Ongezonde lucht in huis: zo pak je het aan

Reeds vervuilde buitenlucht

De buitenlucht is al sterk verontreinigd door veel chemische stoffen zoals koolstofmonoxide, stikstofoxiden, zwavel, fijne zwevende deeltjes, vluchtige organische stoffen, ozon, ammoniak en metalen waaronder lood. De meeste zijn afkomstig van de uitlaatgassen van auto's, fabrieken, elektriciteitscentrales en kachels op fossiele brandstoffen.

Bijkomende vervuiling van de binnenlucht

Binnenlucht is niets anders dan deze reeds vervuilde lucht, waaraan - eenmaal in huis - andere vervuilende stoffen worden toegevoegd waar je moet voor oppassen. In dit dossier geven we een niet-limitatieve lijst daarvan, met tips over hoe je het risico van blootstelling in je woning kunt elimineren of minimaliseren.

Radon: afdichten en verluchten
Asbest: grote voorzorgsmaatregelen om het te verwijderen
Koolmonoxide: een melder waarschuwt je tijdig
Formaldehyde: verluchten om allergieën te voorkomen
Huisstofmijt: meerdere maatregelen om de verspreiding te beperken
Schimmel: zoek de oorzaak
Wierook en geurkaarsen zijn niet zo onschuldig: vermijd ze
Dampen van was- en schoonmaakmiddelen: kies voor huisgemaakte producten

Altijd goed verluchten en ventileren

De woning goed verluchten is het allerbelangrijkste bij een opeenhoping van verontreinigende stoffen in de lucht binnenshuis. Verluchten vervangt de muffe lucht door frissere buitenlucht, waardoor de aanwezige verontreinigende stoffen afnemen en het risico van vocht en condensatie in huis kleiner wordt.

Verluchten is zeker noodzakelijk als je isolatiewerken hebt uitgevoerd om de steeds hogere energieprijzen te counteren.
Hoewel goed isoleren ongetwijfeld een goede zaak is, is het ook schadelijk voor de luchtkwaliteit binnenshuis. Goed verluchten is dan ook essentieel om dit compenseren. De eerste oplossing die in ons opkomt is natuurlijke verluchting, simpelweg door 's morgens, 's avonds of 's nachts de ramen en/of deuren open te zetten. Een andere mogelijkheid is een mechanisch ventilatiesysteem waarbij de binnenlucht wordt ververst door koelere buitenlucht.

Vocht: een relatief makkelijk te voorkomen probleem

De luchtvochtigheid binnenshuis is vrij belangrijk. Ze wordt uitgedrukt als een percentage en staat voor de hoeveelheid waterdamp in de lucht ten opzichte van de maximale hoeveelheid waterdamp die aanwezig kan zijn bij eenzelfde temperatuur. Idealiter ligt de vochtigheid van de lucht in je woning tussen 40 en 60 %. Een te vochtige lucht bevordert de aanwezigheid van huisstofmijt en schimmels. Bij een te lage vochtigheid (minder dan 25 %) kunnen bewoners dan weer gezondheidsproblemen krijgen, zoals het uitdrogen van de slijmvliezen of huidirritatie.
Recente studies tonen aan dat maar liefst 45 % van de Europese woningen te vochtig is. Is dit bij jou zo, neem dan de volgende maatregelen: maak vochtige oppervlakken altijd droog (bijv. in de badkamer), gebruik de afzuigkap bij het koken, dek potten en pannen af, laat je kleren niet binnenshuis drogen, plaats een luchtontvochtiger...

Wat maakt de lucht in je woning ongezond en wat doe je eraan?

Radon: afdichten en verluchten

Radon is een natuurlijk, radioactief gas dat in de ondergrond zit. Het is geurloos, kleurloos en smaakloos. Maar het is verre van onschuldig. Radon is zelfs verantwoordelijk voor 10 tot 30 % van de longkankers in België. Woon je in een risicogebied, vermijd dan openingen tussen de bodem en je kelder om te voorkomen dat radon je huis binnendringt. Lees de rubriek over radon in dit dossier.

