor kinderen van 2 tot 6 jaar.

Kindertandpasta heeft vaak een kleurrijke verpakking (om de aandacht te trekken) en een fruitige of zoete smaak. Daardoor is het soms moeilijk om kinderen later te laten omschakelen naar tandpasta voor volwassen. Wij raden daarom aan om voor een neutrale smaak te kiezen. Op basis van onze marktanalyse kunnen we kindertandpasta onderverdelen in drie categorieën:

• Tandpasta voor kinderen tot 6 jaar. Slechts 8 van de 19 tandpasta’s die we hebben nauwkeurig hebben bekeken, bevatten voldoende fluor (1 000 ppm). De andere raden we af vanwege hun te lage fluorgehalte (450 of 500 ppm). De meeste hebben een fruitige of zoete smaak.
• Tandpasta voor kinderen vanaf 6 jaar. De meeste bevatten evenveel fluoride als tandpasta voor volwassenen. Meestal smaken ze niet zoet of fruitig, wat wij beter vinden. Vanaf 6 jaar kun je dus evengoed overstappen op tandpasta voor volwassenen.
• Kindertandpasta zonder fluor. Deze producten raden we af vanwege het gebrek aan fluor. De meeste hebben trouwens een zoete of fruitige smaak en een hogere prijs.

Waar moet je op letten als je tandpasta koopt?

De leeftijd 

Zoals gezegd evolueert tandverzorging met de leeftijd. Voor kinderen jonger dan 6 jaar gelden andere aanbevelingen dan voor volwassenen. Het grootste verschil zit in het fluorgehalte van de tandpasta’s.

Voor volwassenen wordt tandpasta met een fluorgehalte van 1 450 ppm (parts per million) aanbevolen. Voor kinderen tot 6 jaar raadt men tandpasta aan met een fluorgehalte van 1 000 ppm, maar niet minder. Er zijn echter verschillende producten op de markt met een fluorgehalte van ongeveer 500 ppm, wat onvoldoende is.

De prijs

De meeste tandpasta’s die we hebben getest, worden verkocht via verschillende verkoopkanalen, zoals supermarkten, drogisterijen, apotheken of parafarmacieën. De prijzen hieronder zijn berekend op basis van de verschillende producten die je in ieder verkoopkanaal terugvindt.

De 17 gewone tandpasta’s die we hebben getest, kosten € 0,59 tot € 6,47, met een gemiddelde prijs van € 3,14 voor een tube van 75 ml. Dit is het meest voorkomende formaat.

Het fluoridegehalte

Een goede tandpasta moet genoeg fluoride bevatten en tandplak en vlekken verwijderen zonder het tandglazuur te beschadigen. Koop dus tandpasta met voldoende fluoride. Fluoride is het belangrijkste ingrediënt van tandpasta. Het is een mineraal dat het glazuur versterkt, waardoor het minder snel slijt en minder wordt aangetast door microben in de mond. We spreken van het totale en het beschikbare fluoride.

• Het totale fluoride wordt vermeld op het etiket (op de tube of de verpakking). Tandpasta mag volgens de cosmeticawetgeving niet meer dan 1500 ppm (parts per million) fluoride bevatten. Meer dan 1500 ppm is wettelijk niet toegelaten. Vooral voor kinderen, die weleens wat tandpasta inslikken, zijn zulke gehaltes riskant, omdat ze fluorose of tandverkleuring kunnen veroorzaken. Alle gewone tandpasta’s die we hebben getest, bevatten 1 400 tot 1 450 ppm fluoride.
• Het beschikbare fluoride is het vrije fluoride, dat niet gebonden is met andere ingrediënten in de tandpasta. Het beschikbare fluoride bindt zich aan het glazuur en beschermt op deze manier tegen gaatjes. Volgens de Hoge Gezondheidsraad is een gehalte van 1 450 ppm (beschikbare) fluoride ideaal voor volwassenen. In het labo hebben we echter vastgesteld dat het beschikbare fluoridegehalte vaak lager ligt dan het totale fluoridegehalte en dus de aanbevolen 1450 ppm niet haalt. Daarom vinden we dat ook het cijfer van beschikbare fluoride thuishoort op het etiket. Alleen zo kun je in één oogopslag zien of een tandpasta voldoende beschermt tegen tandbederf.

Welke ingrediënten moet je tandpasta bevatten?

Tandpasta heeft vijf hoofdbestanddelen.

1. Fluoride

Fluoride is het belangrijkste ingrediënt van tandpasta. Het is een mineraal dat het glazuur versterkt, waardoor het minder snel slijt en minder wordt aangetast door microben in de mond. Volgens de consmeticawetgeving mag tandpasta voor volwassenen niet meer dan 1 500 ppm (parts per million) fluoride bevatten (vermeld op de tube of verpakking). 

