De regering-De Wever wil gezichtsherkenning toelaten: een bedreiging voor de privacy?

Naar een wetgeving voor gezichtsherkenning in België?

Een maatregel in het regeringsakkoord

De nieuwe regering in Arizona heeft de deur geopend voor het gebruik van gezichtsherkenning door kunstmatige intelligentie (AI) voor “het opsporen van veroordeelden en verdachten”.

Deze beslissing van de federale regering gaat in tegen de AI ACT, de Europese verordening die AI regelt en het gebruik van gezichtsherkenning verbiedt.

Er zijn echter uitzonderingen op dit verbod en elke lidstaat is vrij om het al dan niet in te voeren in zijn wetgeving. Dit is wat België van plan is te doen na het lezen van het regeringsakkoord.

Gezichtsherkenning: hoe werkt het en wat zijn de privacyrisico's?

Gezichtsherkenning is een technologie die gezichtskenmerken analyseert om:

• Een persoon te authenticeren: zijn identiteit bij een toegangscontrole controleren aan de hand van een database;
• Een persoon te identificeren: een individu in een groep of database te vinden met behulp van biometrische analyse.

Deze technologie brengt grote privacyproblemen met zich mee, aangezien biometrische gegevens door de GDPR als gevoelig worden beschouwd vanwege de risico's voor de rechten en vrijheden van burgers.

Een nog vaag wettelijk kader in België

Hoewel de GDPR biometrische gegevens beschermt, heeft België nog geen specifiek wettelijk kader voor gezichtsherkenning. Alleen bepaalde algemene wetten (camerawet, privacybescherming, beeldrechten) bieden een gedeeltelijk kader voor het gebruik ervan.

De Data Protection Authority (DPA) benadrukt verschillende essentiële principes die moeten worden gerespecteerd:

• Een noodzakelijkheidstest: elke regelgeving moet aantonen dat deze technologie onmisbaar is en dat er geen minder indringend alternatief bestaat;
• Een duidelijke wettelijke basis: gegevensverwerking moet gebaseerd zijn op een wettelijke verplichting of een opdracht van algemeen belang (GDPR, Artikel 6);
• Voorspelbare regelgeving: de wet moet de gebruiksvoorwaarden nauwkeurig definiëren (verantwoordelijke voor de verwerking, doeleinden, soorten gegevens, enz.)

Het akkoord van de regering-De Wever moet nog worden omgezet in wetgeving en het wetgevingsproces moet worden doorlopen voordat het kan worden toegepast.

Onze analyse: wat zijn de risico's voor burgers?

Het gebruik van gezichtsherkenning in België roept een aantal vragen op, niet in het minst vanwege het opdringerige potentieel en de rechtsonzekerheid eromheen.

Een bedreiging voor de bescherming van persoonsgegevens

De verwerking van biometrische gegevens is strikt gereguleerd door de GDPR, die het gebruik ervan verbiedt tenzij er een gerechtvaardigde reden van algemeen belang is en onder bijzonder strikte voorwaarden.

Bovendien zijn justitiële gegevens, zoals die met betrekking tot strafrechtelijke veroordelingen en overtredingen, onderworpen aan strenge controle door de overheid, met precieze beperkingen op toegang en overdracht.

Gevaar van misbruik en veiligheidsmisbruik

Zonder een precies wettelijk kader bestaat het risico dat de uitzonderingen in de AI-wet te ruim worden geïnterpreteerd, waardoor de weg wordt vrijgemaakt voor massale bewaking en misbruik van de veiligheid.

• Wie bepaalt wat een terroristische dreiging is?;
• Welke mate van verdenking kan het gebruik van deze technologie rechtvaardigen?

Het risico op misbruik is groot.

Een aanval op fundamentele vrijheden

Het gebruik van gezichtsherkenning houdt het risico van voortdurend toezicht in, wat een bedreiging vormt voor de vrijheid van verkeer en het recht op privacy. Het kan ook leiden tot discriminatie van bepaalde gemeenschappen of sociale groepen, zoals daklozen of bewoners van achterstandswijken, waardoor bestaande ongelijkheden worden versterkt.

We willen de aandacht vestigen op deze gevaren en vragen om een duidelijk wettelijk kader om de ongecontroleerde verspreiding van deze technologie te voorkomen.

Gezichtsherkenning: let op voor de gevaren

Wij maken ons zorgen over het gebrek aan duidelijkheid in het regeringsakkoord, in het bijzonder met betrekking tot de uitbreiding van gezichtsherkenning.

Het gebrek aan een duidelijke definitie van de beoogde “toepassingen” en de omvang van deze “uitbreiding” doen vrezen dat deze technologie ongecontroleerd zal worden gebruikt en een bedreiging zal vormen voor de grondrechten.

Met het oog op deze risico's vragen we om een grondige analyse door deskundigen zoals de Liga voor Mensenrechten en dringen we aan op de noodzaak van een rigoureus parlementair debat, met inachtneming van de rechtsstaat. Ook moet het advies van de Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) worden ingewonnen voordat tot implementatie wordt overgegaan.