Afkoop van studiejaren: vraag wat het je zal opbrengen
Toekomstige gepensioneerden hebben de mogelijkheid om een bijdrage te storten waardoor hun studiejaren zullen meetellen in de berekening van het wettelijke rustpensioen. Men spreekt van “studiejaren afkopen”. Het is de bedoeling zo aan een hoger pensioen te komen.
Zo’n regularisatie kan hoe dan ook alleen iets opbrengen voor wie bij zijn pensionering nog niet aan een volledige beroepsloopbaan komt. Voor heel wat mensen is dat 45 jaar of meer precies 14 040 dagen (maar het kan minder zijn, bv. voor sommige ambtenaren).
Het afkoopbedrag
Voor wie regulariseert binnen tien jaar na het behalen van het diploma, komt het bedrag om één studiejaar af te kopen momenteel neer op € 1 560,60 (geïndexeerd bedrag, geldig in oktober 2020).
Wie pas na die tien jaar afkoopt, moet een hogere bijdrage betalen. Er is een ingewikkelde berekening op basis van een bepaalde coëfficiënt, rekening houdend met sterftetafels en een intrestvoet. Hoe langer je wacht, hoe hoger het bedrag. Het kan oplopen tot zowat € 6 000.
Je beslist zelf hoeveel jaar je op die manier wilt “regulariseren”, maar je kunt niet méér jaren afkopen dan wat nodig was om het diploma hoger onderwijs te behalen.
Als je een gemengde loopbaan hebt, kun je niet kiezen in welk stelsel je regulariseert, de afkoop geldt per definitie voor het stelsel waarin je werkt op het ogenblik van de aanvraag.
Het is belangrijk om met het totale aantal jaren dat uiteindelijk meetelt voor de pensioenberekening (alle stelsels samen bekeken), nooit uit te komen boven wat als een volledige loopbaan wordt beschouwd. Studiejaren afkopen om aan méér dan een volledige loopbaan te komen brengt namelijk helemaal niets op.
De overgangsregeling
Er geldt een overgangsregeling tot 30/11/2020. Daardoor krijgt al wie al meer dan tien jaar is afgestudeerd, alsnog de mogelijkheid om studiejaren af te kopen tegen € 1 560,60 per studiejaar.
Let wel: voor loontrekkenden en zelfstandigen geldt dat gunsttarief alleen voor de studieperiodes van na je 20e verjaardag. Als je studiejaren van daarvóór wilt afkopen, is het normale tarief van toepassing.
Ambtenaren: een geval apart
Voor ambtenaren telden de studiejaren vroeger gratis mee in de berekening van hun pensioen. De zogenoemde gratis bonificatie gold voor het diploma dat vereist was voor de functie die ze uitoefenden.
Nu moeten ook de ambtenaren geld op tafel leggen voor de regularisatie. Tot eind november 2019 was voor hen zelfs een korting van 15 % van toepassing. Maar op dit ogenblik, en tot het einde van november 2020, kost een afkoop € 1 560,60 (behoudens indexering).
Maar ambtenaren blijven wel een geval apart. De kans is nog altijd reëel dat afkoop voor hen niet nodig is of slechts in beperkte mate. De gratis bonificatie blijft namelijk volledig van toepassing voor ambtenaren die uiterlijk op 1/12/2018 aan de voorwaarden voldeden om vervroegd met pensioen te gaan, of die op 1/12/2017 reeds in het systeem zaten van voltijdse of deeltijdse disponibiliteit voorafgaand aan het pensioen (of aan de voorwaarden voldeden om dat systeem te kunnen aanvragen). Voor alle anderen blijft de gratis bonificatie ten dele meetellen, pro rata volgens het aantal loopbaanjaren dat ze op 1/12/2017 reeds gevorderd waren in wat voor hun functie als een volledige loopbaan wordt beschouwd.
Wat het je zal opbrengen?
Zo’n afkoop blijft een gok op de toekomst. Om goed te kunnen beoordelen of je daartoe bereid bent, hou je beter met enkele belangrijke aspecten rekening.
Cruciaal is hoeveel de afkoop je effectief kan opbrengen.
Het bedrag dat officieel als extra pensioen zal worden uitgekeerd, ligt vast:
- In het stelsel van de loontrekkenden en zelfstandigen levert één jaar regulariseren op jaarbasis vandaag de dag € 271,98 bruto op per jaar (€ 22,65 per maand) indien je een pensioen tegen het tarief als alleenstaande zult trekken en € 339,33 indien je pensioen tegen het gezinstarief zal worden berekend (€ 28,78 per maand). Ook die bedragen worden geïndexeerd.
