Op de pijnbank

“Jobs, jobs, jobs”, zo klinkt de slogan. Als we de startnota voor de Vlaamse regeringsonderhandelingen moge geloven, is het de ambitie om de werkzaamheidsgraad van 75% nu naar 80 % op te trekken. Een verder aanzwengelde jobmotor zou het middel zijn om onze begroting op orde te krijgen. Echter, voor die jobs zal de regering alvast niet moeten aankloppen bij KBC. Na het sluiten van 51 kantoren eerder dit jaar, beslist het management de komende drie jaar 1400 banen te schrappen. De bank telde eind vorig jaar nog 38 000 voltijdse werknemers tegen 50 000 ongeveer 10 jaar geleden en nu wordt dus verder aan de boom geschud. Werknemers betalen het gelag voor de riante winsten van de bank en de royale dividenden voor de aandeelhouders. Die laatsten kregen vorig jaar een dividend uitgekeerd dat 17 % hoger lag dan in 2016 voor een totaalsom van 1,5 miljard euro, het hoogste cijfer sinds 2007. Pervers genoeg zagen de beleggers de KBC Groep lichtjes in de groene cijfers gaan na aankondiging van het nieuws van de ontslagronde.  Schamele troost voor de werknemers : ze zijn niet alleen. Ook de consumenten, de spaarders, wij allemaal zijn slachtoffer van het businessmodel van de banken want ze zijn (bijna) allemaal in hetzelfde bedje ziek. Nemen we BNP Paribas Fortis er even bij: zij maakten in de eerste helft van dit jaar maar liefst 1,05 miljard euro winst, 12,4 % meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Dit dankzij een aanhoudende groei van deposito’s en leningen aan klanten, aldus de bank, die in 2008 nog een reddingsboei toegeworpen kreeg van de Belgische belastingbetaler om niet in failliet te vervallen. Als dank bodemt de bank de rente op spaarrekeningen uit tot op het wettelijke minimum en belooft ze dat de tarieven voor bankproducten zullen worden verhoogd want – dixit Max Jadot – “België is een goedkoop land om te bankieren dus er is nog marge naar boven”. Dit naast een obligaat besparingsprogramma onder het personeel, uiteraard: tegen 2021 zouden nog eens 2200 banen worden geschrapt, klinkt het.

Toegegeven, de rente is laag en het heeft er alle schijn van dat de Europese Centrale Bank deze opnieuw zal verlagen onder druk van het recessiespook, maar toch nog even dit: eind 2015 ging 2 miljard van BNP Paribas Fortis België naar het moederhuis in Parijs en tegen het jaareinde van 2018 werd één en ander nog eens overgedaan met een uitkering van 1,9 miljard. Het dividend dat werd uitgekeerd aan de aandeelhouders van de Franse bankgroep van zijn kant verdubbelde dan weer tussen 2014 en 2018. Het moge duidelijk zijn: onze grootbanken kiezen voor hun aandeelhouders en niet voor hun klanten of het eigen personeel. Recent deed onze organisatie nog een peiling bij 8 100 consumenten over hun “banktevredenheid”. Wat blijkt ? Vooral op het vlak van kosten scoren onze grootbanken slecht: BNP Paribas Fortis, 43/100, ING 46/100, Belfius 47/100 en KBC 53/100. Aan de andere kant vinden we Argenta en Keytrade Bank, met een resultaat van respectievelijk 89 en 87/100. Deze resultaten zijn te begrijpen: “wilt u een rekening openen, dan betaalt u jaar na jaar hogere kosten”, “wilt u uw geld afhalen, dan moet u daarvoor betalen nadat u eerst een paar kilometer verder gereden bent omdat er nauwelijks nog bankautomaten te vinden zijn”, “bent u wat ouder en wenst u nog papieren overschrijvingen te doen of geld af te halen aan het loket, betaal dan gerust nog wat meer”.

De winstgevendheid van de bank zou onder druk staan door de lage rentetarieven en in het bijzonder de negatieve rente die de Europese Centrale Bank aan commerciële banken  oplegt voor stortingen. Laten we echter niet vergeten dat deze negatieve rente net een stimulans is om dit geld aan particulieren en bedrijven te lenen, in plaats van het alleen maar te laten stof vergaren bij de Centrale Bank. Eerder dan de rendabiliteit van de banken, staat wel hun economisch model onder druk. Het is normaal dat de aandeelhouder wordt beloond voor zijn investering maar als het moeilijk gaat, dat is toch wat de bank ons doet geloven, moet iedereen zijn steentje bijdragen. Daarenboven: indien slechts een klein deel van het dividend zou worden geherinvesteerd in projecten die de inkomsten van morgen zouden garanderen, zouden de aandelenkoersen hier enkel wel bij varen. Daarvoor is wel een langetermijnvisie nodig vanwege de banken over hun eigen activiteiten.