computerschermen

De ultieme koopgids voor pc-schermen (monitors) in 2023

Op zoek naar een monitor voor je desktop? Of graag wat meer comfort bij het werken op je laptop? Je kunt overwegen een tweede pc-scherm aan te schaffen. Op het eerste gezicht lijken computerschermen erg op elkaar. Nochtans kunnen ze op meer dan één vlak verschillen. Zo maak je de juiste keuze.

Stap-voor-stap gids

De resolutie en schermgrootte

Grootte

De grootte van een pc-scherm wordt uitgedrukt in duim of het Engelse inches (1 inch = 2,54 cm). Een grootte van 24" of 27” (60 of 69 cm) geniet meestal de voorkeur van doorsneegebruikers. Er bestaan ook grotere schermen. Deze zijn interessanter bij hogere resoluties zoals QHD of 4K.

Resolutie

De resolutie van een scherm wordt uitgedrukt door het aantal pixels (beeldpunten) in de breedte x het aantal pixels in de hoogte. Hoe hoger de resolutie hoe meer beeldelementen op je scherm passen zoals icoontjes op je bureaublad, lijntjes tekst of kolommen in Excel. Bij een scherm met een hogere resolutie kan je ervoor kiezen om meer inhoud aan een gelijke scherpte of dezelfde inhoud aan een hogere scherpte weer te geven.

De resolutie en de diagonaal bepalen samen hoe scherp een beeld kan overkomen. De scherpte wordt uitgedrukt in PPI (Pixels Per Inch).

Waarom grootte en resolutie belangrijk zijn

Met een hogere resolutie heeft je scherm meer pixels om mee aan de slag te gaan. Daarmee kan je of meer inhoud op je beeld krijgen of dezelfde inhoud scherper te zien krijgen.

Hoe hoger de resolutie, hoe meer je baat zal hebben bij een groter scherm. Voor een full-HD-scherm is een 24” monitor een veelgemaakte keuze. Op 27” is full-HD ook nog aanvaardbaar maar met een QHD-schermzal de meerwaarde zeker merkbaar zijn. Voor 4K raden wij een groter pc-scherm (32”) aan. Een hogere resolutie levert niet per sé een betere beeldkwaliteit. Zaken zoals de kijkhoek, beeldverversing, kleuren, het contrast, de uniformiteit van het beeld spelen ook een rol.

Grotere schermen verbruiken meer energie. Het verschil tussen het zuinigste en het meest verbruikende scherm uit onze test uit 2022 was 36.9 kWh per jaar (geschat naar gemiddeld gebruik). Bij de gemiddelde elektriciteitsprijs van 0.55 euro van de voorbije 6 maanden komt dat neer op een verschil van een 20 euro per jaar. Grotere schermen nemen ook meer plaats in en je moet er ook een beetje verder van zitten om aangenaam te kunnen werken.

Beeldverhouding

De beeldverhouding is de verhouding tussen het aantal pixels in de breedte en het aantal pixels in de hoogte. Deze wordt uitgedrukt inde vorm van een breuk. 16:9 is de meest voorkomende beeldverhouding voor externe pc-schermen. Voor extra productiviteit verkiezen sommige gebruikers voor een breder scherm.

Er zijn ook enkele hogere beeldschermen op de markt.

Populaire schermformaten en resoluties in 2023

24” of 27” Full HD

De meeste gebruikers kiezen een 24” of 27” Full HD-monitor. Naast je laptop levert dit een extra scherm op. Samen met een extern toetsenbord en muis is het comfortabeler om met te werken. Met de 1920x1080 resolutie heb je niet meer beeldruimte dan een doorsnee Full HD laptop maar je kan nog steeds makkelijk 2 vensters naast elkaar hebben staan.

Naar onze vergelijker full HD pc-schermen

24” of 27” QHD (2560 x 1440)

Wil je meer beeldruimte voor extra lijntje tekst of extra kolommen in Excel dan valt een 24” of 27” QHD scherm zeker te overwegen. Je krijgt meer beeldruimte. 33% meer pixels in de breedte en in de hoogte dan een Full HD scherm om precies te zijn. Hiermee kan je b.v. extra paragrafen tekst op je scherm zien en meer dan twee vensters naast elkaar plaatsen.

