Is de spaarrekening op sterven na dood?

Tijdens de recente begrotingsonderhandelingen overwoog de federale regering volgens mediabronnen om de belastingvrijstelling voor gereglementeerde spaarrekeningen af te schaffen. Die maatregel zou banken een uitweg kunnen bieden voor de wettelijke minimumrente (nu: 0,11%) en hen meer vrijheid geven om de rente tot nul te verlagen, of zelfs om een negatieve rente te hanteren. Uiteindelijk kwam daar niets van in huis maar de druk om een einde te stellen aan de spaarrekening zoals ze vandaag bestaat, neemt wel voelbaar toe van jaar tot jaar.

In afwachting kunt u onze calculator gebruiken om de spaarrekening te vinden die het beste bij u past.

Afschaffing uitgesteld?
De federale regering behield uiteindelijk de belastingvrijstelling op de gereglementeerde spaarrekening. De rente op die spaarrekening blijft daarom vrijgesteld tot 980 euro per persoon. Alles boven dat plafond, wordt belast tegen 15%.

We vrezen echter dat het afschaffen van de belastingvrijstelling bij de volgende begrotingsgesprekken even gemakkelijk opnieuw op tafel kan komen.

Wordt het graf gedolven?
De gevolgen voor de spaarder van zo’n afschaffing gaan verder dan op het eerste gezicht lijkt. In eerste instantie zal elke renteopbrengst aan roerende voorheffing (gebruikelijk tarief 30%) worden onderworpen. Een spaarsom van 1 000 euro levert bij het gros van de banken een minimumrente van 1,10 euro per jaar op. De spaarder zou daar dan 0,33 euro belastingen op betalen. Dat is het ergste nog niet.

Erger is dat het bestaan van de gereglementeerde spaarrekening zo op losse schroeven dreigt gezet te worden. De banken bieden namelijk gereglementeerde spaarrekeningen aan omwille van het belastingvoordeel.

In ruil voor dat belastingvoordeel moeten de banken dan aan enkele wettelijke voorwaarden voldoen. Zo dient de vergoeding te bestaan uit een basisrente en een getrouwheidspremie. Bovendien mag die basisrente niet lager zijn dan 0,01% en de getrouwheidspremie niet lager dan 0,10%.

Het verdwijnen van het belastingvoordeel zal volgens ons de banken niet doen aarzelen om massaal hun gereglementeerde spaarrekeningen over te schakelen naar niet-gereglementeerde spaarrekeningen die geen wettelijke minimumvergoeding moeten bieden en waar de banken vrij zijn om te bepalen hoeveel ze bieden. Dat kan dus ook een nulrente zijn, of zelfs een negatieve rente.

Kortom, de overheid dreigt op termijn met zo’n beslissing de deur meer open te zetten voor de invoering van de nulrente op het spaarboekje.

Omzettingen naar niet-gereglementeerde spaarrekeningen
– KBC was in 2016 de eerste bank die de wettelijke minimumrente omzeilde door de gereglementeerde spaarrekeningen van zakelijke klanten om te zetten naar niet-gereglementeerde spaarrekeningen. Een truc om de rentevergoeding naar 0% te brengen. 
– ING België deed midden dit jaar hetzelfde, eveneens beperkt tot de zakelijke klanten. 
– Triodos Bank is ook een bank die eind 2020 hetzelfde deed, maar verder ging door die ook van particuliere klanten om te zetten naar niet-gereglementeerde spaarrekeningen die een rente van 0% bieden

Tussen de gereglementeerde spaarrekening en de niet-gereglementeerde spaarrekening schuilen enkele verschillen, maar ook gelijkenissen.
Verschillen
Een eerste verschil is de rentevergoeding. Bij een niet-gereglementeerde spaarrekening bestaat de vergoeding uit een basisrente. Bij een gereglementeerde spaarrekening dient deze te bestaan uit een basisrente enerzijds en een getrouwheidspremie anderzijds.

Een tweede verschil is de fiscale behandeling. Bij een niet-gereglementeerde spaarrekening is de rente van de eerste eurocent belastbaar aan een roerende voorheffing van 30%.
Bij de gereglementeerde spaarrekening geldt een gedeeltelijke vrijstelling.

