Rechtszaak starten: bezin eer je begint
Wel of niet procederen, dát is de vraag. Doorslaggevende factor voor de beslissing is een simpele kosten-batenanalyse: zal de som die je via de rechtbank vordert, het totaal dekken van je schade en de investering om een rechtszaak aan te spannen? Daar bestaat helaas geen eenduidig antwoord op. Maar vóór je naar de rechter stapt, denk je beter eerst over een en ander na.
Verdedig jezelf bij kleine geschillen
Bij kleine geschillen die meestal tot de bevoegdheid van de vrederechter behoren, voer je beter zelf het woord in plaats van professionals in te schakelen.
De erelonen van advocaten, deurwaarders en experts drijven de kosten van een rechtszaak immers flink op. Bij bedragen onder de € 2 500 is de kans klein dat de rechtsplegingsvergoeding, die de rechter bij wijze van vergoeding voor de bijstand van een advocaat zal toekennen aan de winnende partij, de kosten van een advocaat zal dekken. Een advocaat vraagt namelijk al snel € 75 tot € 100 per uur, soms nog meer, terwijl de rechtsplegingsvergoeding een forfait is dat wordt berekend op basis van de waarde van het geschil, en niet op je werkelijke uitgaven voor de rechtszaak.
Zonder een advocaat hoeft een rechtszaak je niet veel geld te kosten.
- Als je iemand voor de rechtbank daagt met een dagvaarding, zul je dan alleen de dagvaardingskosten moeten voorschieten ten bedrage van € 250 à € 300.
- Als je een zaak daarentegen via een verzoekschrift kunt inleiden, zoals dat bij huurgeschillen voor de vrederechter het geval is, zul je een solidariteitsbijdrage van € 20 voor het Begrotingsfonds moeten voorschieten.
- Indien de rechter je gelijk geeft, zal hij alle kosten die jij hebt voorgeschoten, aan de verliezende partij aanrekenen.
- Verlies je echter de zaak, dan zul boven op de kosten die je al hebt voorgeschoten, ook de rolrechten moeten betalen. Het bedrag verschilt, in eerste aanleg, naargelang de hoogte van geschil: € 50 of € 165 (nog méér bij een zaak in beroep).
Kosten moeilijk in te schatten
Je loopt altijd het risico om de zaak te verliezen, en ook dan moet de advocaat worden betaald.
Besef vervolgens dat de eindfactuur deels zal afhangen van de houding die de tegenpartij aanneemt. Gaat zij uitgebreid in het verweer, dan zal het proces langer duren en het werk – en de rekening – voor de advocaat flink oplopen.
Kan de tegenpartij betalen?
Check beter eerst of er een zogenaamd verhaalsobject aanwezig is. Dat wil zeggen dat de tegenpartij het door je gevorderde bedrag wel degelijk kan betalen. Je hebt immers niets aan een vonnis in je voordeel wanneer dat vonnis toch niet uitvoerbaar is. Zit de tegenpartij aan de grond door een faillissement of een collectieve schuldenregeling, dan kun je alsnog naar je geld (en de door je voorgeschoten gerechtskosten) fluiten.
Liever een gedeeltelijke vergoeding dan geen vergoeding
Zelfs wanneer je je investering niet volledig kunt terugvorderen van de tegenpartij, ben je meestal nog altijd beter af dan wanneer je zelf volledig moet opdraaien voor de opgelopen schade (achterstallige huur, reparaties aan je huis enz.). Zonder rechtszaak krijg je mogelijk helemaal niets. In zo’n geval is het beter om enkele euro’s te “verliezen” aan gerechtskosten, dan om duizenden euro’s financiële compensatie mis te lopen.
Maar weet dat er ook goedkopere opties bestaan dan een lange rechtszaak met een dure advocaat.
Er zijn een aantal mogelijkheden waarmee je kunt voorkomen dat de kosten voor een rechtszaak hoog oplopen.
Schakel rechtsbijstand in
Bevat je verzekering burgerlijke aansprakelijkheid, je familiale verzekering dus, de optie rechtsbijstand, dan hoef je zelf niet op te draaien voor de kosten van een rechtszaak.
