Tracker, ETF, Hangmat
Vandaag kan je het bestaan van die Exchange Traded Funds, oftewel beursgenoteerde fondsen, nog amper wegdenken in een goed gespreide beleggersportefeuille. Vorig jaar werd ‘hangmatbeleggen’ zelfs het woord van het jaar. Volgens Van Dale betekent het ‘passief beleggen door te investeren in indexfondsen en trackers’.
Zo’n ETF heeft als doel om een index – en dat kan van alles zijn – te schaduwen of te ‘tracken’. Daarom worden ETF’s bij ons ook trackers genoemd. Geen ingewikkelde strategieën, geen beheerders die proberen de markt te kloppen en daarvoor een stevige vergoeding vragen. Neen, de markt zo goed(koop) mogelijk volgen.
En wat blijkt? De strategie werkt en zet zelfs de meeste actief beheerde bancaire fondsen een neus wat rendementen betreft. De combinatie van eenvoud, spreiding, toegankelijkheid (via een beurs) en relatief goede prestaties brachten de sneeuwbal aan het rollen en de rest was, zoals ze zeggen, geschiedenis. Het maakt dat ETF’s ook de volgende kwarteeuw onmisbaar zullen zijn in elke portefeuille.
Een moeilijk begin
Niets deed echter vermoeden welke vlucht de ETF-markt zou nemen toen de fondsen LDRS DJ STOXX 50 ETF en LDRS DJ EUROSTOXX 50 ETF het levenslicht zagen op de Duitse beurs in april 2000. De eerste ETF belegt in de 50 grootste Europese aandelen, de tweede schaduwt de 50 grootste aandelen uit de eurozone. Het beheer was in handen van de Amerikaanse vermogensbeheerder Merrill Lynch (nu onderdeel van Bank of America). Beide fondsen bestaan nog altijd, onder de namen iShares STOXX Europe 50 UCITS ETF en iShares EURO STOXX 50 UCITS ETF en worden sinds 2009 beheerd door BlackRock.
Achteraf gezien is het opvallend hoe traag de start was. Beide ETF’s zagen gedurende jaren een bescheiden aangroei van de vermogens onder beheer (enkele honderden miljoenen euro’s, wat peanuts was in vergelijking met de grote bancaire fondsen). En ook de concurrentie kwam maar met mondjesmaat op gang. Zo noteerden er eind 2000 slechts zeven ETF’s in Europa.
Iedereen is fan
Een kwarteeuw later zijn de cijfers om van te duizelen, zowel wat aantal producten als wat beheerd vermogen betreft. Eind september kon je al beleggen in 2 700 unieke ETF’s in Europa, goed voor meer dan 3 000 miljard dollar vermogen onder beheer. Het is de eerste keer in de geschiedenis dat die grens werd gesloopt. Het betekent ook een groei van maar liefst 32% ten opzichte van vorig jaar.
Terwijl vroeger vooral de institutionele beleggers – de professionelen zeg maar – in het product geïnteresseerd waren, zijn daar vandaag ook de retailbeleggers bijgekomen. Met dank aan een grotere interesse in beleggen, een betere kennis van het product en de vlotte toegankelijkheid via brokers en neobanken die meer en meer jongeren richting de beurs lokken. Zij plaatsen vooral orders via hun smartphone.
Het zorgt ervoor dat een consultant zoals Ernst & Young schat dat de ETF-markt in Europa tegen 2030 zal aangroeien tot 4 900 miljard dollar aan beheerd vermogen. Dat is meer dan het dubbele van het cijfer eind 2024. Waarom? Omdat de ETFmarkt nog relatief ‘klein’ is in onze contreien. De vermogens zijn slechts 10% van alle gelden in fondsen in Europa. Bekijken we de mondiale ETF-markt, dan is Europa goed voor slechts 15%. Bekijken we de totale beurskapitalisatie in Europa, dan vertegenwoordigen ETF’s slechts 11%. In de VS is dat bijna 20%.
Toonaangevende beheerders zoals Schroders, Columbia Threadneedle, Nordea en andere betreden vandaag ook de Europese markt, iets wat tot voor kort ondenkbaar was. Witte labels (white labelling) maken het mogelijk om alle administratie rond ETF’s uit te besteden waardoor de instapdrempel voor een klassieke vermogensbeheerder verlaagt. Een kwarteeuw na de lancering is de ETF springlevend in Europa.
Uitdagingen voor de toekomst
Elk type belegger vindt wel zijn gading. De grote voordelen van ETF’s – de lage kosten in combinatie met de spreiding, transparantie en toegankelijkheid – zorgen ervoor dat het een kernbelegging in ieders portefeuille zal blijven. En toch is het niet al rozengeur en maneschijn. De vijf voornaamste kritieken die we hebben op de ETF-markt over het algemeen sommen we hieronder op. Het stilt onze appetijt voor ETF’s geenszins, maar we houden er rekening mee in onze analyses.
