Zijn coöperatieve aandelen een alternatief voor het spaarboekje?

De coöperatieve aandeelhouders van Aspiravi Samen hebben zicht op een dividend van 3% bruto, die van Cera ook op 3% bruto en die van Alterfin op 0,5% bruto. Dat klinkt mooi in een tijd waar het gros van de spaarrekeningen nog slechts de wettelijke minimumrente biedt. Beide formules mogen echter niet verward worden, maar sluiten elkaar ook niet uit.

Wat zijn coöperatieve aandelen?

Het gaat om aandelen die zijn uitgegeven door coöperatieve vennootschappen. Het doel van zo’n vennootschap is het uitbaten van een onderneming die gemeenschappelijke doelen van de cooperanten op economisch en sociaal vlak behartigt. Een goed voorbeeld is de energiecoöperatie Ecopower, die burgers verenigt om samen te investeren in hernieuwbare energie. Een ander is de coöperatie Alterfin, die bijdraagt tot een verdere ontwikkeling van derdewereldlanden door kredieten te verstrekken aan lokale landbouwcoöperaties en aan instellingen die microfinanciering verlenen aan lokale ondernemers.

Welk dividend mag u verwachten?

Coöperaties streven geen winstmaximalisatie na, maar trachten wel de coöperatieve aandeelhouder te voorzien van een billijk dividend. Dat dividend mag wettelijk maximaal 6% bruto bedragen, maar in de praktijk houdt u beter rekening met 0,5% tot 4% bruto. Een dividend is echter niet gegarandeerd. Zo keren de coöperaties actief in microfinanciering, met name BRS Microfinance, Incofin en Oikocredit dit jaar geen dividend uit.

Een veilige ?

Coöperatieve beleggingaandelen zijn niet-beursgenoteerd en hebben een vaste nominale waarde. Ter illustratie, het coöperatieve aandeel van Aspiravi Samen heeft een nominale waarde van 125 euro, dat van Argen-Co heeft een nominale waarde van 100 euro en dat van Oikocredit 50 euro. Die vaste nominale waarden geven de indruk dat coöperatieve aandelen een veilige belegging zijn, wat vaak ook de perceptie is bij het brede publiek. Er is nochtans geen enkele kapitaalgarantie mee gemoeid. Is de coöperatie winstgevend, dan neemt de kans op fraaie dividenden toe. Stapt u uit de coöperatie, dan is de kans ook groot dat ze u terugbetaalt gelijk aan de nominale waarde. Anders gezegd, u krijgt uw inleg terug.

U krijgt echter nooit meer terug dan de nominale waarde. De windcoöperatie Eco2050 vormt de enige uitzondering op die regel en staat een waardestijging boven de nominale waarde toe. Een coöperatie kan evengoed verliezen boeken. Wanneer dat structureel is, kan dat het kapitaal van de coöperatie aantasten. Het gevolg is dat de waarde van het coöperatieve aandeel onder de nominale waarde duikt. Kiest u dan om uit te stappen, dan krijgt u minder terug dan uw oorspronkelijke inleg. In het ergste geval, wanneer de coöperatie failliet gaat, is zelfs een volledig verlies van uw inleg niet uitgesloten.

Geen zekerheden

In tegenstelling tot een spaarrekening hebt u met coöperatieve aandelen dus geen kapitaalbescherming. Het nemen van dat risico kan potentieel worden beloond met fraaie dividenden. Al valt duidelijk te concluderen dat een belegging in coöperatieve aandelen veraf staat van een spaarrekening. Het vormt geen spaaralternatief, maar wie het risico wil nemen, zou in beperkte mate kunnen beleggen in coöperatieve aandelen. Wees u er wel van bewust dat uw gelden niet meteen opvraagbaar zijn. Bij sommige coöperaties kan dat pas na een vast aantal jaren, bijvoorbeeld na drie jaar. En algemeen kunt u enkel tijdens de eerste zes maanden van het boekjaar uw uittreding aanvragen, waarna u maanden later pas wordt uitbetaald.

Er zijn twee redenen om te beleggen in coöperatieve aandelen

Een eerste kan zijn om met uw belegging een positieve impact op de maatschappij te creëren. Denk aan het steunen van microfinanciering in derdewereldlanden tot het stimuleren van hernieuwbare energieprojecten.

Het mikken op een hoger rendement dan het spaarboekje, mits u de hogere risico’s afweegt en slechts voor een beperkt deel van uw vermogen, kan een tweede reden zijn.

Er bestaan drie types coöperaties waarin u kunt beleggen. Welke vinden we interessant?

Microfinancieringscoöperaties
Een eerste type zijn de coöperaties die via financiële middelen, in de vorm van leningen en kapitaalparticipaties, micro-financieringsinstellingen in ontwikkelingslanden ondersteunen. Traditioneel keren ze een bescheiden dividend uit. Ze doen dat uit voorzichtigheid zodat ze een deel van de winst kunnen toevoegen aan hun kapitaalbuffers. 
Incofin vinden we veruit de interessantste coöperatie uit deze categorie dankzij een doorgedreven risicobeleid en een sterke balans.

Energiecoöperaties
Een tweede type zijn de coöperaties die hernieuwbare energie stimuleren. Enerzijds zijn er die zelf hernieuwbare energieprojecten uit de grond stampen zoals BeauVent en Ecopower. Anderzijds zijn er die achtergestelde leningen verstrekken aan uitbaters en bouwers van energieprojecten zoals Limburg Wind. 
Interessant vinden we daarbij Beau-Vent, Ecopower en Eco2050. BeauVent en Eco2050 aanvaarden momenteel geen nieuwe coöperanten. Enkel bij een nieuwe kapitaaloproep kunt u terug intekenen.

Bankencoöperaties
Een derde type zijn de coöperaties die een belangrijke participatie in een bank aanhouden. Zo heeft Argen-Co een belang in de bank Argenta, CrelanCo in groep Crelan, Cera in KBC Groep en NewB in de bank NewB. Argen-Co en Cera vinden we daarbij interessant omwille van hun belang in een solide en rendabele bank(groep). Om minder afhankelijk te worden van hun banken-participatie zijn Argen-Co en Cera de voorbije jaren bezig geweest aan een betere spreiding van hun investeringsportefeuille. Dat deden ze onder andere door een deel te wijden aan duurzame beleggingen.

Fiscaliteit rond coöperatieve dividenden

Dividenden die u ontvangt uit coöperatieve aandelen zijn onderhevig aan de roerende voorheffing van 30%. De coöperatie zal die roerende voorheffing bij het uitkeren automatisch afhouden. U krijgt bijgevolg het nettodividend op uw rekening gestort. 
De afgehouden roerende voorheffing kunt u achteraf recupereren via uw belastingaangifte. De dividenden ontvangen in 2020 kunt u in de belastingaangifte van dit jaar inbrengen, en dat tot 800 euro per belastingplichtige. Zo kunt u maximaal 240 euro (30% van 800 euro) aan roerende voorheffing recupereren.

Let op: als u ook dividenden uit aandelen hebt ontvangen, dient u daarmee rekening te houden tot de grens van 800 euro.
Voor dividenden die u dit jaar ontvangt, kunt u in uw belastingaangifte van 2022 opnieuw de roerende voorheffing recupereren tot maximaal 240 euro per belastingplichtige.