Opnieuw een belangrijk geneesmiddel niet beschikbaar. Hoog tijd voor meer actie!
Pillentekort
Volgens de officiële cijfers van het geneesmiddelenagentschap waren er eind november meer dan 500 geneesmiddelenverpakkingen tijdelijk niet beschikbaar. Evenveel verdwenen er het afgelopen jaar definitief van de markt. Volgens een recente bevraging van Test Aankoop (afgenomen in november 2020 bij meer dan 2000 consumenten), kreeg maar liefst 28,5% van de Belgen de afgelopen twee jaar te horen dat zijn geneesmiddel (tijdelijk) niet beschikbaar was, 16 % zelfs meermaals.
Geneesmiddelen moeten geld opbrengen, liefst heel veel. Doen ze dat niet, of onvoldoende, zijn ze erg gevoelig voor stockbreuken en dit meerdere keren, tot firma’s beslissen de commercialisatie stop te zetten. Dat is het lot van meerdere essentiële oudere geneesmiddelen die een lage prijs hebben. Goedkoop in aankoop, maar van onschatbare waarde voor de gezondheid van vele patiënten.
Laten we er eens een voorbeeld bij halen : het product Marevan van de firma Therabel, een antistollingsmiddel. Het wordt gebruikt om het bloed vloeibaarder te maken om de vorming van klonters te voorkomen of om bestaande klonters op te lossen en zo te vermijden dat deze zich verplaatsen in de bloedvaten. Het overschakelen naar andere geneesmiddelen is complex en houdt een risico op bloedingen en/of bloedklonters in. De consternatie was dan ook groot toen Therabel einde 2018 aankondigde Marevan van de markt te halen. Nog groter was wellicht de opluchting toen het geneesmiddelenagentschap (FAGG) en het Riziv de firma begin 2019 konden overtuigen het middel toch op de markt te houden. Eind goed, al goed, toch ? De firma neemt haar maatschappelijke verantwoordelijkheid op en zorgt ervoor dat patiënten toegang hebben tot een voor hen levensnoodzakelijk geneesmiddel, en dat aan een betaalbare prijs.
Nog geen twee jaar later blijkt die verantwoordelijkheidszin van de firma helaas toch niet zo groot als we toen dachten : Therabel stopte recent met de productie van verpakkingen van 25 tabletten om deze te vervangen door verpakkingen van 60. Op zich niets ongewoons, ware het niet dat de firma daarbij enkele stappen “vergeten” leek te zijn die vereist zijn om een geneesmiddel conform de wettelijke regels op de markt te brengen. Navraag bij de FOD Economie leerde ons eind november bijvoorbeeld dat de firma toen geen prijsaanvraag ingediend had. Nochtans was het geneesmiddel al even bij de apotheek te koop aan de prijs van € 17,30. Niet terugbetaald, want ook deze aanvraag bij het Riziv was niet in orde. Gevolg: een patiënt die elke dag twee tabletten nodig heeft, betaalde dan € 17,30 uit eigen zak, in plaats van € 1,3 voor een maand behandeling.
Eind november kwam het FAGG uit op de zaak, trok alle verpakkingen terug van de markt en startte een onderzoek. Op de website van het geneesmiddelenagentschap stond dan te lezen dat “het FAGG niet kan garanderen dat het geneesmiddel voldoet aan de voorwaarden van kwaliteit, veiligheid en doeltreffendheid”. In afwachting moesten apothekers het geneesmiddel invoeren uit het buitenland. Opnieuw betaalt de patiënt de rekening – ingevoerde geneesmiddelen zijn immers niet terugbetaald, importkosten evenmin. Net voor het weekend communiceerde het FAGG dat ze de nodige controles uitgevoerd hebben en dat Marevan voldoet aan de nodige kwaliteitsvereisten. Daarmee is het geneesmiddel echter nog niet beschikbaar in de apotheek: de FOD economie moet immers eerst nog de prijs goedkeuren. En zolang de terugbetaling niet geregeld is, moeten patiënten de volle prijs betalen.
Rond hetzelfde tijdstip kondigde een andere firma (Mylan) aan een andere bloedverdunner van dezelfde familie in juni volgend jaar van de markt te halen. Het gaat om Marcoumar, een ander oud en goedkoop medicijn. Vorig jaar kregen 80 000 patiënten minstens één voorschrift voor deze klasse van bloedverdunners. Het spreekt voor zich dat zij nu dreigen in de kou te komen staan.
Deze voorbeelden tonen aan dat onze autoriteiten dringend de nodige maatregelen moeten nemen om het ontstaan van deze tekorten te beperken en de gezondheid van onze burgers te beschermen. Tijdens de hoorzitting in het parlement waarvoor Test Aankoop eind vorig jaar werd uitgenodigd, hebben we erop aangedrongen dat de autoriteiten de markt proactief en grondig zouden onderzoeken om kwetsbare geneesmiddelen te identificeren en passende maatregelen te nemen. Deze maatregelen kunnen bijvoorbeeld bestaan uit het organiseren van openbare aanbestedingen wanneer een fabrikant wil stoppen met het op de markt brengen van een oud geneesmiddel dat essentieel is voor de kwaliteit en/of de toegankelijkheid van onze gezondheidszorg, of de productie van bepaalde geneesmiddelen door de overheid of via publiek-private samenwerkingen organiseren.
Martine Van Hecke is arts van opleiding. Ze werkt als experte mee aan artikels en lobby-acties. Ze heeft een uitgesproken interesse in kwaliteit en betaalbaarheid van zorg, evenals in de rechten van de patiënt.