Naar onze vergelijker QHD-monitors

UWQHD (3440 x 1440) of Dual QHD (5120 x 1440)

Ben je op zoek naar zeer veel beeldruimte om productiever te zijn dan kan een breder UWQHD (Ultra Wide) of nog breder DQHD (Super Ultra Wide) de oplossing zijn. Je krijgt evenveel beeldpunten in de hoogte als met een QHD-scherm maar het verschil zit hem in de breedte. Daardoor kun je meerdere vensters naast elkaar plaatsen. Vergeleken met een gewoon Full HD-scherm zal je daardoor veel minder moeten klikken. Voor een UWQHD-scherm is 27” zeker ok. Voor een Dual QHD-scherm start je beter vanaf 32”. Veel van deze monitors zijn curved (licht gebogen scherm).

4K monitor

Een 4K 27” of 32” scherm biedt naast veel pixels in de breedte ook veel beeldpunten in de hoogte. Icoontjes en letters kunnen al snel klein overkomen. Veel gebruikers maken hun beeldelementen groter zodat alles scherper oogt.

Naar onze vergelijker 4K-monitors

Gamers

Als gamer zal je eerder naar een monitor met een hogere beeldverversing op zoek zijn. Opgelet, je grafische kaart moet de resolutie waarop je wilt spelen aan deze hoge beeldverversing ook aankunnen. Verder moeten de aansluitingen aan de computer de nodige standaarden ondersteunen. Verder komen deze schermen vaak met AMD FreeSync of Nvidia Gsync.

 
Terug naar boven

Schermpaneeltype

Wat is het verschil tussen IPS, TN en VA?

 

TN (Twisted Nematics): dit is de oudste versie en een tijdje geleden nog de meest voorkomende. Kenmerkend is de uitstekende reactiesnelheid, maar op het vlak van contrast en kijkhoek blinkt dit type display niet uit. Pc-monitors uit de laagste prijscategorie hebben vaak nog dit type display.

 

IPS (In-Plane Switching):

In tegenstelling tot het vorige type biedt een IPS-display een brede kijkhoek en de reactiesnelheid – in het begin matig – is nu goed. Kleuren worden precies weergegeven. Dit type display heeft een groot deel van de markt veroverd. Bij een gelijke schermgrootte kosten monitors met een IPS-display evenveel of net iets meer dan toestellen met een TN-display.

 

VA (Vertical Alignment):

Dit type display blinkt vooral uit door het hoge contrast, de goede kleurenweergave en de brede kijkhoek.

 

Opmerking IPS en VA: Een duidelijk verschil tussen IPS- en VA-panelen is er niet meer altijd. Baseer je bij voorkeur op onze testresultaten.

 
OLED (Organic LED): deze momenteel nog dure technologie werkt niet met een systeem van achtergrondbelichting, maar met organische LEDs als lichtbron voor elke pixel in het scherm. Dat levert een zeer donker zwart op en levendige kleuren. Wanneer je OLED pannelen gebruikt met een computer loop je wel een hoger risico op "pixel burn-in"al isdit zeer afhankelijk van model tot model.
 
Pixel burn-in (inbranden):

Pixel burn-in is een verschijnsel dat optreedt wanneer een statisch beeld (bijvoorbeeld de taakbalk in Windows) gedurende langere tijd op een scherm wordt weergegeven, waardoor ook nadat het statisch beeld verdwijnt een hardnekkig spookbeeld op het scherm achterblijft. Dit gebeurt wanneer de pixels in het scherm overbelast of oververhit raken, waardoor ze hun vermogen verliezen om van kleur of helderheid te veranderen. Pixel burn-in kan voorkomen bij OLED-schermen. Fabrikanten voorzien vaak in functies zoals screensavers en pixelverschuiving om de kans op pixelinbranding te verkleinen. Als de inbranding echter ernstig is, kan deze permanent zijn en niet meer worden hersteld.

