Hoe start ik als zelfstandige in bijberoep?

Zelfstandige in bijberoep wordt je wanneer je een nevenactiviteit niet occasioneel uitoefent maar echt als bijberoep. Om zelfstandige in bijberoep te worden moet je vooraf allerlei zaken in orde brengen. In dit dossier zetten we voor jou het belangrijkste voorwaarden op een rij:

• Wat zijn de voorwaarden om zelfstandige in bijberoep te kunnen worden?
• Wat zijn de gevolgen van een zelfstandig bijberoep?
• Waarop moet je letten als je je inschrijft als zelfstandig ondernemer?
• Hoe zit het met de sociale bijdragen?
• Welke invloed heeft een zelfstandig statuut op je belastingen?

Wat zijn de voorwaarden om zelfstandige in bijberoep te kunnen worden?

Je kunt alleen een zelfstandig bijberoep hebben als je ook een volwaardig hoofdberoep uitoefent. “Volwaardig” betekent dat er regels zijn over het aantal uren dat je minimum moet presteren:

• Als werknemer moet je minimum halftijds werken in je hoofdberoep.
• Als statutair ambtenaar moet je hoofdberoep ten minste acht maanden of 200 dagen per jaar uitvoeren. Bovendien moet het aantal arbeidsuren per maand ten minste neerkomen op een halftijdse job. Wanneer het prestaties in het dag- of avondonderwijs betreft, moet je aan een uurrooster komen van ten minste 6/10. 

Hoeveel je verdient, maakt dus niets uit. Wat telt, is dat je een andere activiteit daarnaast hebt. Zelfs als je met de zelfstandige nevenactiviteit méér verdient dan bijvoorbeeld met je halftijdse baan als bediende, behoudt die het statuut van bijberoep.

Wat zijn de gevolgen van een zelfstandig bijberoep?

Wanneer je wilt starten als zelfstandige in bijberoep, heeft dat gevolgen op drie vlakken:

• Administratief
• Sociale zekerheid
• Belastingen

Administratie

Waar moet je je inschrijven als zelfstandige in bijberoep?

Als zelfstandige in bijberoep moet je je op verschillende plekken inschrijven. Deze administratieve verplichtingen komen overeen met die voor een zelfstandig hoofdberoep. Denk hierbij onder andere aan het aanvragen van een ondernemingsnummer en btw-nummer.

Voor meer informatie over de inschrijving als zelfstandige in bijberoep, klik hier.

Sociale bijdragen

Zijn sociale bijdragen verplicht voor een zelfstandige in bijberoep?

Als zelfstandige in bijberoep ben je meestal verplicht om sociale bijdragen te betalen, voor de sociale zekerheid. Net als bij een zelfstandig hoofdberoep moet je daarvoor zelf stortingen doen aan een sociale verzekeringskas voor zelfstandigen. Het percentage dat je moet betalen zakt naarmate je inkomsten hoger liggen.

Voor meer informatie over de inschrijving als zelfstandige in bijberoep, klik hier.

Belastingen

Wat met de belastingen voor je bijberoep?

Ook fiscaal moet je je als zelfstandige in bijberoep aan enkele regels houden. Je bent bijvoorbeeld verplicht om voorafbetalingen te doen voor de personenbelasting . Daarnaast zijn er specifieke regels als je je beroepskostenwilt inbrengen. Verder is het fiscaal het best om geen aanhoudend verlies te lijden als zelfstandige in bijberoep.

Voor meer informatie over de belastingen als zelfstandige in bijberoep, klik hier.

Heb je nog vragen over het statuut zelfstandige in bijberoep?

Als je een probleem hebt zit, kun je altijd contact nemen met de experten van onze Adviesdienst op het nummer 02 542 34 34, elke werkdag van 9 tot 12 uur en van 13 tot 17 uur (op vrijdag tot 16 uur).

De wettelijke verplichtingen om te mogen werken als zelfstandige in bijberoep zijn identiek dezelfde als die voor wie een zelfstandig hoofdberoep wil uitoefenen.

