Hoe duurzamer consumeren door toestellen beter te maken, gebruiken en herstellen

Waarom hebben we duurzamere toestellen nodig?

We vinden dat toestellen vaak sneller stuk gaan dan zou mogen. Er zijn ook producten die helemaal niet hersteld kunnen worden. Bovendien worden sommige producten te vroeg afgedankt, omdat we ze in de steek laten voor nieuwere versies. Denk maar aan een wasmachine die niet wil starten of een kapot koffiezetapparaat zonder reserveonderdelen.

In de Europese Unie behoren afgedankte koelkasten, computers, printers en koffiezetapparaten tot de snelst groeiende afvalberg. Die neemt jaarlijks met 2 % toe. Dat weegt op ons budget en op (beperkte) grondstoffen en energiebronnen. 

Wat is PROMPT?

PROMPT is een onderzoeksproject van onder andere consumentenorganisaties, universiteiten en reparatiespecialisten dat de duurzaamheid van producten wil verbeteren. Het belang van dit project blijkt ook door de steun van de Europese Commissie en haar programma Horizon 2020.

Want betere ontwerpen en grondige testen zijn cruciaal. Een degelijk product begint met een degelijk ontwerp. Maar ook testen zijn belangrijk. Zo kunnen we fabrikanten helpen om duurzamere producten te maken en betrouwbare informatie geven aan consumenten om betere keuzes te maken.

Testaankoop maakt na vier jaar de balans op van zijn onderzoek in het PROMPT-project. We hebben vier grote problemen geïdentificeerd. Die kunnen we aanpakken door een andere manier om toestellen te maken, gebruiken en herstellen. 

1. Vroegtijdige veroudering is een wijdverspreid probleem

We vroegen consumenten in zeven EU-landen of ze producten hadden die te snel kapot gingen en te moeilijk of te duur waren om te repareren. Zo verzamelden we in totaal 26 000 gevallen. Smartphones, printers, wasmachines, tv's en vaatwassers stonden in de top 5 van producten met een te korte levensduur.

Een groot aantal van de defecten worden veroorzaakt door slechts een handvol onderdelen. Van de bijna 2 100 gevallen van defecte smartphones was bijvoorbeeld meer dan de helft te wijten aan de batterij, het scherm of de software. Bij wasmachines ging bijna een derde van de meldingen over de elektronische besturing, gevolgd door de lagers van de trommel.

Vroegtijdige veroudering tegengaan door betere testen, informatie en garantie

Fabrikanten moeten testen welke onderdelen het snelst kapot gaan en moeten die informatie delen. Een product moet grondig getest worden en daar moeten universele criteria voor bepaald worden.

De garantie op producten moet uitgebreid worden. Consumenten verwachten dat hun wasmachine of tv veel langer meegaat dan de huidige garantie van twee jaar. In de (web)winkel is er meer informatie nodig over garanties en duurzaamheid: consumenten moeten alle producten op de markt kunnen vergelijken.

2. Te weinig mensen denken aan herstellen

Veel producten zijn niet ontworpen om gerepareerd te worden. We ontdekten onder andere dat een professionele hersteller tot 30 minuten nodig heeft om het scherm van een smartphone uit elkaar te halen. Onze studie toont ook aan dat consumenten hersteldiensten te duur en te weinig betrouwbaar vinden.

Herstelbare toestellen ontwerpen en betere reparatiediensten

Fabrikanten kunnen toestellen ontwerpen die eenvoudiger zijn om te demonteren en te herstellen. Dat kan bijvoorbeeld door het aantal nodige stappen te verminderen en meer informatie te geven over de onderdelen. 

Tegen 2027 worden alle fabrikanten door de EU verplicht om hun producten te voorzien van vervangbare batterijen. Dat is onder andere beter voor de recycleerbaarheid van batterijen. Die nieuwe EU-regels zijn een goede stap, maar kunnen uitgebreid worden naar alle onderdelen en producten.

Hersteldiensten en repaircafés moeten ook meer promotie en ondersteuning krijgen. De herstellers moeten betere opleidingen krijgen. En de hersteldiensten moeten goedkoper worden. We hebben ontdekt dat de prijs de belangrijkste barrière is om een toestel te laten herstellen. 

3. Testen is tijdrovend en duur

Het testen van producten kost veel tijd en meer geld dan consumenten en zelfs markttoezichtsautoriteiten kunnen ophoesten. De hoge elektriciteitsprijzen hebben ook invloed op de testkosten.

Nochtans worden testen steeds belangrijker. De eisen waar een product moet aan voldoen, worden strenger. Om dat te controleren en te doen naleven zijn er testen nodig. Ook om er voor te zorgen dat consumenten op voldoende verschillende criteria producten kunnen vergelijken. 

Meer budget en centralisatie nodig voor testen

Om te besparen op dure testen zou een gestandaardiseerd platform, onder de paraplu van de Europese Commissie, een goede oplossing kunnen zijn. Door meer standaarden te creëren rond de duurzaamheid en levensduur van producten en de tests te laten uitvoeren door onafhankelijke testlabo’s slaan we twee vliegen in één klap: we hebben vergelijkbare informatie over alle producten én we vermijden we dat markttoezichtsautoriteiten en consumentenorganisaties kapitalen moeten spenderen aan het achterhalen van informatie die al bestaat.

Fabrikanten spenderen enorme bedragen aan het uitgebreid testen van hun producten voordat die op de markt komen, om er zeker van te zijn dat ze voldoen aan hun eigen criteria. Die resultaten houden ze angstvallig geheim om hun concurrentiële positie te beschermen. Een platform van de Europese Commissie kan er voor zorgen dat de beschikbare informatie wordt gecentraliseerd om zo snel problemen te kunnen ontdekken. Daarnaast kan het tegemoetkomen aan de bezorgdheden van fabrikanten door enkel de strikt noodzakelijke informatie publiek te maken.

4. Consumenten vervangen toestellen te snel 

Veel producenten updaten elk jaar hun producten, maar dat zijn vaak schijnvernieuwingen. Uit het PROMPT-onderzoek blijkt dat consumenten die producten toch vaak vervangen, vooral populaire producten zoals smartphones, ook al werken ze nog. Een positief voorbeeld zijn de modulaire laptops van Framework, met veel vervangbare onderdelen. Dat maakt computers veel duurzamer en dus ook goedkoper.

Meer informatie over het product, bijvoorbeeld over de levensduur en de herstelbaarheid, kan consumenten aanmoedigen hun toestellen langer te gebruiken. Tweedehands gebruik moet aangemoedigd worden. Scholen moeten leerlingen meer bewust maken van duurzaamheid, onderhoud en herstellingen.

Ook zouden fabrikanten dat hun toestellen er na verloop van tijd 'zo goed als nieuw' blijven uitzien. Ze zouden consumenten upgrades kunnen aanbieden voor nieuwe of verbeterde functionaliteiten. Reclamemakers zouden disclaimers moeten toevoegen voor de marketing van niet-duurzame producten. Dat gebeurt al. In Frankrijk moet autoreclame openbaar vervoer en andere groene alternatieven promoten.

Apparaat kapot? Vind hulp in onze repair guide