De Hoge Gezondheidsraad beveelt 1 450 ppm aan voor volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar. Vanaf het eerste tandje tot de leeftijd van 6 jaar is het streefgehalte 1 000 ppm, behalve voor kinderen met een verhoogd risico op tandbederf (in dat geval kan de tandarts toch tandpasta met 1 450 ppm fluoride aanraden).

2. Schuurmiddelen 

Schuurmiddelen (silicium, calciumcarbonaat, tetranatriumpyrofosfaat, trinatriumfosfaat enz.) zijn nodig om oppervlakkige aanslag van etensresten, koffie, thee enz. op de tanden te verwijderen. Ze bestaan uit heel kleine korreltjes, waarvan de grootte, hardheid en concentratie verschillen van de ene tandpasta tot de andere. Een te sterk schuurmiddel zou het glazuur sneller doen slijten, waardoor de tanden sneller zouden worden aangetast.

Fabrikanten meten regelmatig de abrasiviteit van hun producten aan de hand van de RDA-waarde:

• bij 0-70 spreekt men van laag abrasief
• bij 70-100 van gematigd abrasief
• bij 100-150 van hoog abrasief
• bij 150-250 van schadelijk abrasief

Ondanks het belang van deze informatie en de vermelding ervan in de Verenigde Staten, wordt ze bij ons niet vermeld op de verpakking.

3. Smaak-en geurstoffen 

Die geven tandpasta’s een frisse en zoete smaak, bijvoorbeeld:

• sorbitol, een toegelaten additief.
• saccharine, een zoetstof met een zoetkracht die 300 keer hoger ligt dan bij suiker.
• stevia, een plant die eveneens 300 keer zoeter is dan suiker.
• essentiële oliën, zoals munt of anijs.

4. Vochtbewarende stoffen

Die houden de tandpasta vochtig in de tube, zodat hij niet hard wordt.

5. Detergent

Een detergent is nodig om tandpasta te doen schuimen, zodat die zich gemakkelijker over alle tanden verspreidt. Zo bevatten veel tandpasta’s (9 van de 17 geteste) natriumlaurylsulfaat. Deze stof verhindert weliswaar de genezing van mondzweertjes of aften, maar dat maakt enkel uit als je geregeld last hebt van aften.

Andere ingrediënten

Verder bevat tandpasta ook kleurstoffen en bewaarmiddelen. Bewaarmiddelen worden aan cosmetische producten toegevoegd om de ontwikkeling van micro-organismen tegen te gaan.

Tijdens onze test stelden we vast dat 11 van de 17 tandpasta’s minstens één allergeen bevatten, wat weliswaar enkel een probleem is voor mensen met een overgevoeligheid. De meest voorkomende zijn benzylalcohol, eugenol, limonene, cinnamal en anijs. Van de nieuwe lijst van allergenen troffen we mentol en pepermuntolie aan.

Geen van de geteste tandpasta’s bevat daarentegen hormoonverstoorders.

Titaniumdioxide in tandpasta

Sommige tandpasta’s bevatten ook kleine hoeveelheden titaniumdioxide (E171 of CI77891), een kleurstof die je tandpasta witter maakt. Uit onderzoek bij ratten is gebleken dat de inademing ervan in grote hoeveelheden tot kanker kan leiden. EFSA, de Europese autoriteit voor de voedselveiligheid, concludeerde dat het risico van genotoxiciteit (effecten op DNA) door inname van titaniumdioxide niet kan worden uitgesloten. De Europese Commissie heeft het gebruik van titaniumdioxide in voeding daarom verboden vanaf 8 augustus 2022.

Tandpasta valt echter onder de wetgeving op cosmetica, niet onder die op voeding. Het is immers niet de bedoeling om tandpasta in te slikken, maar uit te spuwen en daarna weg te spoelen met water. De hoeveelheid titaniumdioxide in voeding, geneesmiddelen en tandpasta is dan ook nogal verschillend:

• Voeding: vóór het Europees verbod op titaniumdioxide in voeding hadden wij op basis van onze tests geschat dat we ongeveer 30 mg per dag binnenkregen.
• Medicatie: volgens het FAGG bevatten pillen gemiddelde 2,3 g titaniumdioxide.
• Tandpasta: volwassenen die twee gram tandpasta per dag gebruiken, kunnen in een jaar tot 0,73 g titaniumdioxide binnenkrijgen. Ter vergelijking, lippenstift met titaniumdioxide kan tot 3,5 keer meer aanleveren. 