De rechtsbijstandsverzekeraar dekt alle kosten die gepaard gaan met de verdediging van je rechten, zowel binnen als buiten een procedure. Wel zal je verzekeraar eerst proberen om de zaak in der minne op te lossen, omdat dat sneller en goedkoper is. Blijkt een gerechtelijke procedure niet te vermijden, dan zal de verzekeraar de proceskosten en de erelonen van advocaten en experten op zich nemen. Mocht je de zaak verliezen, dan zal hij ook de rechtsplegingsvergoeding van de tegenpartij voor zijn rekening nemen.
(Gratis) bemiddeling
Er bestaan goedkopere alternatieven voor een klassieke rechtszaak.
Zo kun je de tegenpartij in verzoening oproepen voor de vrederechter wanneer deze bevoegd is. Dat gebeurt via een eenvoudige brief en kost niets. Een proces-verbaal van verzoening heeft dezelfde waarde als een vonnis en kan ter uitvoering worden aangeboden aan de deurwaarder.
Je kunt ook een beroep doen op een erkende bemiddelaar. Een onafhankelijke derde, meestal een advocaat die tegen een uurloon werkt, probeert partijen tot een overeenkomst te brengen. Voor familiegeschillen wordt deze vorm geregeld gebruikt. In andere geschillen is een erkende bemiddelaar minder populair, meestal omwille van de hogere kosten.
Daarnaast bestaan er verschillende diensten die allerhande klachten kunnen behandelen, zoals de de Consumentenombudsdienst, de Geschillencommissie Reizen en de Verzoeningscommissie Bouw.
Vergeet ook niet de juridische experts van onze eigen Adviesdienst, die je elke werkdag van 9 tot 12.30 uur en van 13 tot 17 uur (16 uur op vrijdag) kunt bereiken op het nummer 02 542 34 34.
Je kunt ook gebruik maken van onze klachtenmodule.
Zelf de verdedigende partij?
Wat als je zelf de verweerder bent maar toch recht in je schoenen staat? Dan zijn er verschillende reacties mogelijk, afhankelijk van de maatregelen van de eisende partij.
Heeft de andere partij een beroep gedaan op een (gratis) beroepsorganisatie of incassobureau om een kleiner bedrag (bv. € 200) van je te vorderen, dan is de kans klein dat het tot een rechtszaak zal komen. Ben je zeker van je gelijk, dan hoef je op zulke dreigementen niet in te gaan.
Heeft de tegenpartij daarentegen een advocatenbureau ingeschakeld en dus al geld geïnvesteerd om het bedrag te innen, dan zal die het daar hoogstwaarschijnlijk niet bij laten. In tegenstelling tot een particulier kan een bedrijf de factuur van een advocaat inbrengen als beroepskosten, wat de drempel voor een rechtszaak voor hen een pak lager maakt. In dat geval probeer je beter eerst te bemiddelen en een compromis te sluiten. Zelfs bij winst zal de rechtsplegingsvergoeding immers niet opwegen tegen de advocatenkosten.
Idem dito bij lage boetes, bijvoorbeeld wegens overdreven snelheid. Zelfs wanneer je jezelf verdedigt voor de rechtbank, kan de dagvaarding je gemakkelijk € 125 kosten. Daarbovenop komt de bijdrage aan het Begrotingsfonds (€ 20) en aan het Fonds voor Slachtofferhulp (€ 200) als de rechter je een boete van meer dan € 25 oplegt. Als je weet dat elke boete die de rechter uitspreekt, wordt vermenigvuldigd met 8 (de fameuze opdeciemen), is de rekening snel gemaakt. Stel dat je werd betrapt toen je tegen 80 km per uur reed waar het maximum 70 km bedraagt en je daarvoor een boete hebt gekregen van € 53. Als je die niet betaalt en je je voor de politierechtbank wilt verdedigen, kan de rechter daar dus € 424 van maken. Vergeet ook de tijd niet die je zult moeten maken om naar de rechtbank te gaan en de stress die je daarbij wellicht ondergaat. Ons advies? Betaal liever die boete. Sommige geschillen zijn nu eenmaal geen rechtszaak waard, tenzij het je om het principe te doen is.