Eenmalige kosten
De impact van eenmalige kosten op uw rendement is des te groter naarmate uw beleggingshorizon kleiner is. Als u die kosten betaalt, zorg dan dat u ze kunt ‘afschrijven’ over meerdere jaren. Zo’n langere beleggingshorizon raden we trouwens altijd aan bij beleggingen.
Weet ook dat die eenmalige kosten in de zakken terechtkomen van uw financiële tussenpersoon. Er is daarbij geen verband tussen die kosten en de kwaliteit van uw belegging. Bent u klant bij verschillende instellingen die hetzelfde fonds verdelen, kies dan voor de goedkoopste.
Instapkosten
Kostprijs? Afhankelijk van uw financiële tussenpersoon. Tot 30 euro per belegde schijf van 1 000 euro in tal van gevallen.
Waar te vinden? Op uw rekeningafschrift.
Waar is de tijd dat u telkens u een fonds kocht in de buidel moest tasten en gemiddeld 2% à 3% moest dokken? Die praktijken vindt u vandaag enkel nog terug bij de grootbanken en bij de verzekeraars (voor levensverzekeringen van het type tak 23). Voor aandelenfondsen betaalt u bij de grootbanken vaak net iets meer dan voor obligatiefondsen.
De laagste instapkosten vindt u bij DeGiro (0%), Keytrade Bank (0%), MeDirect (0%) en Saxo Bank (0% vanaf orders boven 500 euro, anders 9,75 euro)
Tips
– Onderhandelen over de instapkosten van bancaire producten is vandaag zo goed als onmogelijk voor de meeste klanten. Bij de verzekeraars is vaak wel nog marge. Speel hoe dan ook de concurrentie tegen elkaar uit. U vindt duizenden niet-beursgenoteerde fondsen zonder of tegen beperkte instapkosten bij de kleinere instellingen. Voor beursgenoteerde fondsen (ETF’s) kunt u op zoek gaan naar de broker met de laagste makelaarskosten.
– Zweert u bij de fondsen van uw grootbank, weet dan dat u de instapkosten vaak kunt verlagen door te kopen via internet of homebanking. U kunt ze zelfs vermijden als u fondsen van dezelfde fondsenfamilie met elkaar ruilt in plaats van de verkopen en te kopen. En soms vindt u die huisfondsen … goedkoper via een andere broker.
– Wilt u weten waar u een fonds het goedkoopst kan kopen? Maak gebruik van onze fondsenselector en klik in de fondsenfiche op de knop ‘Waar kopen tegen de beste voorwaarden?’.
Uitstapkosten
Kostprijs? Afhankelijk van uw fonds en instelling. Meestal 0%, met enkele uitzonderingen.
Waar te vinden? Op uw rekeningafschrift.
In België betaalt u meestal geen uitstapkosten bij de verkoop van uw fonds. De uitzonderingen zijn:
– de verkoop van beursgenoteerde trackers (makelaarsloon afhankelijk van de beurs en het verkoopbedrag);
– de verkoop vóór eindvervaldag van een fonds met eindvervaldag (1% kost veelal);
– de verkoop van uw tak 23-fonds (meestal kosten die jaarlijks verminderen en na vijf jaar verdwijnen: 5% tijdens het eerste jaar, 4% tijdens het tweede jaar, …);
– Saxo Bank. Daar betaalt u 9,75 euro (of het equivalent in een andere munt) per fonds (voor orders t.e.m. 5 000 euro).
Wisselkoerskosten
Kostprijs? Afhankelijk van uw financiële instelling. Veelal 5 tot 10 euro per belegde schijf van 1 000 euro.
Waar te vinden? Onzichtbaar. De echte kost zult u helaas nergens vinden.
Koopt u een fonds dat niet in euro noteert, dan zult u een wisselkoerskost betalen. Uw euro’s worden immers niet gratis verruild voor andere munten. Die kost kan makkelijk 0,5% tot 1% bedragen. Probleem is dat de échte kostprijs niet transparant is. De banken geven u een wisselkoers waarin de commissie al is verwerkt. Onmogelijk dus om te zeggen of de kost overeenkomt met wat in de tarieflijst wordt vermeld! Testen wijzen uit dat de aangerekende wisselkoers sterk kan uiteenlopen. In het slechtste geval betaalt u een veelvoud van de wisselkoerskost uit de tarieflijst, als die lijst al zo’n kost vermeldt.