Het wetenschappelijk comité voor consumentenveiligheid (SCCS) is van mening dat er onvoldoende bewijzen zijn om de mogelijke genotoxiciteit van bijna alle soorten TiO2 (titaniumdioxide) in orale cosmetica uit te sluiten. Uit voorzorg hebben Testaankoop en andere consumentenverenigingen dus besloten om tandpasta's met titaniumdioxide in hun tests te bestraffen in de scores, zodat ze het niet kunnen schoppen tot Beste van de Test of Beste Koop. In onze laatste test ging het om vijf producten, veel minder dan de eerdere test. Dit toont aan dat er steeds meer producten zonder titaniumdioxide op de markt komen. 

Tips om goed je tanden te poetsen

Hoeveel tandpasta moet je gebruiken?

Poets je tanden na de maaltijd. Poets ze twee of drie keer per dag, telkens gedurende twee minuten. Deel je gebit in 4 delen in en poets ieder deel 30 seconden om je tanden gelijkmatig schoon te maken. Slik niet te veel tandpasta in.

Gebruik tandpasta met fluor. Kies tandpasta met 1 450 ppm (parts per million) voor volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar, en tandpasta met 1 000 ppm voor kinderen tot 6 jaar en baby's (vanaf het eerste tandje). Enkel voor kinderen met een hoog risico op gaatjes kan je op advies van de tandarts eventueel ook tandpasta met 1 450 ppm gebruiken. Poets als volwassene met 2 tot 4 erwtjes tandpasta. Voor kinderen volstaat één erwtje tandpasta.

Hoe moet je precies poetsen?

• Poets je tanden op de juiste manier. Elektrische tandenborstels verwijderen iets meer tandplak dan manuele, maar vooral de poetstechniek is bepalend. Gebruik bij voorkeur een soft of medium tandenborstel. Reinig alle delen van de tand én de tandvleesrand. Schrob ook over het voorste stuk van je tong, waar eveneens bacteriën of voedselresten kunnen achterblijven. Spoel je mond nadien goed.
• Reinig de spleten tussen je tanden. Doe dat minstens drie keer per week met een flosdraad, tandenstoker of interdentaal borsteltje.
• Vervang je tandborstel of borstelkop elke drie maanden of zodra de haren hun vorm verliezen.
• Babytandjes moeten ook worden gepoetst. Gebruik hiervoor kindertandpasta met minder fluor. Poets ze vanaf het doorkomen van het eerste tandje twee keer per dag.

Onze tips voor een goed tandhygiëne

• Tandpasta is maar een klein deeltje van je tandhygiëne. Ook al koop je de duurste tandpasta, die haalt niets uit als je deze poetstips niet volgt en je tanden niet beschermt. 
• Rook niet. Roken is slecht voor je tandvlees en verhoogt het risico op tandvleesontstekingen. 
• Laat je gebit één of twee keer per jaar door de tandarts controleren op tandbederf.
• Beperk de inname van suiker. Eet zo weinig mogelijk tussendoortjes waarin suiker zit en vermijd ook gesuikerde dranken.
• Neem goede gewoontes aan. Prent je kinderen in dat ze hun gebit goed moeten verzorgen en geef het goede voorbeeld. Jong geleerd is oud gedaan. 

Meest gestelde vragen over tandpasta

Bestaat er milieuvriendelijke tandpasta?

We gingen de impact van de tandpasta’s op het milieu na aan de hand van verschillende factoren met betrekking tot:

• de verpakking (productverlies, verpakkingsmateriaal, bijkomende verpakking enz.)
• de samenstelling van het product (aanwezigheid van schadelijke stoffen voor het milieu, microplastics enz.)

Happy Soaps Navulverpakking onderscheidt zich van de rest met een zeer goede score op beide vlakken. Colgate Total Classic scoort het minst goed (ingrediënten die schadelijk zijn voor het milieu, aanzienlijk productverlies in de verpakking en een extra kartonnen verpakking met niet-recycleerbare bestanddelen).

Wat is het verschil tussen gewone tandpasta en whitening tandpasta?

De verpakking van whitening tandpasta wil ons doen geloven dat die onze tanden witter kan maken. Dat klopt echter niet. Tandpasta werkt in op het glazuur en niet op het tandbeen, dat de kleur aan je tanden geeft. 

Sommige whitening tandpasta’s zijn trouwens te agressief en te schurend, waardoor ze het tandglazuur kunnen beschadigen. Bij onze laatste test van gewone tandpasta bleken ook 4 van de 17 geteste producten te agressief. Die raden we dus niet aan.

Wat is het verschil tussen gewone en natuurlijke tandpasta?

Onder natuurlijke tandpasta verstaat men tandpasta zonder chemische bestanddelen, waaronder fluor. Zoals gezegd is fluor echter het belangrijkste ingrediënt van tandpasta. Tandpasta’s zonder fluor raden we dan ook niet aan, omdat ze veel minder nut hebben. Bovendien zijn ze door de band duurder dan gewone tandpasta.