Palmolie: alles wat je moet weten
Hoe wordt palmolie gemaakt?
De palmvruchten worden gekneusd en geperst, waardoor de olie eruit komt. Vergelijk het met het persen van olijven tot olijfolie en van zonnebloempitten tot zonnebloemolie. De opbrengst is bij palmolie enorm hoog, omdat 70 tot 80 % van de vruchten uit olie bestaat. Omdat de opbrengst per vrucht en ook per hectare hoog is, is palmolie relatief goedkoop voor producenten.
De opbrengst is bij palmolie enorm hoog, omdat 70 tot 80 % van de vruchten uit olie bestaat.
In welke producten zit palmolie?
Zeker 60 % van de voedingsmiddelen bevat palmolie. Die vormt een van de belangrijkste grondstoffen van margarine en frituurolie. Verder zit deze olie in bijvoorbeeld ijs, chocolade, cornflakes, vleesvervangers, kant-en-klare maaltijden, pakjes soep, sauzen en dressings, koekjes, gebak en brood. Ook vind je palmolie in gezichtscrèmes, lotions, tandpasta, shampoo, zeep, kaarsen en schoonmaakmiddelen.
Producten om te smeren
Palmolie bevat veel verzadigde vetten, waardoor het makkelijker smeerbaar is. Het wordt daardoor geregeld gebruikt in cacaopasta en margarines.
Koekjes en gebak
In koekjes of industrieel gebak wordt palmolie vaak gebruikt ter vervanging van transvetten, die niet erg gezond zijn voor het hart, en boter, die duurder is.
Kant-en-klare maaltijden
Palmolie bederft minder snel en is minder duur. Daarom wordt het vaak gebruikt in kant-en-klare maaltijden.
Chips en snacks
Omdat palmolie beter bestand is tegen frituren dan andere vetten, wordt het geregeld gebruikt bij chips en andere snacks.
Reinigingsproducten
Palmolie is een belangrijk onderdeel van de formule van zepen en detergenten omdat het aanwezig is in hun oppervlakte-actieve stoffen.
Cosmetica
Door zijn vettigheid is palmolie een ideale basis voor veel schoonheidsproducten en lichaamscrèmes.
Kaarsen
Palmolie wordt soms gebruikt als alternatief voor was of paraffine om kaarsen te maken.
Waar wordt palmolie gemaakt?
Oorspronkelijk komt de oliepalm uit West-Afrika, maar door de vraag naar palmolie zijn er grote palmolieplantages gekomen in andere tropische streken. Wereldwijd is de oppervlakte aan palmolieplantages gegroeid van 9 miljoen hectare in 1996 naar 19 miljoen hectare in 2018. Indonesië en Maleisië zijn tegenwoordig de belangrijkste palmolielanden, samen zijn ze goed voor 85 % van de wereldproductie.
Waarom is palmolie zo succesvol?
Ze is goedkoop, veelzijdig en bevindt zich momenteel in een stabiele markt, waardoor ze de meest geconsumeerde plantaardige olie ter wereld is geworden. In voeding kan ze de boter of gehydrogeneerde (verharde) vetten in veel producten vervangen. Ze is als ingrediënt ook moeilijk te vervangen in andere industriële sectoren, zoals cosmetica of schoonmaakproducten. Bovendien is de teelt winstgevender dan die van mogelijke vervangers zoals sojaolie of kokosolie.
Palmolie is momenteel de meest geconsumeerde plantaardige olie ter wereld.
Is palmolie gezond?
Palmolie is rijk aan verzadigde vetten en daarom verre van ideaal vanuit het oogpunt van de voedingsbalans en het is beter om er niet te veel van te consumeren. Palmolie is bovendien meestal eerst gezuiverd en bevat daardoor nauwelijks nog vitamines. Gelukkig zijn fabrikanten nu verplicht om het soort plantaardig vet dat ze in hun producten gebruiken op het etiket te vermelden.
Onderzoeken naar de effecten van palmolie leveren (nog) geen duidelijke resultaten op. Zo kan palmolie de cholesterol verhogen, maar andere oliën leveren geen aanwijsbaar voordeel op. Op het vlak van obesitas en diabetes is het effect ook niet helemaal duidelijk. Tenslotte bestaat bezorgdheid over het potentieel kankerverwekkend effect van palmolie. Maar er kunnen daarover nog geen definitieve conclusies worden getrokken. Dat de consumptie van ultrabewerkte voedingsmiddelen (dus met palmolie) voor problemen zorgt is, is wel duidelijk.
Probeer daarom bewerkte voedingsmiddelen zoals kant-en-klare maaltijden en industrieel gebak te vermijden. Gebruik zo mogelijk gezondere alternatieven zoals olijf- of zonnebloemolie. Lees dus de etiketten en kies voor producten waarbij palmolie wordt vermeden of vervangen door bijvoorbeeld zonnebloemolie.
Wat is de milieu-impact van palmolie?
Een van de meest controversiële kwesties rond palmolie is de duurzaamheid van de productie. De uitbreiding van palmolieplantages, vooral in Zuidoost-Azië, gaat gepaard met ontbossing, landroof, schendingen van mensenrechten en de verdwijning van verschillende diersoorten, zoals olifanten, orang-oetans en Sumatraanse tijgers. Ongeveer 70 % van de palmolieplantages in Indonesië en 50 % in Maleisië bevinden zich in gebieden die eerder tropisch bos waren. Bovendien zijn de arbeidsomstandigheden op grote plantages vaak niet best. Dit alles gaat ten nadele van de kleinschalige productie door lokale boeren.
Wil je producten met niet-duurzaam geproduceerde palmolie vermijden? Wil je een garantie dat er een minimum aan milieu- en sociale normen wordt gerespecteerd? Zoek dan op verpakkingen naar het RSPO-certificaat. Een voorwaarde voor dat keurmerk is dat de productie niet ten koste gaat van oerbos. Ook zijn er eisen inzake het respect voor de rechten van de boeren en de lokale bevolking. In 2021 was ongeveer 20 % van de palmolie RSPO-gecertificeerd.
Een van de meest controversiële kwesties rond palmolie is de duurzaamheid van de productie.