- In het stelsel van de ambtenaren is er geen vast bedrag. Hoe hoger het loon dat als basis dient voor de berekening van je pensioen, hoe méér de regularisatie opbrengt. Als je vóór 1962 bent geboren, telt daarbij het loon van de laatste 5 jaar van je loopbaan, en voor jongere personen het loon van de laatste 10 jaar.
Maar aangezien wij bij het maken van enkele berekeningen vaststelden dat sommige mensen riskeren er niets of amper iets aan over te houden, begin je er beter niet halsoverkop aan. Wij kunnen je echter helpen. Als je lid bent van Test Aankoop, kun je bij ons terecht voor een berekening op maat.
Je mag vooral ook niet vergeten om het afgekochte bedrag het jaar daarop in je belastingaangifte op te nemen.
Je kunt daar alles over lezen in de volgende rubrieken.
We lichten er ook toe hoe je de afkoop moet aanvragen.
Het is niet moeilijk om studiejaren af te kopen. We leggen uit hoe je dat moet aanpakken.
Vervolgens krijg je tips over hoe je de afkoop fiscaal kunt inbrengen en hoe je een simulatie kunt maken over wat de afkoop je zal opbrengen.
Hoe vraag je de afkoop aan?
Je kunt de afkoop online aanvragen op MyPension.be of op papier, bij de Federale Pensioendienst. Je moet dat doen vóór je met pensioen gaat. Je moet een kopie toevoegen van het diploma of attest dat werd uitgereikt op het einde van je studie(s).
De aanvraag verplicht je tot niets! Je moet pas beslissen om al dan niet effectief studiejaren af te kopen nadat je alle informatie hebt gekregen van de Federale Pensioendienst.
Enige tijd later (in januari 2020 ging het om zowat een maand) zal de Federale Pensioendienst je het volgende laten weten:
- het maximumaantal studiejaren dat je kunt afkopen;
- hoeveel je per afgekocht jaar zult moeten betalen. Het bedrag verschilt al naargelang het gaat om jaren vóór studieperiodes voor or na je 20 bent geworden. Het is het ogenblik van de aanvraag dat bepaalt of je voor het afkoopbedrag onder de overgangsregeling valt, niet de datum waarop je de bijdrage betaalt;
- met hoeveel het brutobedrag van je pensioen tegen het tarief van een alleenstaande daardoor op jaarbasis stijgt.
Op dat ogenblik heb je vier maanden de tijd om voor jezelf uit te maken of je daadwerkelijk gebruik wilt maken van deze mogelijkheid, en zo ja hoeveel jaar je effectief zult afkopen.
Als je hebt laten weten hoeveel je wilt afkopen, zul je van de Federale Pensioendienst nog de bevestiging krijgen van de definitieve beslissing en het te betalen bedrag.
Je hebt dan zes maanden om de betaling uit te voeren.
- Je kunt de bijdrage niet gespreid betalen, je moet het in één keer doen. Maar je bent niet verplicht om het totale aantal jaren per se in één keer af te kopen. Je mag namelijk twee keer een regularisatie doen, dus zo kun je de financiële last wel over verschillende jaren spreiden.
- Betaal je uiteindelijk toch niet, dan telt de aanvraag niet mee.
Denk aan de fiscale aftrek
Voor iedereen die belastingen betaalt, zal de echte financiële last van de afkoop wel lager liggen dan het bedrag dat je ervoor uittrekt. De regularisatie kan via je belastingaangifte immers van je beroepsinkomsten worden afgetrokken, waardoor de fiscus je dus op een kleiner bedrag zal belasten. In het beste geval kun je op die manier meer dan de helft van het gestorte bedrag recupereren.
Je moet daarvoor het afgekochte bedrag in de belastingaangifte opnemen als “niet-ingehouden persoonlijke sociale bijdrage”. Dat betekent:
- voor een werknemer of een ambtenaar: in vak IV, bij code 1257/2257;
- voor een zelfstandige: de precieze code en het vak hangen af van je fiscale situatie;
- voor een gepensioneerde: in vak V, bij code 1223/2223.
Maak een simulatie op MyPension
De Federale Pensioendienst geeft je zoals gezegd alleen een brutobedrag op voor de opbrengst van je afkoop. Maar voor jou telt alleen hoeveel je er echt aan zult overhouden. Netto dus.
Je kunt daar een idee van krijgen op de website MyPension.be.