Aanbod
Er zijn te veel ETF’s op de markt die noteren op te veel verschillende beurzen. Hoeveel ETF’s tracken de S&P 500 of de MSCI World wel niet? Soms zijn de verschillen tussen de producten minimaal en soms huizenhoog. Het probleem is dat dat voor de belegger niet altijd duidelijk is.
Niche
In hun streven naar productinnovatie komen aanbieders op de proppen met ETF’s in (te) kleine marktsegmenten. Denk aan medische apparatuur, cannabis, ruimtevaart, 3D printing, dierenzorg, metaverse, enzovoort. Vaak hebben zo'n producten (te) kleine portefeuilles en is het maar de vraag hoelang ze zullen bestaan als de hype is gaan liggen.
Complexiteit
De Amerikanen lachen als wij Europeanen de term ‘tracker ‘gebruiken. Want met de komst van meer complexe ETF’s wordt almaar minder een klassieke index geschaduwd. Denk aan ETF’s met hefboom, inverse (die dalen als de beurs stijgt en omgekeerd), actieve, buffer- of ETF-versies van traditionele bancaire fondsen (binnenkort in Europa).
What You See Is What You Get geldt steeds minder als mantra.
Levensduur
In 2024 werden in Europa 358 nieuwe ETF’s gelanceerd en in de eerste tien maanden van dit jaar zitten we al aan 520 stuks volgens data van LSEG. Een record. Ze kunnen nu eenmaal snel gelanceerd en … geliquideerd worden.
Vorig jaar sloten 83 ETF’s de deuren (en dat is verre van een record!), dit jaar staat de teller op 38 stuks. Als belegger kan je enkel maar toekijken. Het kan resulteren in het betalen van kosten en taksen en het gebeurt vaak op een slecht moment (na koersdalingen meestal).
Onze databank bevat 28 223 actieve ETF-noteringen (één ETF kan op diverse beurzen en in verschillende versies noteren) en … 13 323 geschrapte noteringen. Hallucinant.
Fiscaliteit
De Europese ETF-markt is gefragmenteerd en onderworpen aan een te complexe fiscaliteit. In België alleen al zijn er meerdere beurstaksen (TOB), is er de meerwaardebelasting, bepalen rulings of een product onder een bepaalde regel valt of niet, enzovoort. Het zorgt ervoor dat ETF A een pak beter voor de dag komt dan de op het eerste gezicht identieke ETF B. Hoeveel beleggers staan daar bij stil denk je?
De rol van Testaankoop invest
We zullen onze lezers blijven informeren, instrueren en onderwijzen wat deze enorm boeiende wereld betreft. ETF’s zijn vijfentwintig jaar jong en levendiger dan ooit. Met onze selector van ETF’s vind je steekfiches van meer dan 1 000 producten die je in België kunt aanschaffen. Op welke beurs noteert het ETF? Waar wordt het verkocht? Wat steekt er in de portefeuille? Is het een goed product? Is er een dividend?
25 jaar …
Als je er eens bij stilstaat is een kwarteeuw een eeuwigheid. Ook op de financiële markten. Kan je je nog een leven inbeelden zonder gsm’s, clouddiensten, het internet zoals we dat kennen vandaag?
Veel bedrijven die vandaag aan de top staan, bestonden in 2000 nog niet eens (op de beurs). Denk aan Tesla (beursnotering in 2010), Netflix (2002), Alphabet (2004) en Meta (2012).
En ondertussen maakten we al van alles mee. Een internetbubbel in 2000, 9/11 in de VS (2001), de oorlog in Irak (2003), de bankencrisis van 2008 gevolgd door een Europese schuldencrisis in 2010, de Fukushima-ramp in 2011, de brexit in 2016, de pandemie in 2020, de Russische inval in Oekraïne (2022) en de Hamas-aanslag in Israël van 2023.
Het lijkt erop dat de ene crisis overvloeit in de andere. En toch staan de beurzen op recordhoogte. Hou dat in het achterhoofd als er een volgende crisis plaatsvindt.
Enkele ETF-mijlpalen in Europa
2000 Start
2001 Sector
2001 Synthetisch
2003 Obligaties
2004 Groeilanden
2004 Vastgoed
2005 Inverse
2006 Grondstoffen
2006 Hefboom
2007 Liquiditeiten
2008 Gemengd
2013 Duurzaam
2018 Wit Label
2022 Actief
2023 Spot crypto
2025 Buffer