Gelijkenissen
Ongeacht of u spaart op een gereglementeerde of op een niet-gereglementeerde spaarrekening, uw tegoeden zijn in beide gevallen beschermd tot 100 000 euro per bank en per persoon.

Zijn niet-gereglementeerde spaarrekeningen te vermijden?
De niet-gereglementeerde spaarrekening werd door de acties van enkele banken in een kwaad daglicht geplaatst. Er waren in het verleden ook banken die niet-gereglementeerde spaarrekeningen aanboden met interessante spaarvoorwaarden.

Spaartegoeden plafonneren
Banken nemen ook andere maatregelen om het sparen te ontmoedigen. 
– Triodos Bank past een negatieve rente (-0,50%) toe op de spaartegoeden die boven de grens van 500 000 euro uitkomen. 
– ING België biedt enkel nog de wettelijke minimumrente op spaartegoeden tot 250 000 euro. Elke euro meer wordt naar de zichtrekening overgeheveld, waar opnieuw een bovengrens van 250 000 euro geldt. Zodra het tegoed dat plafond overschrijdt, rekent ING België een strafrente aan van 0,5% op het bedrag boven dat plafond.
– Argenta voert vanaf 2022 ook een maatregel in door een maximumplafond in te voeren van 2 miljoen euro op het totaal van alle gereglementeerde spaar-rekeningen die de klant aanhoudt. 
– Zelfs MeDirect, dat bekendstaat om het aanbieden van een concurrentieel spaaraanbod, heeft sinds november een plafond ingesteld op de spaarrekening Maandsparen Max. Er mag voortaan maximaal 50 000 euro op de rekening staan. Eerder hanteerde de bank al een plafond voor de spaarrekening Dynamic Sparen waarbij maximaal 30 000 euro op de rekening mag staan.

Waar gaat dit naartoe?

De spaarder wordt steeds meer de dupe van het soepele geldbeleid van de Europese Centrale Bank, en dat is een trend die we absoluut zorgwekkend vinden. Het wordt steeds realistischer dat we binnenkort moeten betalen om te mogen sparen.

Omzettingen
Hoewel enkele banken in het verleden al de omzetting deden naar niet-gereglementeerde spaarrekeningen, blijft het aantal banken die dat doen beperkt. We verwachten niet dat veel banken meteen overstag gaan voor die maatregel. Althans niet direct.

Plafonneren
Het beperken van de spaarinlages van klanten is daarentegen wel iets wat we verwachten vaker te zien opduiken. Het gevaar ervan is dat banken doorgaans hoge plafonds instellen (bv. 2 miljoen euro bij Argenta). Eens in werking stoot het verlagen van die plafonds (zoals ING België al voordeed) op minder weerstand en is het dus gemakkelijker te verwezenlijken. En een strafrente rekenen op alles wat boven het plafond uitkomt, kan eens zo eenvoudig worden.

Meer algemene oplossing?

Wat de banken vandaag vooral stoort, zijn de overtollige spaargelden waarop ze niet langer winst halen. Ongeveer 300 miljard euro vegeteert op spaarrekeningen, soms al vele jaren. Die spaargelden (of althans toch de spaargelden die men niet meteen nodig heeft) zouden echter beter op de beurs worden belegd. Op lange termijn levert dat het hoogste rendement op en op die manier kan men zo goed als zeker de inflatie kloppen.

Met andere woorden, wat als de overheid in plaats van alleen de spaarrekening te stimuleren ook beursbeleggingen (beleggingsfondsen, ETF's, aandelen en obligaties) fiscaal aantrekkelijk zou maken? Aan de hand van een volledig gedefiscaliseerde gemeenschappelijke enveloppe die die beleggingen en spaarrekeningen zou omvatten. Elk zou zijn tegoeden over die producten kunnen verdelen afhankelijk van zijn of haar risicoprofiel. De Belg zou zo meer rendement halen uit zijn geld en de banken zouden minder spaargelden in beheer hebben. De vraag is alleen: zal de politiek volgen?