Asbest: grote voorzorgsmaatregelen om het te verwijderen

Asbest is een verzamelnaam voor een aantal vezelachtige mineralen die behoren tot de silicaatgroep. In België is het gebruik, de productie en het op de markt brengen van asbest sinds 1998 verboden, maar het bijzonder gevaarlijke asbest is niet verdwenen. Om het uit je huis te verwijderen moet je grote voorzorgsmaatregelen nemen. Lees de rubriek over asbest in dit dossier.

Koolstofmonoxide: een melder waarschuwt je tijdig

Koolstofmonoxide ontstaat door de onvolledige verbranding van fossiele brandstoffen. Hoopt het zich op in huis, dan kan het dodelijk zijn. Pas op voor verwarmingstoestellen op fossiele brandstof die niet op een schoorsteen zijn aangesloten en hun verbrandingsgassen in de woning uitstoten. Plaats een melder. Lees de rubriek over koolstofmonoxide in dit dossier.

Formaldehyde: verluchten om allergieën te voorkomen

Formaldehyde is een vluchtige organische stof (VOS) beter bekend als formol. Ze wordt vaak gebruikt in verf, lak, lijm, plastic, inkt, schoonmaakproducten, vlekverwijderaars, ... Vandaar dat formol te vinden is in de binnenlucht. Onbedoelde concentraties kunnen allergieën veroorzaken en dus is verluchten de boodschap. Lees de rubriek over formaldehyde in dit dossier.

Huisstofmijt: meerdere maatregelen om verspreiding te beperken

De kleine beestjes zijn onzichtbaar voor het blote oog en nestelen zich bij voorkeur in matrassen, kussens, gordijnen en tapijten. Ze veroorzaken allergieën van de luchtwegen en kunnen astma-aanvallen uitlokken. Het is misschien lastig om helemaal van huisstofmijt verlost te raken, maar je kunt tenminste voorkomen dat ze zich vermenigvuldigen. Zo doe je dit. Lees de rubriek over huisstofmijt in dit dossier.

Schimmel: zoek de oorzaak

Schimmels zijn micropaddenstoelen die gedijen op vochtige plaatsen die donker en slecht geventileerd zijn. De meeste zijn ongevaarlijk, maar sommige kunnen zeer schadelijk zijn, vooral voor heel jonge kinderen. Laat ze analyseren als je twijfels hebt. Probeer vooral ook de oorzaken van het ontstaan van schimmels weg te nemen. Lees de rubriek over schimmels in dit dossier.

Wierook en geurkaarsen zijn niet zo onschuldig: vermijd ze

Stokjes, wierookkegels en, in mindere mate, geurkaarsen geven bij verbranding veel ongewenste stoffen vrij. Dit kan leiden tot hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, en oog- en longirritatie. Goed om te weten, dus. Lees de rubriek over wierook en kaarsen in dit dossier.

Dampen van was- en schoonmaakmiddelen: kies voor zelfgemaakte producten

Was- en schoonmaakmiddelen uit de winkel bevatten meer vluchtige organische stoffen (VOS), die allergieën en irritatie van de luchtwegen kunnen veroorzaken, dan zelfgemaakte producten op basis van eenvoudige natuurlijke producten. Geef daarom de voorkeur aan laatstgenoemde producten. Lees de rubriek over dampen van detergenten en schoonmaakproducten in dit dossier.

Verdachte symptomen: praat met je arts

Artsen die symptomen waarnemen die hen doen vermoeden dat hun patiënten last hebben van slechte lucht binnenshuis, kunnen een beroep doen op de regionale structuren voor het opsporen van dergelijke verontreiniging. In Brussel, in Wallonië en in Vlaanderen worden in je woning gratis een aantal analyses uitgevoerd van de lucht- en woningkwaliteit. Bespreek dit eventueel met je huisarts. Hij of zij kan een aanvraag indienen.

