Zo berekenen wij onze gezondheidsscore

Het is een hele klus om op basis van het etiket af te leiden of een product een gezond(er)e keuze is of niet, en daar heb je in de supermarkt niet zomaar tijd voor. De Nutri-Score is immers handig, maar vertelt (nog) niet álles. Wij ontwikkelden daarom een eigen, unieke gezondheidsscore waarmee je snel en gemakkelijk voedingsproducten vergelijkt in functie van de geldende voedingsrichtlijnen. Onze voedingsexperte Nathalie De Cock geeft uitleg.

Welke criteria maken een product gezond?

Om deze score te berekenen, baseren we ons op de informatie op het etiket van een product: we kijken niet alleen naar de Nutri-Score, maar ook naar de portiegrootte, de voedingswaarde per portie, de ingrediëntenlijst, eventuele additieven, en tot slot de bewerkingsgraad.

Voor dranken, bereide maaltijden en producten bestemd voor kinderen passen we onze gezondheidsscore bovendien aan. Voor dranken is er namelijk een andere berekening van de Nutri-Score en voedingswaarden per portie. Voor de twee andere categorieën gelden extra criteria voor respectievelijk een evenwichtige maaltijd en voedingsprofielen rond kindermarketing, opgesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO).

Deze parameters tellen mee in onze gezondheidsscore

Concreet wordt onze gezondheidsscore bepaald als volgt:

De standaardscore wordt berekend op basis van vijf criteria en gewichten.

• Nutri-Score (50 %)
• Additieven (25 %)
• Bewerkingsgraad (10 %)
• Portiegrootte en voedingswaarden per portie (10 %)
• Ingrediënten (5 %)

Voor dranken gebeurt deze berekening iets anders, op basis van vier criteria.

• Nutri-Score (55 %)
• Additieven (25 %)
• Bewerkingsgraad (10 %)
• Portiegrootte en voedingswaarden per portie (10 %)

Producten voor kleine kinderen worden beoordeeld volgens vijf criteria.

• Nutri-Score (50 %)
• Additieven (25 %)
• Bewerkingsgraad (10 %)
• Portiegrootte en voedingswaarden per portie (10 %)
• Ingrediënten (5 %)

Deze producten worden bovendien extra bestraft op basis van de WGO-criteria voor marketing voor kinderen wanneer het product slecht scoort op twee of meer parameters (vet, verzadigd vet, suiker of zout). De redenering erachter is dat men voor ongezonde voeding geen gerichte reclame mag voeren naar kinderen toe.

Enkel wanneer producten voldoen aan de voedingsprofielen van de WGO, met concrete richtwaarden voor vet, verzadigd vet, suiker en zout, zouden ze kindermarketingelementen zoals cartoons mogen dragen.

Bereide maaltijden hebben een bijkomend, doorslaggevend criterium. Omdat ze een volledige maaltijd moeten voorstellen, moeten ze immers voldoen aan de vereisten voor een evenwichtige maaltijd.

• Nutri-Score (25 %)
• Additieven (25 %)
• Evenwichtige maaltijd (25 %)
• Bewerkingsgraad (10 %)
• Portiegrootte en voedingswaarden per portie (10 %)
• Ingrediënten (5 %)

Hoe berekenen we de Nutri-Score, en wat betekent die?

De Nutri-Score wordt berekend op basis van de voedingswaarden op het etiket. Ze houdt rekening met zowel gunstige parameters (vezels, eiwitten, groenten, fruit en noten) als te beperken parameters (kilocalorieën, verzadigde vetzuren, suikers en zout), om zo tot een algemene beoordeling van de voedingswaarde van een voedingsproduct te komen. 

De berekening verschilt naargelang het over vaste voeding, dranken, of oliën en vetten gaat. Als het vezelgehalte niet wordt vermeld, dan kan hier geen rekening mee gehouden worden in de berekening. 

De score zelf wordt weergegeven door de combinatie van een letter (van A naar E) en een kleur (van donkergroen naar rood). Donkergroen komt overeen met de beste voedingswaarde (te verkiezen), rood met de slechtste voedingswaarde (te beperken). 

Let op, de Nutri-Score geeft een evaluatie van de voedingswaarde per 100 gram, niet per werkelijke portie. Dat kan soms een vertekend beeld geven. Onze gezondheidsscore evalueert daarom ook de voedingswaarden per portie.

Welke ingrediënten zien we liever niet in voedingsmiddelen?

Zoetstoffen. Als een product zoetstoffen bevat, krijgt het een negatieve beoordeling voor de parameter "ingrediënten". De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) stelt in haar rapport (juni 2023) immers dat kunstmatige zoetstoffen en suikervervangers niet helpen bij gewichtsverlies, en op lange termijn zelfs een gezondheidsrisico kunnen vormen. 

Voor dranken hanteren we hiervoor geen apart criterium, omdat de aanwezigheid van zoetstoffen daar al via de Nutri-Score wordt bestraft.

Moeten we oppassen met additieven?

Ook additieven zien we het liefst zo min mogelijk in voedingsmiddelen en dranken. We tellen hoeveel additieven de producten bevatten, en beoordelen de veiligheid ervan aan de hand van onze databank additieven. De slechtste veiligheidsscore telt. 

Waarom is ook de bewerkingsgraad van een product belangrijk?

"Ultrabewerkt voedsel", producten die talrijke industriële behandelingen hebben ondergaan, bevatten quasi altijd toegevoegde suikers, vetten en zout. Veel calorieën dus, en weinig of geen nuttige voedingsstoffen zoals vezels, vitamines en mineralen. Denk aan frisdranken, snoep, koekjes, snacks, frieten, bewerkte vleesproducten enz.

Steeds meer studies tonen aan dat er een verband bestaat tussen een ultrabewerkte voedingsstijl en bepaalde gezondheidsaandoeningen.

Zo herken je ultrabewerkte voeding

Daarom tellen we het aantal ultrabewerkte ingrediënten (zoals maltodextrine, fructose of geïnteresterificeerde olie) of additieven (zoals kleurstoffen) die een product smakelijker en aantrekkelijker maken. Hoe hoger dat aantal, hoe lager de score voor "bewerkingsgraad".

Waarom houden we ook rekening met de portiegrootte en de voedingswaarde per portie?

Hoe groter de porties waarin een product is verpakt, hoe meer je ervan zult eten. Daarom evalueren we eveneens de portiegrootte en de voedingswaarde per portie, omdat we in de praktijk vaak meer dan 100 gram consumeren.

Per product vergelijken we daarom de portiegrootte met de meest voorkomende portie binnen eenzelfde categorie. Neem nu kinderyoghurt, meestal verpakt in potjes van 100 gram. Producten die meer bevatten dan 100 gram, krijgen dan een slechte beoordeling, omdat ze aanzetten tot te grote porties. Een kleinere portie krijgt een positieve beoordeling.

Let op, dit criterium gebruiken we enkel voor producten die in individuele porties verpakt worden: fruityoghurt, chocoladepudding, fruitsap in brikjes, graanrepen enz.

Daarnaast bekijken we ook de voedingswaarde per portie, op basis van het zogenaamde "traffic lights"-systeem uit het Verenigd Koninkrijk. Een voedingsproduct krijgt "rood licht" als het meer meer dan 27 gram suiker, 21 gram vet, 6 gram verzadigd vet of 1,8 gram zout bevat (per portie groter dan 100 gram). Dranken krijgen "rood licht" vanaf 13,5 gram suiker, 10,5 gram vet, 3 gram verzadigd vet of 0,9 gram zout (per portie groter dan 150 ml).