Je moet daarvoor gewoon invullen in welk jaar je je studie hebt beëindigd en hoeveel jaar je hebt gestudeerd. Daarna kun je vergelijken op welk pensioen je normaliter recht hebt en met hoeveel dat bruto én netto zou stijgen dankzij de afkoop.
Jammer genoeg is het resultaat op MyPension niet voor iedereen het evangelie.
De beperkingen van een simulatie op MyPension
Vul je in de simulatie op MyPension in dat je vijf jaar hebt gestudeerd, dan krijg je het resultaat voor een afkoop van vijf studiejaren. Hou er rekening mee dat daar vaak jaren in zitten van vóór je 20e, en de afkoop van die jaren is, behalve voor ambtenaren, veel duurder. Maar je bent helemaal niet verplicht om die vijf studiejaren af te kopen. Wil je de impact kennen van een afkoop van minder jaren, dan moet je het anders aanpakken. Vul in dat je studie slechts één jaar heeft geduurd als je de impact wilt kennen van de afkoop van één studiejaar. Of vul twee jaar in als je wilt weten hoe het zit voor twee studiejaren.
De berekening geldt alleen voor het geval je later een pensioen tegen het tarief als alleenstaande zult trekken. Dat betreft de meeste tweeverdieners. Een pensioen tegen het gezinstarief zal beduidend méér worden verhoogd.
MyPension vermeldt hoeveel de afkoop je zal kosten. Dat is echter een brutobedrag. Je moet daar dus nog je belastingvoordeel van aftrekken als je voor jezelf wilt berekenen na hoeveel jaar je je investering eruit zult halen. Die aftrek werd in de vorige rubriek toegelicht.
Ook het bedrag dat MyPension vermeldt als nettobedrag dat je aan de afkoop zult overhouden, klopt niet voor iedereen.Door de solidariteitsbijdrage op pensioenen en de belastingrekening die na je jaarlijkse aangifte volgt, is het best mogelijk dat je uiteindelijk minder of juist méér in handen zult overhouden.
- Ten eerste omdat de bedrijfsvoorheffing waarmee rekening wordt gehouden om van bruto naar netto te gaan, niet precies op je pensioenbedrag is berekend. Voor die voorheffing wordt namelijk gewerkt met schijven die per € 15 opschuiven. Bij kleine bedragen zoals het extraatje dankzij een afgekocht jaar kan de impact van die afronding groot zijn. Maar die inhouding is niet definitief, het is slechts een voorschot, de precieze afrekening volgt. Hoe méér jaren je afkoopt, hoe kleiner de foutmarge.
- Ten tweede omdat het nettobedrag niet klopt als je een kapitaal zult opstrijken van een groepsverzekering of een pensioenfonds. Dat kapitaal kan immers een invloed hebben op de solidariteitsbijdrage die op je pensioen zal worden ingehouden.
- Ten derde omdat er méér aan de handen van de fiscus zal blijven kleven als je naast je pensioen nog andere belastbare inkomsten hebt, bijvoorbeeld van een tweede verblijf of van een bijverdienste.
- Bovendien riskeer je met bepaalde bedragen aan brutopensioen door de anomalieën in de huidige regelgeving voor de berekening van de Riziv- en solidariteitsbijdrage soms niets of heel weinig over te houden aan het extraatje van de afkoop.
Samengevat
Vraag de regularisatie vóór 30/11/2020 aan, ook al ben je niet zeker dat ze iets opbrengt. Want alleen tot dan zul je in aanmerking komen voor het lagere tarief van momenteel € 1 560,60 per studiejaar.
Indien je daarna effectief beslist om studiejaren af te kopen, betaal je het afkoopbedrag om fiscale redenen het best in een jaar waarin je voor het overgrote deel van de tijd nog hebt gewerkt. In dat geval kan de regularisatiebijdrage immers fiscaal van je loon worden afgetrokken, en dat brengt meer op dan wanneer ze van je pensioen wordt afgetrokken (aangezien dat bedrag lager is en dus minder zwaar wordt belast).
Voor de meeste ambtenaren die binnen afzienbare tijd met pensioen gaan, zal de afkoop niet interessant zijn omdat (bijna) al hun studiejaren sowieso meetellen voor de berekening van het pensioen.
Speciaal voor weduwen en weduwnaars
Weduwen en weduwnaars die een overlevingspensioen trekken op basis van de beroepsloopbaan van de partner, raden we aan om bij de Federale Pensioendienst na te vragen welke de impact van de afkoop is op dat overlevingspensioen. Het heeft namelijk geen zin om bijvoorbeeld € 45 te winnen op het eigen pensioen als je € 45 verliest van het overlevingspensioen. Dat zal in de praktijk vaak het geval zijn.