 

Voor- en nadelen van elk type paneel

 

TN (Twisted Nematic)

 

Voordelen

  • Zeer snelle responstijden en hoge refresh rates, interessant voor gaming;
  • Lage prijs in vergelijking met IPS en VA-panelen;

Nadelen

  • Beperkte kijkhoeken, kleurvervorming bij het bekijken vanuit extreme hoeken;
  • Minder nauwkeurige kleurweergave en minder levendige kleuren dan IPS en VA-panelen;
  • Gevoelig voor ghosting of motion blur.

 

IPS (In-Plane Switching)

Voordelen

  • Betere kijkhoeken dan TN-panelen;
  • Levendige kleuren en nauwkeurige kleurweergave;.

Nadelen

  • Hogere prijs dan TN-panelen;
  • Lagere maximale helderheid en contrastverhouding dan VA-panelen;
  • Iets tragere responstijd dan TN-panelen voor gaming.

 

VA (Vertical Alignment)

 

Voordelen

  • Hoge contrastverhouding en diepere zwartwaarde (dan IPS) en TN-panelen;
  • Goede kijkhoeken en kleurweergave.

Nadelen

  • Tragere responstijden dan IPS en TN-panelen, kan ghosting veroorzaken;
  • Kleurvorming bij het bekijken vanuit extreme hoeken;
  • Kan last hebben van "black smearing" (een vorm van ghosting) bij snelle bewegingen.

 

OLED (Organic Light Emitting Diode)

 

Voordelen

  • Perfecte zwartwaarden en levendige kleuren.
  • Snelle responstijden en hoge refresh rates;
  • Dunne en lichte constructie, energiezuinig.

Nadelen

  • Duurder dan de andere typen panelen;
  • Hogere kans op inbranden bij statische beelden die langdurig op het scherm worden weergegeven;
  • Lagere maximale helderheid dan LCD-panelen.
Terug naar boven

Vernieuwingsfrequentie en reactietijd

Vernieuwingsfrequentie/Beeldfrequentie

Dit geeft het aantal beelden weer dat in een seconde wordt getoond (uitgedrukt in Hz). Gewoonlijk liggen de waarden rond 60 of 75 Hz. Voor LCD-monitors die voor algemene taken worden gebruikt, volstaat dat om een stabiel beeld te verkrijgen. Voor spelletjes is het dan weer te laag. Daarom is de beeldfrequentie een belangrijke factor voor de echte gamers.

Bij hogere resoluties en hogere beeldfrequentie moet zowel je grafische kaart, de aansluiting op je laptop, de kabel en de aansluiting op je scherm de beoogde resolutie en de beeldfrequentie ondersteunen. DisplayPort is toegankelijker dan HDMI in deze situatie.

Reactietijd

De benodigde tijd, uitgedrukt in milliseconden, voor een pixel om van zwart naar wit te gaan en dan terug naar zwart (of van een donkere grijswaarde naar een lichtere grijswaarde).

Hoe hoger de waarde, hoe sneller het scherm reageert en hoe meer het dus voldoet aan de eisen van gamers. Voor wie uitsluitend bureauwerk verricht, speelt de reactietijd bijna tot geen rol.

Veel fabrikanten beweren een reactietijd van 1ms. Volgens onze tests is dit bijna nooit het geval, ook niet wanneer wij de reactietijden optimaliseren via de instellingen.

Belang voor gaming en videobewerking

De reactietijd van een computerscherm is belangrijk bij het spelen van snelbewegende spelletjes (zoals First Person Shooters) want het bepaalt de snelheid waarmee het scherm veranderingen in beeld kan brengen, zoals bewegingen van personages en objecten.

 

Voor videobewerking is de reactietijd niet zo van belang. Voor videobewerking is de kleurdekking en kleuraccuraatheid belangrijker.

 

Kleurdekking is het bereik van kleuren dat een scherm kan weergeven, uitgedrukt in een percentage van het kleurenspectrum dat door het scherm kan worden weergegeven. Een scherm met een hoge kleurdekking kan meer kleuren weergeven en produceert een breder en levendiger kleurengamma. Tijdens onze test meten wij de dekking van sRGB, Adobe RGB en DCI-P3.

 

Voor de doorsneegebruiker is sRGB het meest van belang. Geen van de door onze geteste monitors voldoet voor echt professioneel werk. Hoewel velen de sRGB kleurruimte ongeveer of bijna volledig dekken, kunnen wij niet hetzelfde zeggen van DCI-P3 of Adobe RGB ruimtes.