• Je moet je via een ondernemingsloket inschrijven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen. Je krijgt dan een uniek ondernemingsnummer, dat ook telt als handelsregister- en btw-nummer. 
• In Brussel en Wallonië moet je een kennis van bedrijfsbeheer kunnen aantonen, bijvoorbeeld een diploma of nuttige beroepservaring. In Vlaanderen is dat geen vereiste meer.
• Je moet je inschrijven bij een socialeverzekeringskas voor zelfstandigen (zoals Acerta, Xerius, Groep S en UCM). Zo’n kas rekent voor haar werking tussen 3,05 % en 4,25 % kosten aan. Als je je niet aansluit bij een kas naar keuze, zul je een boete krijgen en zul je automatisch worden aangesloten bij de Nationale Hulpkas. Daar liggen de kosten het hoogst van allemaal.
• Veelal moet je je ook inschrijven bij de btw-administratie. Het ondernemingsloket kan dat voor je regelen of je kunt zelf langsgaan bij het plaatselijke btw-kantoor.
• In principe ben je btw-plichtig. Dat betekent enerzijds dat je btw moet aanrekenen op de goederen of de diensten die je levert (meestal 21 %). En anderzijds dat je vier keer per jaar een btw-aangifte moet doen en de aangerekende btw aan de Staat moet doorstorten, na aftrek weliswaar van wat je zelf aan btw hebt betaald aan je leveranciers. Je kunt echter een vrijstelling van btw aanvragen als je vermoedt dat je omzet op jaarbasis minder zal bedragen dan € 25 000. In dat geval moet je dus geen btw in rekening brengen bij je klanten, maar je moet op de factuur wel vermelden waarom er een vrijstelling is. Anderzijds zul je dan ook de btw niet kunnen aftrekken die jij betaalt aan je leveranciers of wanneer je investeringen doet. 
  Die vrijstelling is sowieso niet mogelijk als je kiest voor een bijberoep in de bouwsector.
  Bepaalde activiteiten zijn per definitie vrijgesteld van btw, bijvoorbeeld toeristische gids, acteur, muzikant, mannequin, dj, verzekeringsmakelaar, auteur. Je plaatselijk btw-kantoor kan je uitleggen welke de specifieke voorwaarden zijn.

Wanneer je werknemer bent, houdt je werkgever automatisch een deel van je brutoloon in voor enerzijds de sociale bijdrage (voor de sociale zekerheid) en anderzijds de bedrijfsvoorheffing (voor de fiscus). In de praktijk merk je daar weinig van omdat de werkgever een nettoloon uitkeert.

Die inhoudingen gebeuren uiteraard niet op de inkomsten die je als zelfstandige ontvangt. Dus zul je zelf stortingen moeten doen voor de sociale zekerheid aan een socialeverzekeringskas voor zelfstandigen en zul je voorafbetalingen moeten doen voor de fiscus. 

Bij werknemers zijn de sociale bijdragen voor iedereen gelijk: een werkgeversbijdrage van zowat 25 à 30 % en een werknemersbijdrage van 13,07%. 

Voor een bijberoep als zelfstandige geldt een degressief schijventarief, het percentage zakt dus naarmate je inkomsten hoger liggen. Je start aan 20, 5 %. Op de schijf vanaf € 63 297 ben je nog slechts 14,16 % verschuldigd en op de schijf vanaf € 93 281 zelfs 0 %. Je socialezekerheidskas zal daar automatisch de kosten aan toevoegen die je voor haar werking moet betalen.

Normaliter worden die bijdragen elk jaar berekend op wat je netto met het bijberoep hebt verdiend gedurende het derde kalenderjaar vóór het jaar van de bijdragen. Men spreekt van het “refertejaar”. Wanneer je van start gaat met een bijberoep, kan dat uiteraard niet. In dat geval zal de socialeverzekeringskas waarbij je bent aangesloten, je drie jaar lang een vast bedrag laten betalen (voor 2022: € 86,39 per kwartaal in het voorbeeld van een kas met de laagste werkingskosten). Dat telt dan als voorlopige bijdrage, en later volgt indien nodig een regularisatie. Want daarna zal men de definitieve verschuldigde bijdragen bepalen op grond van wat je werkelijk hebt verdiend, en moet je bijbetalen of krijg je terug.

Als je wilt, mag je echter méér betalen dan wat als voorlopige bijdrage geldt. Bijvoorbeeld omdat je vreest dat je anders later in één keer een fikse toeslag zult moeten ophoesten. Omgekeerd kun je ook vragen om de eerste drie jaar geen voorlopige bijdragen te moeten betalen. Bijvoorbeeld als je denkt dat je jaarlijks inkomen heel laag zal zijn (minder dan € 1 621,71 voor 2022). 