Radon is een natuurlijk en radioactief gas dat vooral voorkomt in streken met een rotsachtige bodem, ten zuiden van Samber en Maas, in de arrondissementen Verviers, Bastenaken, Neufchâteau, Dinant en Marche, en ook in Waals-Brabant. De mate van radioactiviteit van radon in de lucht wordt uitgedrukt in becquerel per kubieke meter.

Wat zegt de wet over radon?

Voorlopig bestaat er geen nationale of Europese regelgeving, maar de Commissie heeft aanbevelingen gedaan die door het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) zijn overgenomen in zijn nationaal radonactieplan. Het adviseert maatregelen te nemen wanneer het radongehalte (jaargemiddelde) van een woning hoger is dan 300 Bq/m³ voor een bestaande woning of 100 Bq/m³ voor nieuwbouw. Dit betekent wel niet dat er onder dit niveau geen risico bestaat. Maar hoe lager de concentratie, hoe lager het risico natuurlijk.

Wat is het probleem met radon?

Radon is verantwoordelijk voor 10 tot 30 % van de longkankers in België. Het risico is weliswaar sterk afhankelijk van de duur van de blootstelling en van de waargenomen concentratie. Deze concentratie varieert sterk per regio. De risicogebieden liggen in het zuiden van België. Rokers die aan radon worden blootgesteld lopen ook een groter risico, omdat de schadelijke effecten van roken en radon samengaan.

Hoe vermijd je de risico's die met radon gepaard gaan?

Woon je in een risicogebied, vermijd dan openingen tussen de bodem en je kelder om te voorkomen dat radon je huis binnendringt. Merk je scheuren of barsten, dicht deze dan onmiddellijk af met cement, een kit of siliconen. Zorg voor een waterdicht element op het raakvlak tussen de ondergrond en het gebouw. Ander mogelijke oplossingen zijn een kruipruimte, een geventileerde waterdoorlatende laag of een drainagesysteem. De kelder moet ook over een goed ventilatiesysteem beschikken. Als er al radon in uw kelder aanwezig is, dan kan een goede ventilatie de concentratie ervan met 50 tot 75 % verminderen.

Radonactie op initiatief van het FANC

Om de bevolking bewust te maken van het radonprobleem, organiseert het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC), dat afhangt van de FOD Binnenlandse Zaken, een 'radonactie' om in heel België te screenen op radon. Deze actie vindt plaats vanaf 1 oktober tot en met 31 december (omdat het detectietoestel gedurende 3 maanden met gesloten ramen en deuren in de woning moet worden geplaatst, dus tijdens de koudere maanden). Tijdens deze actie bedragen de kosten voor de detector en de eventuele sanering 15 euro. Je kunt de detector hier bestellen.

EEN RADONTEST BESTELLEN

Deze detector moet in de meest gebruikte ruimte van het huis worden geplaatst (meestal de keuken of de woonkamer). De meting gebeurt drie maanden lang, waarna je de detector voor analyse moet terugsturen. Bij de detector zit een gedetailleerde gebruiksaanwijzing.

Asbest is een verzamelnaam voor een aantal vezelachtige mineralen die behoren tot de silicaatgroep. Het wordt gekenmerkt door een aantal zeer specifieke eigenschappen: het is onbrandbaar, bestand tegen vocht en warmte, en sterk geluidsdempend. Asbest is ook bestand tegen een groot aantal chemicaliën en micro-organismen. Al deze eigenschappen, in combinatie met lage prijzen, hebben het tot een materiaal gemaakt dat vroeger veel werd gebruikt.

Wat zegt de wet over asbest?