 

Kleuraccuraatheid verwijst naar de mate waarin de kleuren die op het scherm worden weergegeven overeenkomen met de werkelijke kleuren van het beeld dat wordt weergegeven. Deze schermen zijn duur en horen gekalibreerd te zijn.

 

Optimale vernieuwingsfrequenties en reactietijden in 2023

 

  • Meeste gebruikers volstaat 60 Hz.

  • Hogere beeldverversing kan net ietsjes aangenamer zijn voor bureauapplicaties al zal je boven de 100Hz niet veel merken.

  • Gamers van snelbewegende spelletjes zullen zo veel mogelijk willen. Vanaf 144 Hz wordt een monitor doorgaans beschouwd als aangepast voor gamers.
Terug naar boven

Contrastverhouding en helderheid

Waarom contrastverhouding en helderheid van belang zijn

Helderheid

Hier gaat het om de maximale lichtintensiteit die een scherm uitstraalt, uitgedrukt in nits of candela per vierkante meter cd/m² . De meeste waarden variëren tussen de 200 en 400 cd/m2. Hoe hoger de waarden, hoe beter het scherm leesbaar is, zelfs in een donkere ruimte.

Contrast

Het contrast wordt dan weer bepaald door de verhouding tussen de helderheid van een volledig wit scherm en een volledig zwart scherm. Hier meten we in het algemeen waarden tussen 600 en 1 000 voor monitors die voor het grote publiek zijn bestemd.

Aanbevolen contrastverhoudingen en helderheidsniveaus in 2023

  • Boven de 200 nits. In fel verlichte ruimtes best wat hoger;
  • Ambient light sensor is een mooie extra. Past automatisch de helderheid van het scherm aan afhankelijk van de omgevingsbelichting. Je hoeft dus niet zelf de helderheid handmatig naar beneden brengen wanneer het donker is. Kan wel onaangenaam worden wanneer de lichtinval snel wisselt, bijvoorbeeld op een dag met veel zon en passerende wolken.
Terug naar boven

Aansluitingen en extra functies

Populaire aansluitingstypen en functies

HDMI-aansluiting (High Definition Multimedia Interface): dit is voorlopig « het manusje van alles ». Aanwezig op de meeste recente computers en het bestaat in twee versies: HDMI 1.4 wat voor de meeste gebruikers afdoende is en HDMI 2.1a, minder populair, maar ideaal voor betere videoweergaven (resolutie en beeldfrequentie).

DisplayPort /Mini DisplayPort-aansluiting: DisplayPort is een andere veelgebruikte standaard om je monitor aan te sturen. Voor gamers krijgt dit de voorkeur. Verder kan je met DisplayPort “daisy-chainen”. Je verbindt meerdere schermen na elkaar. Er hoeft slechts één kabel van je computer vertrekken. Buiten het laatste scherm moeten de schermen zowel een DisplayPort ingang als uitgang hebben.

USB-A: Veel schermen komen met een ingebouwde USB hub. Handig om een extern toetsenbord, muis of webcam direct met je scherm te verbinden in plaats van je laptop. Het scherm heft een upstream aansluiting die je met je computer verbindt en downstream poorten voor je randapparatuur. De upstream poort is of van het type USB-B (gelijkaardig aan die op veel printers) of van het type USB-C. Downstream poorten zijn van het type USB-A of USB-C.

USB-C en Thunderbolt: Upstream USB-C poorten kunnen toelaten om zowel vermogen, video als data over één kabel door te geven. Dit is handig want er loopt slechts één kabel van je laptop naar je scherm waarmee je de laptop oplaadt, de monitor en randappartuur zoals muis en toetsenbord aanstuurt.

Let wel op, niet elke USB-C poort biedt evenveel vermogen. Zwaardere gaming laptops hebben mogelijks meer laadvermogen nodig. Niet elke USB-C poort op elke laptop laat het toe om video en/of vermogen door te geven.