Tips
Hebt u nog vreemde valuta op rekening bij uw bank of wenst u uw vreemde valuta na verkoop van uw fonds te behouden, verwittig dan uw instelling. Zo vermijdt u nodeloos wisselkoerskosten te betalen. Check op uw afrekening of de transactie rechtstreeks tussen die twee munten is gebeurd (bijvoorbeeld SEK > USD) en niet via de euro is gegaan (SEK > EUR, EUR > USD). Dat laatste is immers duurder.
Jaarlijkse kosten
Bewaarloon
Kostprijs? Afhankelijk van uw financiële instelling. Gratis bij de kleintjes, betalend bij de grote voor ‘vreemde’ fondsen.
Waar te vinden? De kosten worden driemaandelijks of jaarlijks verrekend en staan op uw afrekening van uw effectendossier dat u aan het begin van elk jaar krijgt.
Enig idee wat er gebeurt als u een fonds koopt? Het wordt bewaard op uw effectenrekening. Dat gebeurt bij de traditionele grootbanken altijd gratis, voor zover het fondsen betreft van de eigen instelling of van partnerinstellingen (de zogenaamde huisfondsen). Zo betaalt u bij Belfius geen bewaarloon voor fondsen van Belfius Investment Partners of van Candriam. Maar zodra u fondsen van andere beheerders in huis haalt (inclusief ETF’s), hebt u prijs. Vanaf dan betaalt u een jaarlijks bewaarloon per fonds bij de grootbanken. Uitzondering op de regel zijn KBC (en Bolero) dat gratis al uw effecten bewaart en Re=Bel (van Belfius). En waar zitten de kleinere instellingen zoals Keytrade Bank, MeDirect en Saxo Bank vraagt u zich af? Zij rekenen geen bewaarloon aan.
Bewaarloon per ‘vreemd’ fonds (inclusief BTW)
AXA Bank: 24,20 euro
Belfius: 0,242% (0% met Re=Bel)
BNP Paribas Fortis: 0,242%
Crelan: 0,121%
Deutsche Bank: 12 euro
ING: 0,242%
KBC (Bolero): 0%
Tips
U kunt het bewaarloon altijd vermijden door enkel in huisfondsen te beleggen, maar het sop is daarbij de kool niet waard. Het is beter een goed fonds te kopen én bewaarloon te betalen, dan een huisfonds dat minder kwalitatief is.
Lopende kosten
Kostprijs? Afhankelijk van uw fonds. Gemiddeld 17 euro per jaar per belegde schijf van 1 000 euro voor aandelenfondsen.
Waar te vinden? Onzichtbare kost. Zit automatisch verwerkt in de inventariswaarde. Kunt u als percentage aflezen op de technische fiche en het KIID van elk fonds.
De lopende kosten, in het verleden ook totale kostenratio of total expense ratio (TER) genoemd, geven u een goed idee van het jaarlijkse kostenplaatje van uw fonds. Het gros van de kost bestaat uit het beheerloon (zie verder). Andere kosten zijn gelinkt aan oprichting, boekhouding, bewaring, audit, administratie, enzovoort. De kostenratio bevat wel niet alle kosten die uw fonds boekt. Zo maken de transactiekosten (= kosten die het fonds maakt om beleggingen te kopen en te verkopen) geen deel uit van de ratio.
De lopende kosten worden uitgedrukt als een percentage. Neem Argenta Pensioenspaarfonds, onze favoriet in de categorie ‘dynamische pensioenspaarfondsen’. Dat fonds torst een lopende kostenratio van 1,33% per jaar. U vindt dat cijfer in de zesde kolom in de fondsentabellen vanaf p. 22. Die info (en meer) vindt u in de fondsensteekfiche op onze website. Hoe moet u dat percentage interpreteren? Het fonds boekte afgelopen twaalf maanden een rendement van 6,75%. Zonder die lopende kosten was dat omzeggens 8,08% (6,75% + 1,33%). U krijgt daar nergens een ‘factuur’ van, maar de kost betaalt u dus wel. Die staat in detail uitgelegd in het essentiële informatiedocument (KIID) van het fonds. Dat vindt u op de websites van de beheerder en van uw fondsendistributeur.