Wil je graag weten hoe het precies voor jou zit? Als je lid bent van Test Aankoop, helpen we je daar graag bij. Althans zolang je alleen over Belgische inkomsten beschikt.
Wij kunnen voor jou meer bepaald het volgende berekenen:
- hoeveel je aan belasting zult besparen als je de afgekochte som opneemt in je belastingaangifte;
- hoeveel je later netto méér aan pensioen zult opstrijken;
- na hoeveel jaar je, wanneer je eenmaal met pensioen bent, de som die je netto hebt geïnvesteerd in de afkoop zult hebben gerecupereerd, alsook het rendement dat je eraan overhoudt als je nog in leven bent op je 75e, 80e en 85e.
We gaan daarvoor uit van de regels inzake belastingen en sociale bijdragen zoals ze van toepassing zijn op de inkomsten van 2020.
Je moet rekenen op een antwoordtermijn van twee à drie weken.
Al wat je moet doen, is online contact opnemen met onze fiscale experts.
Kies op de eerste pagina van het antwoordformulier als reden “Vraag of wens tot tussenkomst van Test Aankoop” en als thema “Belastingen”.
Op de tweede pagina kun je documenten opladen waarmee je ons de volgende gegevens bezorgt:
- je fiscale gegevens. Kom je aan meer dan € 50 000 aan belastbare inkomsten, dan volstaat het om dat zo te vermelden, méér hoeven we niet te weten. Bezorg ons anders je een kopie van je laatste aangifteformulier of je laatste aanslagbiljet indien je persoonlijke inkomenssituatie niet veel is veranderd in vergelijking met 2018. Is er wel een verandering, leg je nieuwe situatie uit en vermeld de belastbare bedragen. Ben je eigenaar geworden van onroerend goed dat we niet in je fiscale documenten zullen terugvinden, geef dan het kadastraal inkomen op;
- het aantal jaren dat je wenst af te kopen tegen € 1 560,60; wil je ook jaren tegen een hogere tarief afkopen, dan moet je ook dat tarief vermelden;
- het bedrag van je brutopensioen in de veronderstelling dat je geen studiejaren afkoopt (dat kun je op MyPension.be vinden);
- voor ambtenaren: het brutobedrag van de verhoging van je pensioen volgens de Federale Pensioendienst;
- het brutobedrag van het kapitaal dat je als aanvullend pensioen zult opstrijken van een groepsverzekering of een pensioenfonds;
- de belastbare inkomsten die je naast je wettelijk pensioen zult hebben wanneer je eenmaal met pensioen bent. Als het om onroerende inkomsten gaat, moet je het totaal van de kadastrale inkomens vermelden. Dat is overbodig als je ons je laatste belastingaangifte of je laatste aanslagbiljet opstuurt. Maar het kan ook zijn dat je belastbare inkomsten zult hebben omdat je een bijverdienste voor ogen hebt. Vermeld in dat geval het nettobedrag dat je daarvan zult opstrijken.
Als je reeds een antwoord hebt ontvangen van de Federale Pensioendienst, is het goed om dat mee te sturen.
Het kan voor ons niet dat een consument door de anomalieën in de berekeningsmethodes riskeert foute conclusies te trekken uit de info die hij van de Federale Pensioendienst krijgt over de opbrengst van zijn regularisatie. Je zou immers alles moeten kennen over de regels inzake sociale bijdragen en belastingen om te weten wat de afkoop echt opbrengt, en dat kan geen enkele consument.
Voor ons moet één euro extra aan brutopensioen altijd tot een hoger nettopensioen leiden. Ook mag wat de regularisatie opbrengt, niet kleiner zijn voor een lager dan voor een hoger pensioen. Verder moet het extrabedrag dankzij de afkoop van studiejaren zoals het nu wordt aangekondigd, behouden blijven zelfs wanneer de pensioenberekening in de toekomst wordt aangepast. Het is cruciaal dat de burger de zekerheid heeft dat wanneer de regularisatie op een gegeven ogenblik interessant lijkt, dat zo blijft.
Wij hebben de ministers van Pensioenen, Sociale Zaken en Financiën daarover reeds in 2018 geïnterpelleerd. We kregen toen te horen dat naar een oplossing wordt gezocht, maar tot dusver is nog niets concreets uit de bus gekomen.