Sommige Samsungtablets en -smartphones kan je in Dex modus gebruiken wanneer je ze via USB-C met een computerscherm verbindt. Je krijgt dan een desktop omgeving te zien gelijkaardig aan Windows. Makkelijker om taken uit te voeren als mailen, teksten schrijven of tabellen bewerken.

Let op, extra poorten en vooral Thunderbolt maken een externe monitor duurder. Het kan goedkoper zijn om een USB-C HUB aan te schaffen met de nodige USB-A en HDMI- of DisplayPort-aanslutingen.

Audio in: Voor microfoon

Audio uit: Voor externe speakers

Speakers: Dit kan handig zijn voor desktop gebruikers al is de geluidskwaliteit van de door ons geteste producten niet zo goed. Voor ongeveer 50 euro vind je al speakers die heus beter presteren.

Webcam: Sommige computerschermen komen met een ingebouwde webcam. Je moet het computerscherm wel via USB verbinden (niet enkel HDMI).

Verouderde aanlsuitingen

VGA-aansluiting (Video Graphics Array): een voorhistorische technologie… Deze analoge aansluiting vind je nog op sommige computers, maar verdwijnt snel wegens achterhaald.

DVI-aansluiting (Digital Video Interface): bestaat in verschillende varianten en laat hogere resoluties en prestaties toe dan VGA. Er bestaat zelfs een versie via een analoge verbinding (DVI-A), maar ook deze verdwijnt stilaan.

Hoe je de juiste aansluitingen en functies kiest

  1. Kies voor een scherm dat met dezelfde aansluting als je laptop of desktop komt. Meestal is dit HDMI. Let ook op de meegeleverde kabel (informatie te vinden bij de productinformatie);
  2. Voor hogere beeldverversing bij hogere resoluties kies je best voor DisplayPort. Veel grafische kaarten bieden hogere resoluties bij een hogere beeldverversing over DisplayPort dan over HDMI;
  3. Genoeg USB-A aansluitingen indien je een toetsenbord of muis direct met je scherm wilt verbinden;
  4. USB-C of Thunderbolt indien je maar één kabel hebt.
Terug naar boven

Ergonomie en aanpasbaarheid

“Het is prima om een neutrale zithouding na te streven, zolang dit met eenvoudige en goedkope aanpassingen kan. Er is echter onvoldoende wetenschappelijk bewijs om te claimen dat ergonomisch bureaumateriaal op zich klachten aan rug, nek, schouder of pols kan voorkomen of verlichten.”

Interessante functies om een computerscherm naar je hand zetten zijn:

  • Aanpassen van de hoogte;
  • Kantelen van een scherm;
  • Draaien van een scherm;
  • Extra: voor programmeurs portret modus.

Raadpleeg ook ons dossier over ergonomie om meer te weten te komen.

Naar ons dossier over ergonomie

Terug naar boven

Verbruik

De meeste monitors uit onze test hebben een energielabel tussen E en G. Daarnaast testen wij ook het effectieve verbuik, ook in standby-modus. Uit onze tests blijkt ook dat de ecomodus niet altijd duidelijk zijn werk doet. Let op of de stroomkabel ingebouwd zit of vervangbaar is. Het zou zeer spijtig zijn als je het scherm niet meer kunt gebruiken omdat enkel de stroomkabel beschadigd is.
Terug naar boven

Budget en prijs

Hoeveel je zou moeten uitgeven aan een pc-scherm

Minder dan 200 euro

Voor minder dan 200 euro vind je al Full HD-schermen van topkwaliteit. Besteed je minder dan 100 euro, dan kun je nog altijd een scherm van goede kwaliteit op de kop tikken.

Tussen de 200 en 300 euro

In deze prijsklasse kom je voornamelijk uit op QHD-schermen en enkele 4K-schermen.

Betaalbare opties vs. high-end modellen

Resolutie en schermgrootte spelen een grote rol in het prijskaartje, maar ook de extra opties die je eventueel wilt, hebben een invloed op hoeveel je uiteindelijk betaalt. Het gaat dan vooral om deze opties:

  • Aanpasbaarheid;
  • Aansluitingen (Thunderbolt, USB-A);
  • Webcam;
  • Speakers;
  • Omgevingslichtsensor.
Terug naar boven