Het gebruik, de productie en het in de handel brengen van asbest zijn in België sinds 1998 en in 2005 in de hele Europese Unie totaal verboden. Dit verbod betekent echter niet dat asbest voorgoed verdwenen is. Uit de resultaten van onze analyses in woningen blijkt dat asbest, dat vóór de jaren 90 op grote schaal in gebouwen werd gebruikt, in veel bestaande huizen nog altijd aanwezig is. Leidingisolatie, golfplaten, leien (afdaken, dakbedekking ...), schoorsteenkanalen, goten, tegels of muurbekleding, imitatiemarmer in vensterbanken, traptreden, kunnen asbest het bevatten.

Wat is het probleem met asbest?

Sinds het begin van de vorige eeuw is bekend dat asbestvezels inademen schadelijk is voor de gezondheid. Fabrikanten en producenten van asbest zijn er echter lange tijd in geslaagd deze medische studies in de doofpot te stoppen om mogelijke politieke beslissingen af te remmen. Pas in 1998 werd het gebruik van dit schadelijke mineraal in België stopgezet.

De impact van asbest op je longen hangt sterk af van de duur van blootstelling. Kortstondige blootstelling of contact met een relatief lage concentratie asbestvezels kan leiden tot mesothelioom, een tumor van het borstvlies. De ziekte ontwikkelt zich echter vaak pas 30 tot 40 jaar na blootstelling. De piek van het aantal mesothelioomdoden wordt op dit moment dan ook verwacht tussen 2020 en 2025.

Bij regelmatige blootstelling gedurende een langere periode (10 tot 20 jaar) bestaat het risico op asbestose (longfibrose). Deze aandoening tast je ademhaling aan op langere termijn. Zeer intensieve blootstelling gedurende 20 tot 30 jaar verhoogt uiteindelijk het risico op longkanker.

Contact met asbestcement vormt echter geen risico als het materiaal niet is beschadigd.

Wat kun je doen om asbestrisico's te beperken?

Je loopt geen enkel risico zolang het asbest zich bevindt in een materiaal dat nog in goede staat verkeert. Je raakt het dus best niet aan. Is het asbest echter niet geïsoleerd of is het materiaal beschadigd, dan moet het worden verwijderd. Als het om een kleine hoeveelheid gaat, kun je het zelf, maar voor grotere werken neem je beter contact op met een gespecialiseerd bedrijf.

Doe je het zelf, dan zijn er enkele veiligheidsmaatregelen waarmee je rekening moet houden: draag bijvoorbeeld altijd veiligheidskleding en een geschikt FFP3-stofmasker, en zorg voor goede verluchting tijdens de werken. Gebruik geen stofzuiger die de vezels in de lucht doet circuleren. Al het asbesthoudend afval wordt beschouwd als gevaarlijk afval. Je kunt het dus niet in de vuilnisbak gooien. De asbestvezels kunnen namelijk in de atsmosfeer terechtkomen. Om problemen te voorkomen, kun je asbesthoudend afval best goed verpakt in speciale asbestzakken naar het containerpark brengen.

De aanwezigheid van asbest in een materiaal kan worden vastgesteld door een specialist en/of door een analyse aan te vragen bij een erkend laboratorium.
Bekijk hier de lijst van erkende laboratoria voor een monsteranalyse.

De lijst van erkende asbestverwijderaars vind je op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. 

Bij elke verbranding van fossiele brandstoffen (hout, kolen, aardgas, butaangas, stookolie) komt er koolstofmonoxide vrij. Stapelt het zich op in de woning (gebrek aan zuurstoftoevoer, defect verwarmingstoestel, slechte afvoer van verbrandingsgassen naar buiten), dan kan CO dodelijk zijn. Koolstofmonoxide is vooral gevaarlijk omdat het geur- en kleurloos is. Je bent je er dus niet van bewust dat het aanwezig is.

Wat is het probleem met CO?