Je moet de sociale bijdragen telkens tegen het einde van een kwartaal betalen, dus best rond de 20e van de maanden maart, juni, september en december. Wanneer je niet tijdig betaalt, zal de socialeverzekeringskas het bedrag automatisch met 3 % verhogen. Bovendien riskeer je een eenmalige bijkomende verhoging van 7 % als je op 1 januari van het jaar daarna nog altijd niet in orde bent met je betalingen.

Vanaf het vierde volledige kalenderjaar dat je bijdragen moet betalen, kan het bedrag wel worden bepaald op basis van het refertejaar. Dat betekent ook dat als je het eerste jaar forse winst hebt gemaakt maar het vierde jaar tegenvalt, je voor dat vierde jaar toch een gepeperde rekening mag verwachten aangezien de bijdragen worden berekend worden op de winst van drie jaar ervoor.

Terloops: je zult geen individuele rechten kunnen putten uit de sociale bijdragen die je voor je bijberoep betaalt. Die bedragen tellen dus bijvoorbeeld niet mee voor je wettelijk pensioen later. Je put je sociale dekking uit het socialezekerheidsstelsel van je hoofdberoep.

Ook fiscaal zijn er een aantal speciale regels.

De voorafbetalingen

Er wordt van je verwacht dat je vier keer per jaar een voorafbetaling doet voor je personenbelasting: tegen uiterlijk 11 april, 11 juli, 10 oktober en 20 december. 

Als je dat niet doet, zal de fiscus een belastingvermeerdering toepassen.

Als je wel voorafbetalingen doet, mag je het jaar daarna het totale bedrag in je belastingaangifte opnemen. De fiscus zal je dan een belastingvoordeel toekennen. Het verschilt volgens het ogenblik waarop je de betaling hebt gedaan. Het is het grootst voor de eerste voorafbetaling.

Hoe dan ook doe je voor zo ver mogelijk beter voorafbetalingen. Anders riskeer je later een pijnlijke regularisatie. Want ook al brengt je bijberoep slechts een klein inkomen op, je riskeert er zwaar op te worden belast. De fiscus belast je er immers niet apart op, hij voegt dat bedrag samen met de inkomsten van je hoofdberoep. Daardoor zal je marginale aanslagvoet op dat bijkomende inkomen van toepassing zijn, dus het percentage dat geldt voor je hoogste inkomensschijf, en dat kan tot 50 % gaan.

De aftrek van je beroepskosten

Je hebt de keuze: ofwel neem je genoegen met een wettelijk vastgelegd kostenforfait ofwel geef je je werkelijke kosten aan.

Oefen je als bijberoep een vrij beroep uit of een intellectuele activiteit, dan bedraagt het kostenforfait voor 2022 maximaal € 4 430. Het gaat onder meer over advocaten, artsen en juridische of fiscale consulenten. Maar ook over onthaalmoeders, vertalers, artiesten, sportlui, masseurs, verpleegsters en gidsen.

De mogelijkheid van een kostenforfait bestaat ook voor industriëlen, handelaars en landbouwers. Zij zijn dus niet verplicht om hun werkelijke kosten aan te geven. Voor hen zijn de regels voor het forfait dezelfde als voor werknemers, dus 30 % van de inkomsten, met een maximum van € 5 040 in 2022. Dat maximum wordt bereikt bij een jaarinkomen van € 16 800.

Als je liever je werkelijke beroepskosten inbrengt, zowel met betrekking tot je bijberoep als met betrekking tot je hoofdberoep, let er dan goed op dat je een duidelijk onderscheid maakt in de kosten per beroep en dat je de uitgaven opsplitst die betrekking hebben op beide beroepen.

Het wettelijke kostenforfait voor vrije beroepen
voor de inkomsten van 2022
Inkomsten	Forfait
tot € 6 410	28,7 %
van € 6 410 tot € 12 730	10 %
van € 12 730 tot € 21 190	5 %
van € 21 190 tot-€ 72 367	3 %
	met een maximum van € 4 430

 

Wat als je verlies lijdt?

Het is niet abnormaal dat je als starter in het begin verlies maakt. Je mag dat verlies aftrekken van je andere beroepsinkomsten. 

Maar geef je jaar na jaar hoge kosten en lage inkomsten aan, dan zal de fiscus hoogstwaarschijnlijk de beroepsverliezen betwisten. Hij zal aanvoeren dat de kosten niet voortkomen uit een beroepsactiviteit, maar uit een uit de hand gelopen hobby. Laat je niet doen als je goede tegenargumenten hebt, hij wint het pleit niet altijd.