Nieuws

Helpen superfoods tegen het coronavirus?

15 april 2020
Dankzij de lockdown slaan we met z'n allen aan het koken. De ideale gelegenheid om zogenaamde superfoods (kurkuma, matcha, chia) te gebruiken (of misbruiken). Producten rijk aan voedingsstoffen, maar zijn ze daarom ook goed voor ons immuunsysteem en bieden ze bescherming tegen het coronavirus? Helaas niet. Ons immuunsysteem zit iets complexer in elkaar.

Pinterest, Facebook, Instagram, ... Op social media vind je tal van posts over supervoeding, recepten, tips en voedingssupplementen die ons immuunsysteem een “boost” zouden geven. Sommigen beweren in de context van de huidige pandemie zelfs dat je dankzij deze boost minder risico loopt besmet te worden met het coronavirus.

Superfoods

Het internet wordt overspoeld door superfoods, zoals kurkuma, gember en kaneel. Zo zien we tegenwoordig “gouden melk” of “kurkuma latte” opduiken, een drank waar deze drie kruiden allemaal inzitten. De basisingrediënten zijn, uiteraard, melk (of een plantaardig alternatief), kurkuma, kaneel en gember. Hier voegt men over het algemeen kardemom en honing aan toe. Voedzaam is het ongetwijfeld, lekker waarschijnlijk ook. Maar de grote vraag is: wat doet het met ons immuunsysteem?

Laten we het trendy “Golden Milk Latte” als voorbeeld nemen om onze immuniteit beter te begrijpen en te weten welke voedingsstoffen onze immuniteit ondersteunen.

Immuniteit: wat is dat en hoe werkt het?

Het immuunsysteem - ons natuurlijke afweersysteem tegen externe vijanden - omvat alle mechanismes waarmee ons lichaam zich tegen indringers beschermt. Dat systeem moet steeds “op zijn hoede” zijn, aangezien we op elk moment te kampen krijgen met micro-organismen (bacteriën, virussen, schimmels en parasieten) die ons belagen. Tot op vandaag is het voor onderzoekers nog grotendeels onduidelijk hoe complex het immuunrespons is en welke onderlinge verbindingen een rol spelen. Wel weten we dat het, zoals de naam aangeeft, om een dynamisch “systeem” gaat, niet om één enkele entiteit. Een goede werking vergt evenwicht en harmonie. 

De verleiding is natuurlijk groot om ons immuunsysteem te willen versterken. Toch bestaat er tot op heden helaas geen enkel wetenschappelijk bewijs dat dat zou kunnen. Het aantal verschillende immuuncellen is immens. Zo ook het aantal verschillende families immuuncellen, die allemaal anders reageren op de te bestrijden “vijand”. Logisch dus dat pogingen om de immuuncellen te versterken allesbehalve evident zijn. Voeding, beweging, leeftijd, stress, andere factoren; onderzoekers zijn constant in de weer om de effecten ervan op ons immuunrespons te kennen. 

De immuunrespons neemt af naarmate we ouder worden. Infecties aan de luchtwegen, griep en longontstekingen behoren tot de belangrijkste doodsoorzaken bij 65-plussers. Tal van studies tonen aan dat senioren sneller infectieuze aandoeningen oplopen en er ook sneller door sterven. Dit is wat we nu meemaken met COVID-19.

Bron van micronutriënten?

Het lijkt erop dat ook tekorten aan bepaalde micronutriënten - zink, selenium, ijzer, koper, foliumzuur en vitamine A, B6, C en E - onze immuunrespons kunnen aantasten. Hun precieze rol staat echter nog niet vast en het dient allemaal nog verder wetenschappelijk goedgekeurd te worden.

Dit verklaart meteen de huidige marketinghype rond superfoods, vooral aangestuurd door bepaalde webshops. De definitie van superfoods is namelijk dat ze rijk zijn aan nutriënten. Nutriënten die de immuniteit zouden “voeden”. Toch is er nog geen enkel bewijs dat kurkuma of andere kruiden ook echt onze immuniteit zouden versterken, laat staan dat ze ons beschermen tegen infecties en ziektes.

Welke wetenschappelijke bewijzen?

Nemen we opnieuw ons voorbeeld van de “latte”, dan zien we dat kurkuma, gember en kaneel rijk zijn aan antioxidanten (die onze cellen beschermen tegen schade van oxidatieve stress), alsook aan ontstekingsremmende bestanddelen. Als er al aanwijzingen bestaan voor een mogelijke invloed op ons immuunsysteem, is er geen enkel overtuigend bewijs van een positieve werking tegen infecties (ook niet voor virale infecties zoals COVID-19).
 

 

In vitro (in een laboratoriumomgeving) zijn er antivirale effecten aangetoond van curcumine, het actieve bestanddeel van kurkuma, al bestaan er geen in-vivostudies die een positief effect aantonen. Het feit dat een plant het aantal antilichaampjes in het bloed verhoogt, wil nog niet zeggen dat deze plant ook meteen de volledige immuniteit bevordert.

Hetzelfde geldt voor kaneel, met kaneelaldehyde als meest veelbelovende actieve bestanddeel: in vitro zijn de bacterie- en schimmeldodende effecten wel aangetoond, maar klinische testen op grote schaal slagen er niet in om dit effect bij de mens te bewijzen. Wat gember betreft wijzen sommige studies op een antibacteriële en/of antivirale activiteit, al ontbreken ook hier betrouwbare wetenschappelijke bewijzen.
 

Vertrouw op je gezond verstand

Eigenlijk moeten we realistisch zijn: willen we een eventueel beschermend effect verkrijgen, dan zouden we astronomische hoeveelheden van deze kruiden moeten binnenspelen. Terwijl we ze hoogstens gebruiken om onze voeding mee te bestrooien. Als we ook nog rekening houden met de vrij lage biologische beschikbaarheid van deze actieve substanties, dan gebruiken we in werkelijkheid maar minieme hoeveelheden.

In ons dossier over superfoods vind je nog andere populaire superproducten zoals matchapoeder, chiazaad of boerenkool/kale.
 
 
Om op natuurlijke wijze een goede immuniteit te behouden, mag je zeker ook de tips rond slaap- en basishygiëne en rond gezonde voeding en beweging niet uit het oog verliezen. Uiteindelijk is dat het beste wat we in deze gezondheidscrisis kunnen doen.

Naar het dossier evenwichtige voeding