Een lichte CO-vergiftiging lijkt op het begin van griep. In eerste instantie krijg je milde symptomen: hoofdpijn, zwakte, vermoeidheid, misselijkheid ...
Een slachtoffer krijgt soms rode wangen. Dat is geen teken van goede gezondheid!
Bij een CO-vergiftiging kun je ook verward en gedesoriënteerd overkomen. Bij oudere slachtoffers mag niet te snel worden geconcludeerd dat het om een hartaanval of dementie gaat! Langdurige blootstelling veroorzaakt ademhalingsmoeilijkheden en tachycardie, wat uiteindelijk leidt tot bewustzijnsverlies. Het slachtoffer kan stuiptrekkingen krijgen, gevolgd door een fatale hart- en ademhalingsstilstand.

Hoe vermijd je de risico's die met CO gepaard gaan?

In woningen zijn de belangrijkste bronnen van CO verwarmingstoestellen, warmwatertoestellen, gasovens en -fornuizen. De verbrandingsgassen van deze toestellen bevatten altijd een kleine hoeveelheid CO omdat de verbranding nooit helemaal compleet is. De hoeveelheid geproduceerde CO hangt af van de toevoer van verse lucht (ventilatie) en de afvoer van verbrandingsgassen.

Zorg er daarom altijd voor dat uw huis goed verlucht wordt en dat uw toestellen goed geïnstalleerd en onderhouden zijn.
Pas op voor verwarmingstoestellen op fossiele brandstof die niet op een schoorsteen zijn aangesloten en die hun verbrandingsgassen in de woning uitstoten.

Weet dat er CO-melders op de markt zijn, niet te verwarren met hitte- of rookmelders. Alleen die laatste zijn nu bijna overal in onze 3 gewesten verplicht (in Brussel enkel in huurwoningen). Maar gezien het gevaar is het beter om zowel rook- als CO-melders te plaatsen, vooral als je een apparaat op fossiele brandstoffen hebt in een kamer in je woning waar veel passage is.

Wat te doen bij een CO-vergiftiging?

Heb je vage symptomen opgemerkt die kunnen wijzen op een CO-vergiftiging? Verlucht de ruimte dan snel, schakel het verdachte toestel uit en neem contact op met een vakman om het te laten controleren.
Word je geconfronteerd met een mogelijk slachtoffer van ernstige CO-vergiftiging, open dan snel alle deuren en ramen en schakel het gevaarlijke toestel uit. Breng het slachtoffer weg. Is het nog bij bewustzijn, breng het dan naar het ziekenhuis of bel een ziekenwagen of een arts. Is het slachtoffer bewusteloos? Leg het dan op zijn zij. Bel onmiddellijk 112 en zeg duidelijk dat het om een CO-vergiftiging gaat.

Formaldehyde is een vluchtige organische stof (VOS), een van die chemische stoffen die bestaan uit koolstof en waterstof en die bij kamertemperatuur relatief snel verdampen. Het gebruik ervan is wijdverspreid en een groot aantal emissiebronnen is in elke woning te vinden: verf, vernis, lijm, plastic, inkt, schoonmaakproducten, vlekverwijderaars, ... Formaldehyde is ongetwijfeld de meest voorkomende VOS door het gebruik ervan op grote schaal, onder meer in bouwmaterialen. Het is een kleurloos gas met een sterke geur.

Wat zegt de wet over formaldehyde?

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft grenswaarden vastgesteld voor de blootstelling aan formaldehyde. Gevoelige personen stellen zich best niet langer dan 30 minuten bloot aan een formaldehydeconcentratie van 10 µg/m³. Voor andere personen is de grenswaarde 100 µg. In België heeft alleen het Vlaams Gewest deze waarden wettelijk vastgelegd. Er bestaat wel een nationale norm voor formaldehyde in bouwproducten en materialen voor interieurdecoratie.

Wat is het probleem met formaldehyde?

