Als de blote eigenaar jouw vruchtgebruik wil afkopen …
Wat zijn je rechten wanneer je relatie met de blote eigenaar stroef verloopt en hij zo snel mogelijk van jouw vruchtgebruik af wil?
Het vruchtgebruik stopt normaliter pas wanneer jij overlijdt. Op dat ogenblik verwerft de blote eigenaar zonder enige formaliteit de volle eigendom.
Maar soms wil een blote eigenaar liever niet zo lang wachten. Het schoolvoorbeeld is wanneer een vader met een jongere persoon hertrouwt. In dat geval riskeren de kinderen uit het eerste huwelijk erg lang te moeten wachten tot het vruchtgebruik van de stiefouder ophoudt en willen ze vaak eerder volle eigenaar worden.
Dan is het voor jou als vruchtgebruiker goed om te weten dat je lang niet altijd verplicht bent om je erbij neer te leggen wanneer de blote eigenaar vraagt om jouw vruchtgebruik af te kopen en je een som geld in de plaats te geven.
En komt het toch tot een afkoop, dan moet je weten hoe de waarde van je vruchtgebruik kan worden bepaald.
Je kunt lang niet altijd worden verplicht
Als langstlevende partner kun jij je in een aantal gevallen verzetten tegen de afkoop van je vruchtgebruik door de blote eigenaar:
- Voor de gezinswoning en de huisraad erin kan hij je daar sowieso niet toe verplichten.
- Voor andere goederen hangt het ervan af.
Gemeenschappelijke kinderen mogen de omzetting altijd eisen tenzij de overledene hen dat in zijn testament had verboden.
Kinderen uit een vorige relatie zijn wettelijk beschermd. Het verbod op omzetting kan hen in geen geval in een testament worden opgelegd. Daarnaast wordt de duur van het vruchtgebruik voor hen automatisch ingekort als jij niet eens 20 jaar ouder bent dan het oudste van hen: je leeftijd wordt fictief opgetrokken naar 20 jaar boven de leeftijd van het oudste kind. Als een van de betrokken personen de omzetting niet wil, kan een rechter de knoop doorhakken.
Als er geen gemeenschappelijke kinderen zijn, kan een blote eigenaar de omzetting alleen vragen, niet eisen, en kan een rechter dat altijd tegenhouden.
De waarde van het vruchtgebruik
Je mag de waarde van het vruchtgebruik altijd volledig vrij overeenkomen met de blote eigenaar. Maar een correcte berekening veronderstelt dat je onder meer cijfers kunt “actualiseren”, iets waar niet iedereen toe in staat is.
De tweede mogelijkheid is dat je de formule gebruikt die in de wet voor die hypothese werd vastgelegd:
de waarde in volle eigendom x een percentage dat jaarlijks wordt bepaald op basis van enerzijds de levensverwachting van de mensen en anderzijds de gemiddelde intrestvoet van de laatste twee jaar
Die percentages worden elk jaar in juli herzien. Je kunt ze terugvinden op de website van het Belgisch Staatsblad. Het volstaat om bij "Woord van titel" dit in te vullen: omzettingstabellen van het vruchtgebruik, en op "Lijst" te klikken.
Let wel: doordat de intrestvoeten erg laag staan, valt die formule niet bepaald in het voordeel van de vruchtgebruiker uit.
Heb je nog vragen?
Wij verwijzen je graag naar ons dossier waarin je meer kunt lezen over vruchtgebruik in het algemeen.
Je kunt met je vragen ook altijd bellen naar de erfrechtexperts van onze Adviesdienst, elke dinsdag van 9 tot 12.30 uur en van 13 tot 17 uur, op het nummer 02 542 33 68.