In de praktijk
– De grootte van de lopende kosten is sterk afhankelijk van de onderliggende beleggingen. Zo kost een aandelenfonds gemiddeld 1,71%. Voor geldmarktfonds is dat slechts 0,32%. Het weerspiegelt de complexiteit en intensiteit van het beheer.
– Binnen eenzelfde categorie kunnen de verschillen ver uit elkaar liggen. Dat geldt des te meer voor fondsen die meer exotische bestemmingen viseren zoals de groeilanden of die beleggen in meer volatiele markten zoals grondstoffen en sectoren als technologie.
Lopende kosten voor niet-beursgenoteerde fondsen
Aandelenfondsen: minimum 0,10%; maximum 6,9% (gemiddeld 1,71%)
Obligatiefondsen: minimum 0,11%; maximum 4,8% (gemiddeld 1,12%)
Gemengde fondsen: minimum 0,10%; maximum 4,4% (gemiddeld 1,58%)
Korte termijnfondsen: minimum 0,04%; maximum 0,65% (gemiddeld 0,32%)
Tips
De lopende kosten vormen veelal dé verklarende factor voor de rangschikkingen in fondsenprestaties binnen een bepaalde categorie. Het is ook één van de factoren die onze fondsenscore bepalen. Hebt u een fonds op het oog, vergelijk de ratio met die van de concurrentie. Zijn de kosten hoog, dan moet het fonds al van goede komaf zijn om op termijn beter te doen dan de rest.
Distributievergoeding
Een professioneel team van beheerders staat aan het hoofd van uw fonds. Zij worden betaald door u, de aandeelhouder van het fonds. Dat gebeurt aan de hand van een deel van het beheerloon. Waarom slechts een deel? Omdat in ons land gemiddeld de helft van dat beheerloon gebruikt wordt als distributievergoeding voor de broker waarbij u het fonds koopt.
Alle fondsendistributeurs, of het nu ‘gratis’, goedkope of dure zijn, halen het gros van hun inkomsten uit die distributievergoeding, ook wel retrocessie of kickback genoemd. Die jaarlijkse instroom is (meer dan) voldoende om de kosten te dekken die uw broker maakt om het fonds aan de man te brengen (marketing, website, bewaring, opvolging, orderverwerking). In de praktijk ligt die vergoeding meestal tussen 40% en 70% van het jaarlijkse beheerloon. Weet dat die retrocessie in heel wat landen is verboden ondertussen. Het leidt tot perverse effecten (brokers die meer verdienen op fonds A dan op fonds B zouden geneigd zijn fonds A te promoten). Het debat is gaande. We zullen er in de toekomst op terugkomen omdat het heel wat implicaties voor u als fondsenbelegger kan hebben.
Wat valt hieruit te leren?
De impact van kosten op uw uiteindelijke fondsenrendement kan groot zijn, zeker op lange termijn. Presteren de financiële markten goed, dan vallen die kosten niet zo hard op en hebt u misschien de neiging om ze wat te negeren. Het verhaal wordt anders in moeilijke markten waar elk procent extra kosten er een te veel is. Appelen met appelen vergelijken, is volgens ons nooit een overbodige luxe.
Twijfelt u tussen twee soortgelijke fondsen, kies dan voor het product met de laagste lopende kostenratio. Via onze fondsenselector, vindt u die ratio voor zowat 2 850 fondsen terug in de technische fiche.
Goed om te weten, is dat we in elke analyse automatisch rekening houden met alle kosten. Met dien verstande dat het kostenplaatje slechts één van de factoren is die we onder het zoeklicht houden. U ontsnapt nooit aan kosten als u beleggingsfondsen koopt. Maar u kunt uw factuur wel minderen door de juiste keuze van distributeur enerzijds en door te kiezen voor fondsen met lage kosten anderzijds. Door dat te doen, timmert u al aardig aan de weg naar beleggingssucces.