Het staat vast dat VOC’s tal van gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken, maar tot op vandaag blijft het moeilijk om het effect van elke stof apart te beschrijven. Formaldehyde vormt hierop een uitzondering. Het is één van de tien stoffen die het vaakst aan de basis liggen van allergieën en dus mede de oorzaak zijn van irritaties aan de ogen, neus en keel. Bovendien verhoogt de stof, bij een beroepsmatige blootstelling, eveneens het risico op keelkanker.

Hoe vermijd je de risico's die met formaldehyde gepaard gaan?

De eerste stap is vanzelfsprekend proberen het aantal emissiebronnen, zoals spaanplaat en vloerbedekkingen die formaldehydelijm bevatten, zoveel mogelijk te beperken. Voldoende ventilatie en verluchting is ook essentieel om vervuiling tegen te gaan. Beperk ook de temperatuur (maximaal 20° C) en de vochtigheid (40 tot 60 %) in huis.

Huisstofmijten zijn geleedpotigen die zich voeden met onder andere huidschilfers, haar en schimmels. In een woning tref je ongeveer twintig verschillende soorten aan. Ze nestelen zich bij voorkeur in matrassen, kussens, gordijnen en tapijten.

Wat is het probleem met huisstofmijten?

Huisstofmijten kunnen allergische reacties en irritaties veroorzaken, zoals verkoudheden, huidproblemen en astma-aanvallen. In België is minstens 10 % van de bevolking allergisch voor huisstofmijt, meer bepaald voor de eiwitten in hun uitwerpselen. De verschillende soorten huisstofmijten die in een woning kunnen voorkomen, produceren allemaal meer dan tien stoffen waarop je allergisch kunt reageren. De problemen duiken meestal pas ’s avonds of ’s nachts op, wanneer je je dicht bij de allergenen bevindt.

Het risico op zo’n allergie is enerzijds genetisch bepaald en anderzijds afhankelijk van de mate waarin je in contact komt met huisstofmijten. Een persoon van wie de ouders allergisch zijn, zal sneller een allergie ontwikkelen, net zoals dat het geval is met iemand die vaak in contact komt met huisstofmijten.

Hoe vermijd je de onaangename effecten die gepaard gaan met de huisstofmijt?

Huisstofmijten uit je huis verwijderen is geen sinecure. Door de vochtigheid en de temperatuur in je woning onder controle te houden, kun je hun aanwezigheid wel inperken. Beperk de temperatuur in je slaapkamer tussen 16 en 18° C, en 21° C in je woonkamer. Bij voorkeur bedraagt de luchtvochtigheid niet meer dan 60 %.

Besteed eveneens de nodige aandacht aan je bed en beddengoed: kies bijvoorbeeld een anti-allergene overtrek met ritssluiting. Huisstofmijten nestelen zich graag in een stoffige omgeving en dus is een goede verluchting en hygiëne uiteraard van groot belang. Reinig daarom wekelijks je bed, meubels en vloeren, zodat het aantal huisstofmijten tot een minimum beperkt blijft.

Schimmels zijn micro-paddenstoelen die zich zeer snel kunnen voortplanten. Ze hebben een vochtige omgeving nodig om te gedijen, en doen dat nog makkelijker in donkere, slecht geventileerde ruimtes. De aanwezigheid van schimmels wijst dus op een vochtprobleem in je huis. Meestal is dit te wijten aan condensatie (was binnenshuis drogen, koken, ...). Anderzijds kan ook de structuur van de woning de boosdoener zijn: opstijgend vocht, regenwater dat binnensijpelt, …

Wat is het probleem met schimmels?

Schimmels kunnen aan de basis liggen van allergische reacties, zoals ontstekingen van het neusslijmvlies, chronische bronchitis en astma. Ze kunnen ook verantwoordelijk zijn voor irritaties zoals overgevoeligheid of verergering van astma. Daarnaast kunnen symptomen als hoofdpijn, vermoeidheid en geheugenverlies optreden. Zwangere vrouwen, jonge kinderen, ouderen en zieken lopen een groter risico op deze gezondheidsproblemen.

Hoewel de meeste schimmels ongevaarlijk zijn, kunnen sommige varianten zoals Aspergillus versicolor, Fusarium en Stachybotrys veel agressiever zijn. Ze produceren mycotoxine, een stof die irritatie van de slijmvliezen veroorzaakt, het immuunsysteem verzwakt en bij zeer jonge kinderen zelfs longbloedingen kan veroorzaken.

Wat te doen tegen schimmels?

Om schimmels te voorkomen is het vooral belangrijk om de vochtigheidsgraad in je woning onder controle te houden. Dat doe je door je was buitenshuis te drogen, na een bad of douche de badkamer voldoende te verluchten, tijdens het koken de afzuigkap te gebruiken en deksels op je potten te plaatsen. Om een te sterke condensatie te vermijden, laat je de temperatuur in je woning best niet onder 17° C zakken. Heb je al last van schimmels, pak het probleem dan meteen aan. Een kleine oppervlakte kun je zelf behandelen door de plek te reinigen met detergent en verdund bleekmiddel. Is de oppervlakte te groot is, dan moet je de reiniging toevertrouwen aan een gespecialiseerd bedrijf.

Wil je een wierookstokje aansteken om een aangename geur in huis te verspreiden? Weet dan dat dit niet zonder risico is. Ondanks de positieve eigenschappen die er soms mee worden geassocieerd, zoals 'natuurlijk', 'zuiverend' en zo meer, kunnen er bij de verbranding van wierookstokjes of -kegeltjes allerlei schadelijke stoffen vrijkomen.

Slechts enkele van deze producten zijn echt natuurlijk. Ze worden dan gemaakt van plantenpoeders, hars, sap van aromatische bloemen en struiken. Soms wordt geparfumeerde olie, zoals nag champa, toegevoegd, en dan wat water en een poeder om de verbranding te bevorderen, zoals houtskool of salpeter.

De chemische varianten zijn niet zo complex: een stokje wordt bedekt met houtskool of zaagsel en daarna meermaals ondergedompeld in industriële kleurstoffen en synthetische parfums die oplosmiddelen bevatten.

Wat is het probleem met wierook branden?

Ongeacht of het nu natuurlijk of chemisch is, eenmaal aangestoken geeft wierook naast de aangename geur ook allerlei ongewenste stoffen vrij.
Sommige, zoals benzeen en formaldehyde, zijn zelfs kankerverwekkend. Naftaleen dat vrijkomt bij de verbranding wordt ook door het internationaal agentschap voor kankeronderzoek als kankerverwekkend beschouwd. De vrijgekomen fijne deeltjes zijn schadelijk voor de luchtwegen, terwijl acroleïne een sterk irriterende werking heeft. Ten slotte komt er bij het branden van wierook ook koolstofmonoxide vrij. Al deze emissies kunnen hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid en irritatie van de ogen en longen veroorzaken.

Dit soort cocktail is het schadelijkst binnenshuis - vooral bij koud weer - wanneer er minder vaak verlucht wordt.

Hoe vermijd je de ongemakken van wierook branden?

Bij een test in 2020 wilden we de geteste producten indelen in 4 categorieën: veilig - aanvaardbaar - schadelijk - niet kopen. Geen enkel van alle geteste producten maakte aanspraak op de eerste twee categorieën.

Is het dan wel verstandig om wierook in je woning te branden en voornoemde stoffen toe te voegen aan de schadelijke stoffen uit schoonmaakproducten, doe-het-zelfmaterialen, verf, cosmetica en meubels die zo al in de binnenlucht van onze woning circuleren?

Vormen geurkaarsen ook een risico?

Naast wierook hebben we ook de uitstoot van geurkaarsen getest, zoals we al in 2004 en 2013 deden. In tegenstelling tot wierook stellen we vast dat het branden van kaarsen minder schadelijk is dan vroeger. Bij het branden van kaarsen kwam vroeger ongeveer evenveel formaldehyde vrij als bij wierook, maar dat is vandaag anders. Er komen minder benzeen, vluchtige organische stoffen, koolstofmonoxide en acroleïne vrij.
Maar dit betekent niet dat kaarsen ongevaarlijk zijn.

Wat is het probleem met geurkaarsen?

Kaarsen geven bij verbanding meer stikstofoxide vrij dan wierook. Bij de verbranding komen fijne deeltjes van minder dan een micrometer vrij, die dieper in het lichaam en de luchtwegen kunnen doordringen. Een kaars is het schadelijkst wanneer je ze uitblaast en er zwarte rook ontstaat.

Ons advies om jezelf te beschermen tegen risico's

Laat deze kaarsen niet te veel branden. Zeker niet in aanwezigheid van kinderen, zwangere vrouwen of mensen met astma. We raden je aan om te verluchten wanneer de kaars brandt, of in ieder geval daarna, en kaarsen te kiezen die gemaakt zijn van natuurlijke ingrediënten en zonder parfum.

In de Franse studie PEPS, gefinancierd door het Franse agentschap voor milieu en energiebeheer (ADEME), werden 27 in de winkel gekochte huishoudelijke producten en 6 zelfgemaakte producten onderzocht. De studie probeerde te achterhalen welke vluchtige organische stoffen (VOS) vrijkomen naargelang van het gebruik van schoonmaakproducten.

Wat is het probleem met dampen van was- en schoonmaakmiddelen?

Uit de studie bleek dat industriële producten gemiddeld meer vluchtige verbindingen uitstootten dan zelfgemaakte producten van een andere aard. Industriële producten gaven meer formaldehyde, acetaldehyde of aceton vrij. Al deze stoffen zijn irriterend voor de luchtwegen, vooral wanneer ze gecombineerd worden met andere stoffen die in de huiselijke omgeving aanwezig kunnen zijn. Voor zelfgemaakte producten was dat meer limoneen en azijnzuur, terwijl er door de aanwezigheid van etherische oliën meer stoffen met mogelijke gezondheidsrisico's vrijkwamen.

Hoe kun je je beschermen tegen dampen van was- en schoonmaakmiddelen?

Helaas volstaat het niet om de etiketten te lezen van de producten die je koopt. De Franse studie toont aan dat de hoeveelheid en de aard van de emissies niet kunnen worden afgeleid uit de samenstelling van de op het etiket vermelde producten. Er is niet noodzakelijkerwijs een verband tussen beide. Dit was ook de conclusie van de Franse vereniging '60 Millions de Consommateurs' op basis van een reeks keukensprays. Voorzichtigheid is dus geboden.

De meeste schoonmaakmiddelen zijn overbodig. Vuil kun je gewoon wegnemen met natuurlijke producten. In plaats van bleekmiddel of een universele oppervlaktereiniger kun je een mix van zuiveringszout en water gebruiken om vetvlekken te verwijderen. Voeg je enkele druppels citroen toe, dan krijg je een lekkere frisse geur.
Lees ook het recept voor zelfgemaakt vaatwasmiddel in onze koopwijzer voor vaatwasmiddel.

Azijn is een heel doeltreffende toiletreiniger. Heet water met een beetje azijn of citroensap doet wonderen bij het schoonmaken van je ramen. Als u een pasta van water en zuiveringszout enkele uren op de vervuilde delen van de oven laat liggen, dan verdwijn het vuil vanzelf.

Geef je toch nog de voorkeur aan commerciële schoonmaakmiddelen, gebruik er dan niet te veel. En kies de producten die ons label 'Groene Keuze' kregen. Meng producten niet door elkaar en al zeker geen bleekmiddelen met zure producten zoals ontstoppingsproducten of ontkalkers (zoals witte azijn). Hierdoor kunnen giftige chloordampen vrijkomen.